6 kadencja, 51 posiedzenie, 1 dzień (07-10-2009)

3 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o nasiennictwie (druki nr 2312 i 2342).

Poseł Sprawozdawca Artur Dunin:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi chciałbym przedstawić sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o nasiennictwie, druki nr 2312 i 2342.

    Celem tych zmian jest dostosowanie przepisów krajowego porządku prawnego do prawa wspólnotowego przez wdrożenie postanowień dyrektywy Komisji 2008/62/WE z dnia 20 czerwca 2008 r. przewidującej pewne odstępstwa w odniesieniu do rejestracji populacji miejscowych odmian roślin rolniczych przystosowanych naturalnie do warunków lokalnych i regionalnych i zagrożonych erozją genetyczną oraz obrót materiałem siewnym i sadzeniakami ziemniaka tych populacji miejscowych i odmian. Chciałbym również zwrócić uwagę na to, że weszła w życie dyrektywa Komisji z dnia 26 czerwca 2009 r. zmieniająca dyrektywy w odniesieniu do botanicznych nazw roślin, naukowych nazw innych organizmów oraz niektórych załączników do dyrektyw w związku z rozwojem wiedzy naukowej i technicznej. Termin wdrożenia jest przewidziany do dnia 30 czerwca 2010 r. Ponadto weszło w życie rozporządzenie Komisji z dnia 22 lipca 2009 r. ustanawiające reguły wykonawcze co do odpowiedniego nazewnictwa odmian gatunków roślin rolniczych i warzyw. Termin wdrożenia - do dnia 14 sierpnia 2009 r.

    Chciałbym powiedzieć, panie ministrze, że bardzo się z tego cieszę, że tak szybko reagujemy na te dyrektywy i wprowadzamy zmiany tej ustawy, nie czekamy do ostatniej chwili. Projekt rządowy został przedłożony już teraz, nie było to planowane, co prawda, w planach pracy ministerstwa rolnictwa w II półroczu, ale projekt tu wpłynął, bardzo się cieszę...

    (Głos z sali: Jest spóźniony.)

    ...ale przechodzę już do meritum.

    Wdrożenie dyrektyw do polskiego systemu prawnego pozwoli na zachowanie w miejscu naturalnego występowania danego elementu i zrównoważone wykorzystanie krajowych zasobów genetycznych. Materiał siewny populacji miejscowych i odmian przystosowanych naturalnie do warunków lokalnych i regionalnych zagrożonych erozją genetyczną powinien być wprowadzany do obrotu i wykorzystywany do siewu, aby zachować in situ te populacje miejscowe i odmiany. Dlatego też należy przyjąć przepisy przewidujące pewne odstępstwa w odniesieniu do rejestracji odmian, jak również przepisy umożliwiające odstępstwa przy wytwarzaniu i obrocie materiałem siewnym i sadzeniakami ziemniaków tych odmian.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zasadnicze zmiany zawarte w przedłożonym projekcie dotyczą przede wszystkim wprowadzenia do ustawy nowych pojęć, takich jak populacja miejscowa, odmiana dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych, materiał siewny odmiany dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych, materiały siewne, oraz dokonania zmiany definicji pojęcia odmiana miejscowa. W związku z cechami typowymi dla populacji miejscowych należało przyjąć przepisy przewidujące pewne odstępstwa w odniesieniu do rejestracji odmian, jak również przepisy umożliwiające odstępstwa przy wytwarzaniu i obrocie materiałem siewnym i sadzeniakami ziemniaków odmian dla zachowania bioróżnorodności.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Różnorodność biologiczna oznacza zmienność na trzech poziomach organizacji: wewnątrzgatunkową (bogactwo poligenowe wszystkich żyjących populacji), międzygatunkową (zróżnicowanie gatunków) oraz ponadgatunkową (różnorodność ekosystemów i krajobrazu). Według postanowień Konwencji o różnorodności biologicznej, sporządzonej w Rio de Janeiro 5 czerwca 1992 r. (została ratyfikowana przez Polskę w roku 1996), konieczne jest zachowanie całego środowiska przyrodniczego na wszystkich jego poziomach organizacji, a także tych elementów, które do tej pory były niedocenione lub nawet świadomie niszczone. Dotyczy to również bogactwa ekosystemów użytkowanych gospodarczo, w tym tradycyjnych ras i odmian zwierząt hodowlanych oraz roślin użytkowych.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konwencja z Rio de Janeiro podkreśla również fakt, że zachowanie różnorodności biologicznej wymaga wszechstronnych działań ochronnych in situ, czyli w miejscu naturalnego występowania danego elementu, i ex situ, czyli poza miejscem naturalnego występowania, w utworzonych kolekcjach w ogrodach botanicznych i zoologicznych, bankach genów itp. Dlatego też konieczne jest także włączenie do działań pozostałych sektorów gospodarczych, wypracowanie szeregu bodźców ekonomicznych i społecznych wspierających działania na rzecz różnorodności biologicznej oraz prowadzenie działalności na rzecz podnoszenia świadomości ekologicznej.

    W rządowym projekcie implementującej ustawy w art. 5 po ust. 3 dodano ust. 3a, gdzie określono warunki, jakie powinny być spełnione, aby odmiana dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych mogła być wpisana do krajowego rejestru. Aby dana odmiana mogła zostać uznana za odmianę dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych, powinna mieć znaczenie w regionie pochodzenia, czyli w regionie, w którym odmiana była tradycyjnie uprawiana i do którego naturalnie się przystosowała. Jako odmiany dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych będzie można wpisywać do krajowego rejestru wybrane odmiany, które znajdowały się wcześniej w krajowym rejestrze lub we wspólnotowym katalogu, ale zostały z niego wykreślone co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ich wpis jako odmiany dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych. Nie będzie można wpisywać jako odmian dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych odmian chronionych wyłącznym prawem na podstawie przepisów krajowych lub wspólnotowych. Wdrażana przepisami projektowanej ustawy dyrektywa Komisji stanowi, że państwa członkowskie Unii Europejskiej określają regiony pochodzenia oraz dodatkowe regiony wytwarzania po zasięgnięciu opinii urzędu odpowiedzialnego za genetyczne zasoby roślin lub organizacji uznanej w tym celu przez te państwa członkowskie. Ponieważ w Polsce nie ma wyznaczonego urzędu odpowiedzialnego za zasoby genetyczne, minister właściwy do spraw rolnictwa, w drodze decyzji, uznaje daną odmianę dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych za odmianę mającą znaczenie w regionie pochodzenia, po potwierdzeniu takiego znaczenia przez jednostkę odpowiedzialną za genetyczne zasoby roślin. Obecnie jednostką odpowiedzialną za zasoby genetyczne roślin rolniczych w Polsce jest Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Odmiana uznana za mającą znaczenie w określonym regionie, zwanym dalej regionem pochodzenia, może być wpisana do krajowego rejestru, prowadzonego przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, na wniosek zachowującego odmianę, po spełnieniu wymagań dotyczących badania odrębności, wyrównania i trwałości, gdzie poziom wyrównania jest określony na podstawie występowania roślin nietypowych przy zastosowaniu 10% standardu populacyjnego przy przynajmniej 90-procentowym prawdopodobieństwie.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na skutek znacznej intensyfikacji gospodarki rolnej doszło do spadku liczby uprawnionych gatunków. Spadek ten powodowany jest zanikaniem starych roślin uprawnych i zastępowaniem ich przez nowe. Zmniejszenie bioróżnorodności związane jest głównie z ujednoliceniem agrosystemów pod względem genetycznym. Jeśli różnorodność biologiczna jest niewielka, to istnieje znaczne niebezpieczeństwo wzrostu infekcji za sprawą szkodników oraz chorób bakteryjnych. Dawne odmiany są cenne nie tylko z naukowego punktu widzenia, lecz także ze względu na przyrodę, rolnika, a także konsumenta. Są one dobrze przygotowane do lokalnych warunków środowiskowych, w jakich zostały wytworzone. Charakteryzują się unikalnym genotypem oraz specjalnymi cechami użytkowymi, mają szczególne walory smakowe i wartości biologiczne. Dlatego Polska, przystępując do konwencji i do Międzynarodowego traktatu o zasobach genetycznych roślin dla żywności i rolnictwa, zobowiązała się do realizacji postanowień zawartych w tych międzynarodowych umowach. Jeśli chodzi o działania ministerstwa, np. w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, w programie rolno-środowiskowym, realizowany jest pakiet ˝Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin˝, gdzie rolnik uzyskuje dopłaty za uprawę populacji miejscowych lub uprawnionych gatunków. I można stwierdzić, że odmiany dla zachowania bioróżnorodności roślin rolniczych, proponowana zmiana ustawy oraz inne, właśnie te wspomniane działania powodują to, że zwiększa się różnorodność gatunkowa i zakres odmian upraw, co zapobiega uproszczeniu płodozmianu i sprzyja zapewnieniu różnorodności siedlisk.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi chciałbym zarekomendować rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o nasiennictwie, który został rozpatrzony przez komisję, a teraz miałem przyjemność ten projekt państwu przedstawić. Bardzo serdecznie dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia