5 kadencja, 41 posiedzenie, 2 dzień (09.05.2007)

19, 20 i 21 punkt porządku dziennego:

19. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ograniczeniach związanych z pełnieniem funkcji publicznych (druk nr 1569).
20. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1526).
21. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 1677).

Poseł Witold Bałażak:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Premierze! Panie Ministrze! Rozpoczynamy procedowanie nad trzema projektami ustaw, z których jeden, będący projektem rządowym, dotyczy proponowanych ograniczeń związanych z pełnieniem funkcji publicznych wraz z projektami aktów wykonawczych. Dwa pozostałe projekty, będące przedłożeniami poselskimi, zmierzają w kierunku zmiany ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw.

    Ogólnie ujmując, można stwierdzić, że przedstawione rozwiązania ustawowe odnoszą się, z jednej strony, do określenia reguł ograniczających - związanych z pełnieniem funkcji publicznych oraz składania przez osoby pełniące te funkcje oświadczeń majątkowych, z drugiej zaś strony, doprecyzowują i upraszczają procedury interpretacyjne dotyczące składania powyższych oświadczeń oraz stosowania sankcji karnych z tym związanych, co ściśle wiąże się z perypetiami niektórych radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast po ostatnich wyborach samorządowych, jak również z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego w tej kwestii.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zanim odniosę się do konkretnych rozwiązań zaproponowanych Wysokiej Izbie, pragnę poczynić pewną refleksję natury ogólnej - zwłaszcza, że jesteśmy w trakcie pierwszego czytania - odnoszącą się wszakże do omawianych projektów, a zwłaszcza rządowego projektu ustawy o ograniczeniach w związku z pełnieniem funkcji publicznych, którego celem jest, jak czytamy w uzasadnieniu, wprowadzenie zasady lustracji majątkowej w stosunku do osób wymienionych w projekcie. Zarówno bowiem polskie, jak i międzynarodowe badania wskazują na bardzo wysoki stopień zagrożenia korupcją w naszym kraju, co potwierdzają krajowe badania opinii społecznej pokazujące rosnący odsetek obywateli przekonanych o powszechności korupcji w Polsce.

    Według jednego z takich sondażowych badań prawie 2/3 Polaków uważa, że korupcja jest powszechnym zjawiskiem wśród polityków, działaczy partyjnych, radnych, posłów i senatorów, zaś według innego badania 88% naszych rodaków uważa, że korupcja jest poważnym problemem w Polsce. Ponieważ wśród profesji najbardziej narażonych, w największym stopniu korupcjogennych, są wymieniani politycy, radni, posłowie i senatorowie rodzi się bardzo fundamentalne i podstawowe pytanie dotyczące naszej polskiej, społecznej, ogólnonarodowej kondycji moralnej. Jeśli bowiem, jak wynika z badań, przy założeniu ich wiarygodności, 85% Polaków jest przekonanych o zjawiskach korupcyjnych polegających na łapówkarstwie, to zachodzi prozaiczne pytanie: Jakie jest źródło pozyskiwania tych informacji i w oparciu o jakie przesłanki i motywy? Czy nie jest to przypadkiem własne doświadczenie? W każdym bowiem czynie tego typu jest zarówno biorący, jak i dający. Jest to więc problem naszej społecznej oraz indywidualnej odpowiedzialności za powyższy problem.

    Jeśli zaś chodzi o funkcje, o osoby wybierane przez społeczeństwo, jak: poseł, senator, radny, wójt, burmistrz, prezydent, które według badań zajmują czołową pozycję w tej niechlubnej, korupcyjnej statystyce, to rodzi się równie fundamentalne i oczywiste, aczkolwiek niezbyt miłe i niezbyt wygodne społecznie pytanie, które trzeba jednak zadać, skąd mianowicie biorą się w Polsce politycy, posłowie, senatorowie, radni, burmistrzowie czy prezydenci miast? Spadają z księżyca, są przywożeni w teczkach, wskazywani przez możnych tego świata, czy są kreowani i wybierani spośród społeczeństwa ze względu na swoje dokonania, kompetencje, swoją postawę życiową, czy na podstawie promocji medialnej? Jakie są argumenty przemawiające za wyborem kogoś na radnego, wójta, prezydenta, posła czy senatora? Kompetencja, wysoki stopień moralności, życiowe dokonania, uczciwość, prawość charakteru, rodzina czy cwaniactwo, tzw. przebojowość, czyli dochodzenie do celu za wszelką cenę bez liczenia się z drugim człowiekiem, oszustwo, przekupstwo, konformizm, zasada, że pierwszy milion trzeba ukraść, niezgodność słów z czynami, czyli brak wiarygodności? Jaki jest społecznie akceptowany model kreowania autorytetu już od szkolnej ławy? Pokora, pracowitość, dyscyplina, prawość czy cwaniactwo, zarozumiałość, dążenie do celu za wszelką cenę? Jakie argumenty są decydujące w naszym polskim, społecznym, ogólnonarodowym spojrzeniu na codziennie dokonywane wybory oraz na wybory, od których tak dużo zależy, radnego, wójta, prezydenta, posła czy senatora?

    W tym miejscu pojawia się bardzo wyraźnie problem zarówno konkretnej, jednostkowej, jak i społecznej odpowiedzialności za dokonany wybór. Wniosek jest zatem bardzo prosty i oczywisty. Takich mamy radnych, wójtów, burmistrzów, prezydentów, posłów czy senatorów, jacy sami jesteśmy, jakim jesteśmy społeczeństwem. Takich mamy przedstawicieli, jakich sami wykreujemy i wybierzemy, ponosząc za taki a nie inny wybór odpowiedzialność, a często w przeszłości duże koszty społeczne. Chodzi więc o to, na jakich wartościach oprzemy nasz system demokracji.

    Bez pochylenia się nad powyższymi problemami oraz głębokiej i twórczej refleksji zakończonej konsekwentną i przemyślaną odpowiedzią wyrażoną konkretnymi, odpowiedzialnymi wyborami nie zdołamy rozwiązać naszych społecznych bolączek, w tym korupcji. Oczywiście odpowiednie rozwiązania prawne muszą dążyć do oczyszczenia życia publicznego w oparciu o jasne i przejrzyste zasady konsekwentnie realizowane, czyli wdrażane w życie.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odnosząc się do przedłożonych projektów ustaw, należy generalnie zgodzić się z zawartymi w nich rozwiązaniami. Ustawa o lustracji majątkowej ma spowodować ujawnienie przez osoby pełniące funkcje publiczne nie tylko stan majątku posiadanego, ale także źródła pochodzenia mienia podlegającego ujawnieniu. Zaproponowano równocześnie poszerzenie kręgu osób pełniących funkcje publiczne oraz ujednolicenie zasad dotyczących treści oświadczeń majątkowych, procedur ich składania oraz kontroli prawdziwości zawartych w nich informacji przez Centralne Biuro Antykorupcyjne. Składanie oświadczeń zostało poddane rygorowi odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

    Projektuje się ponadto poszerzenie oświadczenia o stanie majątkowym przez dodanie obowiązku składania oświadczenia o stanie majątku osobistego małżonka, co ma zapobiegać przenoszeniu majątku na drodze różnych czynności prawnych na majątek odrębny małżonka. Wnioskodawcy liczą, że uregulowania zawarte w proponowanej ustawie zapewnią pełną przejrzystość życia publicznego oraz przyniosą wymierne korzyści w zwalczaniu korupcji w Polsce, co niewątpliwie wzmocni zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny autorytet naszego państwa.

    Jeśli chodzi o dwa projekty poselskie zmierzające do zmiany ustawy o samorządzie gminy oraz niektórych innych ustaw, to prowadzą one do uproszczenia procedur i obowiązujących przepisów w zakresie składania oświadczeń przez radnych różnych szczebli samorządowych, ujednolicenia i sprecyzowania terminów do podjęcia uchwał w sprawie ewentualnego wygaśnięcia mandatów, usprawnienia trybów zaskarżania rozstrzygnięć, wprowadzenia rozwiązań zapewniających ciągłość władzy wykonawczej w samorządzie.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Liga Polskich Rodzin opowiadam się za skierowaniem projektów ustaw do dalszych prac parlamentarnych w celu optymalizacji rozwiązań niebudzących wątpliwości interpretacyjnych. Wnioskuję również w imieniu mojego klubu o skierowanie projektu ustawy o ograniczeniach związanych z pełnieniem funkcji publicznych do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka ze względu na jej charakter i składam na ręce pana marszałka odpowiedni wniosek. Dziękuję bardzo.

Przebieg posiedzenia