4 kadencja, 29 posiedzenie, 3 dzień (13.09.2002)

32 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 828).

Poseł Krzysztof Jurgiel:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! W imieniu klubu Prawo i Sprawiedliwość mam zaszczyt przedstawić oświadczenie w sprawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

    Finanse jednostek samorządu terytorialnego powinny być regulowane systemowo i trwale w postaci pakietu ustaw o finansach samorządowych. Podstawowa ustawa powinna nie tylko określać źródła i rodzaje dochodów jednostek samorządu terytorialnego, ale także kierunki i reguły ponoszenia przez nie wydatków publicznych.

    Prawo i Sprawiedliwość opowiada się za stworzeniem realnych i stabilnych finansowych podstaw działania samorządów, które obecnie są uzależnione od wypłacanych z opóźnieniem oraz źle naliczanych dotacji i subwencji. Konieczne jest zwiększenie udziału dochodów własnych w dochodach samorządu.

    Proponowana przez rząd zmiana ustawy o podatkach i opłatach lokalnych stanowi jedynie wycinek, chociaż bardzo istotny, źródeł finansowania samorządów gmin i powiatów. Brak przedłożenia projektu ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego utrudnia, wręcz uniemożliwia przeprowadzenie analizy, w jaki sposób proponowane zmiany w podatkach i opłatach wpłyną na dochody gmin, zwłaszcza miejskich, gdzie dochody z tych opłat i podatków stanowią od 45 do 60% dochodów własnych.

    Szczególną rolę w systemie dochodów gmin stanowi podatek od nieruchomości. Mimo swej dotychczasowej archaicznej formuły jest on głównym samoistnym dochodem własnym gmin. Rząd proponuje objęcie podatkiem od nieruchomości całych obszarów gmin, tj. gruntów, budynków i budowli, z wyjątkiem placówek dyplomatycznych i obiektów służących celom kultu religijnego.

    Nowela wprowadza nowe zwolnienia z podatku nieużytków, gruntów zadrzewionych i zakrzewionych, poza zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej. Powstaje pytanie, czy nie zachęci to do przetrzymywania gruntów niezagospodarowanych oraz nieracjonalnego wykorzystania gruntów często w centrach miast.

    Nowy słowniczek interpretacyjny wyrażeń ustawowych nie likwiduje, a wręcz wprowadza nowe wątpliwości interpretacyjne dotyczące przedmiotu opodatkowania:

    1. W pkt. 2 art. 1 w części dotyczącej art. 1a ust. 1 w pkt. 3 po przecinku należy skreślić część zapisu ˝chyba że przedmiot opodatkowania nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych˝. Taki zapis budzi kontrowersje i spory interpretacyjne. A jeśli taki przedmiot opodatkowania nie będzie mógł być wykorzystany do celów technicznych, to czy będzie to oznaczało zwolnienie z opodatkowania czy też opodatkowanie według jakiej stawki? Uważam, że o stawce opodatkowania powinny zdecydować rady gmin, a nie ustawodawca.

    2. W pkt. 5 po wyrazie ˝sutenery˝ należy dodać wyraz ˝strychy˝. W obecnym systemie brak jednoznacznego zapisu o strychach wywołuje spory interpretacyjne.

    3. Proponowana nowela ustawy wprowadza dwie istotne zmiany w wysokości stawek podatku od nieruchomości, a mianowicie:

    a) zwiększenie stawki za grunty pozostałe z 0,08 zł do 0,30 zł od 1 m2 powierzchni gruntów pozostałych (dotyczy to m.in. gruntów zajętych pod budownictwo mieszkaniowe) - jest to wzrost o 375% w stosunku do stawki obowiązującej,

    b) zmniejszenie o 80% stawki za budynki lub ich części zajęte na prowadzenie usług medycznych.

    Jeśli chodzi o wysokość tej stawki, to uważam, że obniżenie jest uzasadnione w świetle powszechnie znanej fatalnej kondycji finansowej służby zdrowia. Generalnie większość szpitali zalega z płatnościami podatku od nieruchomości i z jednej strony zwiększa to ich poziom zadłużenia, a z drugiej strony gminy wykazują zwiększone zaległości podatkowe, które i tak w konsekwencji są umarzane.

    4. Nie ma racjonalnego uzasadnienia dla zwolnienia od podatku od nieruchomości gruntów położonych pod napowietrznymi liniami energetycznymi - gruntów, którymi zarządza Państwowe Gospodarstwo Leśne ˝Lasy Państwowe˝. Czy gminy otrzymają rekompensatę z tytułu utraconych dochodów? Dlaczego dotyczy to tylko gruntów Lasów Państwowych?

    5. Bardzo ważną zmianą jest zmiana dotycząca wprowadzenia jednolitej podatkowej ewidencji nieruchomości dla trzech podatków: od nieruchomości, rolnego i leśnego. Jest to krok w kierunku stworzenia katastru fiskalnego gruntów i budynków. Po uzupełnieniu danych z ewidencji o wartość nieruchomości wprowadzony zostanie przez koalicję podatek od wartości nieruchomości, podatek tak przecież nieakceptowany przez społeczeństwo.

    6. Projektodawca noweli ustawowej udziela ministrowi finansów rocznego vacatio legis w zakresie wprowadzenia szczegółowych zasad prowadzenia ewidencji podatkowej w systemie informatycznym, natomiast gminy będą dostosowywać się do zmian ustawowych w terminie około 1 miesiąca, gdyż uchwały podatkowe winny być podjęte przed 1 stycznia 2003 r. i opublikowane w dzienniku urzędowym wojewody.

    7. Projekt ustawy zakłada przeniesienie wpływów z podatków od środków transportowych z gmin do powiatów. Uzasadnienie przeniesienia wpływów do powiatów jest sprzeczne z zapisami w ustawie, gdyż podatnik sam będzie składał w terminie do 15 lutego deklarację na podatek od środków transportowych, a więc powoływanie się wnioskodawcy na dane dotyczące środków transportu i ich właścicieli jest tylko pustym sloganem. Ponadto jakie znaczenie dla Ministerstwa Finansów ma liczba uchwał w sprawie wysokości stawek podatkowych? To władze lokalne powinny decydować o stawkach, ponieważ obciążenia podatkowe obywatela winny odpowiadać poziomowi zamożności gminy, stymulować jej rozwój gospodarczy. Powiat skupia na swoim terenie gminy o różnym poziomie rozwoju i zamożności i metoda tzw. średniej arytmetycznej stawki podatkowej nie zawsze jest najzdrowszym pomysłem. Powiaty nie posiadają służb podatkowych. Konieczność ich utworzenia spowoduje wzrost kosztów realizacji tego zadania. Ponadto wprowadzenie tak radykalnych rozwiązań systemowych bez vacatio legis świadczy o instrumentalnym traktowaniu przez rząd samorządów. Czy rząd w zamian za utracone wpływy podatkowe proponuje gminom rekompensaty, i w jakiej formie - subwencji, a może dotacji?

    Rząd nie przedstawił Wysokiej Izbie projektu ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która ma znaczenie fundamentalne nie tylko dla budżetów samorządów, ale także dla budżetu państwa. Tak ważnej ustawy nie można podejmować pod presją czasu. Samorządy, podobnie jak rząd, są w trakcie projektowania budżetów. Biorąc pod uwagę brak projektu rządowego ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, uważam, że rząd powinien odpowiedzialnie w trybie natychmiastowym przedstawić Sejmowi nowelizację ustawy obecnie obowiązującej. Nowelizacja ustawy obowiązującej nie powinna biernie przedłużać terminu jej obowiązywania, lecz uporządkować przedpole dla uchwalenia ustawy systemowej, w tym przede wszystkim takie kwestie jak likwidacja ustawowych zwolnień z podatków lokalnych, a także sprawa rekompensat za dofinansowanie zadań rządowych wykonywanych przez samorządy.

    Czy mogę, panie marszałku, jeszcze minutę...

Przebieg posiedzenia