4 kadencja, 62 posiedzenie, 3 dzień (27.11.2003)
24 punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Podsekretarz Stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej Jarosław Pietras:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Chciałbym odpowiedzieć na to pytanie, pokazując, w jakim kontekście umieszczony został art. 23 traktatu akcesyjnego. Przede wszystkim trzeba sobie zdać sprawę, że negocjacje dotyczyły przepisów prawa europejskiego, które były określone i wprowadzone w życie w Unii Europejskiej do dnia 1 listopada 2002 r. A zatem ponieważ prawo europejskie się ciągle rozwija, ponieważ zmieniają się przepisy, zmieniają się rozwiązania w Unii Europejskiej i pojawiają się nowe akty prawne, które są przyjmowane w ramach procedur wewnętrznych stosowanych w Unii Europejskiej, konieczne jest stworzenie mechanizmu, który obejmie okres pomiędzy zakończeniem negocjacji a naszym przystąpieniem, od którego to momentu Polska będzie w pełni uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji. A zatem ten okres dość szczególny od momentu zakończenia negocjacji do momentu podpisania traktatu oraz, potem, do przystąpienia został objęty kilkoma mechanizmami, które pozwalają na ustosunkowanie się do rozwiązań przyjmowanych w Unii Europejskiej. Przede wszystkim był to tzw. okres, w którym Polska była uwzględniona w procedurze informowania i konsultacji. Zaczęła otrzymywać wszystkie dokumenty przygotowane przez Unię Europejską dotyczące jakichkolwiek zmian w jakiejkolwiek dziedzinie prawa europejskiego i następnie mogła w odniesieniu do tych dokumentów się wypowiadać, przedstawiać swoje uwagi i prosić o konsultacje. To uległo zmianie, i to istotnej zmianie, od momentu podpisania traktatu akcesyjnego w kwietniu bieżącego roku, ponieważ od tego momentu Polska stała się aktywnym obserwatorem. Oznacza to, że nie tylko otrzymuje dokumenty, nie tylko może prosić o konsultacje, ale i uczestniczy we wszystkich posiedzeniach, gdzie te dokumenty są omawiane, i może te dokumenty komentować, może proponować zmiany, może przedstawiać swoje postulaty. Niezależnie od tych dwóch mechanizmów jest traktatem akcesyjnym powołany Komitet Tymczasowy, do którego możemy zgłaszać wnioski o ustalenie sposobu wdrożenia przepisu dotyczącego zastosowania przepisu europejskiego w odniesieniu do Polski. Każdy kraj przystępujący może o to prosić. Dotyczy to m.in. wspomnianej w pana pisemnym pytaniu sprawy energii i opodatkowania energii. Ponieważ akurat w tej dziedzinie prawo europejskie uległo zmianie w ostatnim okresie, w odniesieniu do tej zmiany myśmy wychodzili najpierw z komentarzami, a następnie z prośbą o ustalenie okresu przejściowego, jako że procedura w ramach Komitetu Tymczasowego jest swego rodzaju przedłużeniem negocjacji, tyle że negocjacji w odniesieniu do aktów prawa, które pojawiają się po 1 listopada 2002 r., a więc po momencie zakończenia uwzględniania w negocjacjach przepisów prawa wspólnotowego. I w tym kontekście trzeba widzieć art. 23, który dotyczy zmian w obszarze: Rolnictwo. Art. 23 mówi o zmianach warunków przystąpienia, dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej, gdzie Rada jest upoważniona, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, po konsultacji z Parlamentem i może dokonać takich zmian i takich dostosowań do postanowień niniejszego traktatu odnoszących się do Wspólnej Polityki Rolnej, jakie mogą być niezbędne - tu podkreślam słowo ˝niezbędne˝ - w wyniku zmiany Wspólnej Polityki Rolnej. Przepis ten jest umieszczony w części III, w tzw. Postanowieniach stałych aktu dotyczącego warunków przystąpienia, a zatem odnosi się do zmian w prawie pochodnym w związku z akcesją nowych państw. Oznacza to jednocześnie, że jest to przepis wspólny dla wszystkich państw i reguluje kwestie bezpośrednio wynikające z dorobku prawa, i musi być włączony do tej części, która dotyczy zagadnień horyzontalnych, a nie przepisów dotyczących konkretnej polityki. Jest to postanowienie, które jest postanowieniem standardowym, zaaprobowanym przez wszystkie kraje kandydujące, na podstawie między innymi argumentacji Unii Europejskiej, że zamieszczenie takiego przepisu podyktowane jest koniecznością stworzenia możliwości dostosowania aktu o przystąpieniu do zmian Wspólnej Polityki Rolnej oraz względami dotychczasowej praktyki. Tego typu klauzula, tego typu artykuł był zawarty również w traktatach o przystąpieniu w poprzednim rozszerzeniu. Ekspert, na którego pan marszałek się powołuje, wspominał, że to właściwie jest po raz pierwszy, ale po sprawdzeniu potwierdził naszą interpretację, że rzeczywiście taki przepis był także w poprzednich rozszerzeniach.
W ocenie Polski art. 23 nie stanowi podstawy do zmiany warunków przystąpienia, lecz do modyfikacji Wspólnej Polityki Rolnej na zasadach ogólnych. To znaczy, że kwestie polityki rolnej, regulowane przede wszystkim na mocy dyrektyw i rozporządzeń, i modyfikacje mogą dotyczyć tylko tych aktów, nie zaś dotyczyć zasad zawartych w traktatach. Cytowany przepis pozwala na uwzględnienie zmian modyfikacji, które wynikają z ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej, a zatem tego, co nie było objęte negocjacjami. Inna rzecz. że wspomniane przez pana marszałka stwierdzenia dotyczą nowych instrumentów, których nie było w momencie zakończenia negocjacji, a zatem w tym sensie nie stanowi to zmian warunków wynegocjowanych, lecz rozciągnięcie wynegocjowanych warunków na nowe zjawiska, które pojawiają się w Unii Europejskiej. Zmiany te powinny gwarantować takie samo uprawnienie, nakładać takie same obowiązki na wszystkie państwa członkowskie.
Przede wszystkim jednak - i to chciałbym podkreślić wyraźnie - naszym zdaniem odzwierciedlenie nowych elementów Wspólnej Polityki Rolnej w postaci modyfikacji aktu dotyczącego warunków przystąpienia powinno być ograniczone wyłącznie do zakresu umożliwiającego ich stosowanie na terenie państw przystępujących, a nie prowadzić do ograniczenia zakresu przywilejów w pakiecie uzgodnionym w Kopenhadze. W sytuacji przyjęcia nowych rozwiązań we Wspólnej Polityce Rolnej nieobjętych negocjacjami akcesyjnymi nowe państwa członkowskie muszą być traktowane w taki sposób jak dotychczasowe, tzn. przyjmowane rozwiązania nie mogą mieć charakteru dyskryminującego. Ustalenia negocjacyjne są bowiem porozumieniem zawartym w dobrej wierze między suwerennymi państwami, mogą być zatem zmieniane z udziałem wszystkich państw uczestniczących w tym procesie, a instytucje podejmujące decyzje muszą wziąć to pod uwagę. W sytuacji jednak, w której jeśli wskutek modyfikacji aktu przystąpienia miałaby nastąpić nieuzasadniona reforma i niekorzystna zmiana warunków wynegocjowanych ze Wspólnotą, Polska ma pełne prawo, w ramach procedur ustanowionych w traktatach, do wszczęcia odpowiednich działań przed Komisją, a jeśli trzeba - przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości.
Przebieg posiedzenia