3 kadencja, 43 posiedzenie, 3 dzień (22.01.1999)

20 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. (druk nr 474) wraz ze stanowiskiem komisji (druk nr 825).

Poseł Maria Gajecka-Bożek:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Działalność profilaktyczna Państwowej Inspekcji Pracy obejmuje szeroki zakres czynności na rzecz poprawy stanu zdrowia pracowników. W trakcie każdej przeprowadzanej kontroli inspektorzy pracy zajmują się tym zagadnieniem, sprawdzając, czy pracodawca spełnia obowiązki nałożone przez przepisy prawa pracy w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej. Wstępne, okresowe czy też profilaktyczne badania lekarskie są nie tylko ustawowo gwarantowanym warunkiem dopuszczenia do pracy i jej kontynuowania, ale spełniają również ważną rolę społeczną; szerokie rzesze obywateli są objęte stałą opieką lekarską.

    W okręgu katowickim ma to szczególne znaczenie. Warunki życia na tym obszarze są zdecydowanie gorsze niż warunki w pozostałej części kraju. Zmasowanie przemysłu niesie za sobą zagrożenia, i to nie tylko w procesie pracy. Dlatego też tak ważną rolę spełniać winny badania lekarskie pracowników, zwłaszcza narażonych w trakcie pracy na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia. Tymczasem wyniki przeprowadzonych w tym zakresie kontroli nie napawają optymizmem. Dopuszczenia pracowników do pracy bez uprzedniego poddania ich badaniom wstępnym nie należą wcale do rzadkości, podobnie jak wykonywanie pracy mimo upływu terminu przeprowadzenia badań okresowych czy koniecznego uprzedniego poddania się badaniom kontrolnym. Szczególnie częste jest naruszanie przepisów w tym zakresie przez pracodawców zatrudniających niewielką liczbę pracowników, i to bez względu na to, w jakich warunkach są oni zatrudnieni.

    W roku 1997, jak wskazują wyniki przeprowadzanych kontroli, inspektorzy pracy okręgu katowickiego interweniowali w tych sprawach 1766 razy, domagając się przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich u 4290 pracowników. Interwencje te w znakomitej większości przypadków były skuteczne, jak to miało miejsce w jednej z chłodni, gdzie działania inspektora pracy doprowadziły do przeprowadzenia badań kontrolnych kilkunastu pracowników po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni. Badania kontrolne przeprowadzane przez specjalistę z zakresu medycyny pracy są niezbędne dla ustalenia, czy przebyta choroba nie miała związku z warunkami pracy lub też nie pozostawiła skutków stanowiących przeciwskazanie do dalszej pracy w dotychczasowych warunkach.

    Zaniedbania pracodawców w tym zakresie nie zawsze wynikają z bagatelizowania problemu i przeoczenia terminu badań okresowych czy kontrolnych. Pokrywanie kosztów takich badań postrzegane jest przez część zatrudniających jako niepotrzebne dodatkowe obciążenie finansowe, którego starają się uniknąć. Dlatego też działalność Państwowej Inspekcji Pracy, jako jedynego organu ścigającego tego rodzaju bezprawne oszczędności dokonywane kosztem zdrowia pracowników, jest wyjątkowo istotna dla ogólnej poprawy zdrowotności społeczeństwa.

    Na szczególną uwagę zasługuje cykl kontroli tematycznych, oceniających stan profilaktycznej opieki zdrowotnej, zwłaszcza czynnego poradnictwa, jeśli chodzi o osoby narażone na choroby związane z wykonywaną pracą. Przeprowadzone kontrole przychodni zakładowych, poradni medycyny pracy, wizytacje wydziałów produkcyjnych, informacje uzyskane od służb bhp i społecznych inspektorów pracy, a także analiza przedłożonej dokumentacji leczniczej i planistyczno-sprawozdawczej pozwoliły na aktywny udział Państwowej Inspekcji Pracy w kształtowaniu prawidłowej opieki zdrowotnej.

    Na przykład szybko rozwijający się zakład pracy chronionej nie nadążał z zapewnieniem pracownikom właściwej opieki zdrowotnej. Inspektor pracy zastał przychodnię w trakcie rozbudowy, gwarantującą w obecnym stanie opiekę lekarską jedynie 20% zatrudnionych. Pozostali pracownicy (w tym 65% osób niepełnosprawnych) poddawali się badaniom lekarskim w różnych poradniach zlokalizowanych w kilku miejscowościach. Zakres tych badań mógł budzić wątpliwości, gdyż przeprowadzane były one przez lekarzy nie znających warunków pracy ani występujących czynników szkodliwych, takich jak hałas czy mikroklimat. W wyniku działań organu kontrolnego podpisano umowę z jedną uprawnioną przychodnią medycyny pracy, co w konsekwencji, oprócz zapewnienia właściwej opieki lekarskiej, spowodowało obniżenie kosztów przeprowadzanych badań.

    Działalność Państwowej Inspekcji Pracy na terenie okręgu katowickiego przyczyniła się również do poszerzenia wykorzystania istniejącej bazy medycznej. Ogólny spadek zatrudnienia w zakładach pracy posiadających przychodnie zakładowe spowodował spadek wykorzystania możliwości diagnostycznych. Na wniosek inspektorów pracy przychodnie te, oprócz prowadzenia badań profilaktycznych, objęły swoją opieką mieszkańców pobliskich osiedli, co spowodowało bardziej racjonalne wykorzystanie możliwości diagnostycznych i konsultacyjnych, dostępnych do tej pory wyłącznie pracownikom.

    Podane przykłady świadczą o znacznym, a nieznanym powszechnie i nie docenianym wkładzie Państwowej Inspekcji Pracy w ochronę zdrowia. Pozostając jedynym organem kontrolnym działającym w obronie interesów pracowniczych, nie ogranicza swoich zainteresowań do grupy osób czynnych zawodowo, ale działa również na rzecz byłych pracowników i ogółu obywateli. Dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia