3 kadencja, 43 posiedzenie, 3 dzień (22.01.1999)
21 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki (druk nr 551).
Poseł Stanisław Misztal:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Stajemy dziś przed kolejnymi trudnymi dylematami związanymi z restrukturyzacją polskej gospodarki. Tym razem dotyczą one górnictwa siarki, w rzeczywistości zresztą restrukturyzacja tej branży dokonuje się od paru lat. Pragnę podkreślić, że moim zdaniem restrukturyzacja przemysłu siarkowego wymaga znaczącego wsparcia ze strony państwa. Wynika to choćby z faktu, że konieczność istotnego ograniczenia wydobycia siarki spowodowana jest przede wszystkim złą koniunkturą na światowym rynku siarki, to znaczy drastycznym spadkiem zarówno popytu na ten surowiec, jak i jego ceny. Związane to jest z innymi możliwościami uzyskiwania siarki na drodze procesów chemicznych, między innymi chodzi o odsiarczanie ropy naftowej i gazu. Są to zatem przyczyny zewnętrzne, niejako obiektywne, i przez polski przemysł siarkowy nie zawinione, czynią one jednak znaczną część produkcji polskiej siarki nieopłacalną. Niektóre analizy mówią nawet, że produkcję siarki w Polsce należy zmniejszyć o ponad połowę. Być może są to oceny przesadzone, nie ulega jednak wątpliwości, że mimo dokonywanej już restrukturyzacji i obniżenia produkcji nie da się utrzymać wytwarzania siarki na obecnym poziomie i trzeba ją wyraźnie obniżyć. Nie oznacza to jednak, jak chcą niektórzy eksperci, całkowitej likwidacji przemysłu siarkowego, w tym zwłaszcza przetwórstwa siarki.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rysujące się kontrowersje wokół proponowanych rozwiązań dotyczących restrukturyzacji przemysłu siarkowego w znacznym stopniu mają według mnie charakter pozorny, formalnoprawny. Moim zdaniem głównym problemem jest tu zakres pomocy państwa, w tym przede wszystkim z budżetu centralnego, jaką będziemy w stanie przeznaczyć na wspomaganie tej restrukturyzacji. Musimy przy tym precyzyjnie i już na wstępie określić, jakie główne cele mają przyświecać tej restrukturyzacji. Istotne jest tu zwłaszcza rozstrzygnięcie, na jakim poziomie należy docelowo ustabilizować poziom wydobycia siarki i jaką część branży siarkowej należy przekształcić z bezpośrednio wydobywczej na przetwórczą, jaką zaś całkowicie zlikwidować. Bez przesądzenia tych kluczowych kwestii nie będzie można sformułować żadnego realistycznego programu restrukturyzacyjnego.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie rozstrzygając obecnie, czy słuszne jest stanowisko rządu, że przyjęcie programu restrukturyzacji górnictwa siarki nie znajduje uzasadnienia, gdyż stanowi kolejny precedens w dziedzinie uchwalania sektorowych programów restrukturyzacyjnych, chciałem przedstawić wachlarz argumentów przemawiających za uchwaleniem takiego programu, oczywiście po uprzednim precyzyjnym, na wzór programów restrukturyzacyjnych innych branż, jego opracowaniu. Jako pierwszy z tych argumentów należy wymienić dość istotne analogie między sytuacją górnictwa siarkowego oraz hutnictwa stalowego, chodzi tu nie tylko o niekorzystną sytuację ekonomiczno-finansową obu branż, przy czym, relatywnie biorąc, kondycja branży siarkowej jest obecnie chyba nawet gorsza niż hutniczej, ale o szkodliwość i uciążliwość warunków pracy w obu branżach oraz o znaczne zagrożenia i koszty ekologiczne. Sprawy zdrowia ludzi i ochrony środowiska naturalnego są tu równie ważne, jak aspekty ekonomiczno-finansowe, muszę to stwierdzić jako lekarz zdający sobie w pełni sprawę z dużej szkodliwości siarki i jej związków dla organizmu człowieka.
Drugi argument wynika po części z pierwszego i sprowadza się do konieczności podobnego traktowania obu branż i zwalnianych z nich pracowników, chodzi zwłaszcza o przyjęcie podobnych rozwiązań tzw. pakietu socjalnego. Dlaczego bowiem inaczej, to jest gorzej, traktować ludzi w branżach o podobnie złych i uciążliwych warunkach pracy, których niekorzystna sytuacja i często brak perspektyw zawodowych spowodowana jest czynnikami obiektywnymi, na które oni sami nie mają żadnego wpływu. Dochodzi tu dodatkowy argument, który wydaje się nie mniej ważny, a mianowicie przemysł siarkowy jest branżą, której restrukturyzacja, wraz z pakietem socjalnym, wymaga wielokrotnie mniej nakładów, w tym dotacji z budżetu, aniżeli na przykład górnictwo węgla kamiennego i kilkakrotnie mniej niż hutnictwo stalowe. Wynika to z wielokrotnie mniejszego potencjału ekonomicznego oraz zatrudnienia w przemyśle siarkowym w porównaniu z górnictwem węglowym i hutnictwem stali.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione przeze mnie argumenty stanowią bezsporne uzasadnienie konieczności stworzenia dla przemysłu siarkowego rozwiązań socjalnych podobnych do tych, jakie zawarte są w pakiecie socjalnym dla przemysłu stalowego.
Nie przesądzając teraz o ostatecznym kształcie programu restrukturyzacji przemysłu siarkowego oraz rozwiązań formalnoprawnych, wnoszę o pilne uchwalenie pakietu socjalnego dla tej branży gospodarki. Powinno to, wzorem innych restrukturyzowanych branż, zostać poprzedzone zawarciem trójstronnego porozumienia, pomiędzy stroną rządową, pracodawcami i związkami zawodowymi, w sprawie osłon socjalnych. W przeciwnym razie już niebawem możemy mieć do czynienia z napięciami i protestami społecznymi w kolejnym sektorze przemysłu. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia