3 kadencja, 43 posiedzenie, 3 dzień (22.01.1999)

20 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. (druk nr 474) wraz ze stanowiskiem komisji (druk nr 825).

Przewodnicząca Rady Ochrony Pracy Bożena Borys-Szopa:

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. było przedmiotem wnikliwej analizy i szczegółowej oceny Rady Ochrony Pracy poprzedniej kadencji w dniu 30 czerwca 1998 r. Stanowisko podjęte przez Radę Ochrony Pracy w sprawie działalności Państwowej Inspekcji Pracy, objętej sprawozdaniem głównego inspektora pracy za 1997 r., zostało w dniu 3 lipca 1998 r. przedłożone wicemarszałkowi Sejmu oraz przewodniczącemu Komisji Polityki Społecznej. W stanowisku tym Rada Ochrony Pracy, oceniając pozytywnie działalność Państwowej Inspekcji Pracy, stwierdza, że:

    1. Działalność Państwowej Inspekcji Pracy była zgodna z zaakceptowanym przez Radę Ochrony Pracy programem działania instytucji na 1997 r. oraz z zaleceniami rady formułowanymi w 1997 r.

    2. W roku sprawozdawczym nastąpiła dalsza intensyfikacja działań Państwowej Inspekcji Pracy, wyrażająca się m.in. wzrostem liczby kontroli i działań o charakterze zapobiegawczym, obejmujących zwłaszcza sekcje gospodarki i zakłady charakteryzujące się największą skalą nieprawidłowości i zagrożeń w sferze ochrony pracy.

    3. Kontynuowane były działania ukierunkowane na doskonalenie całego procesu kontrolnego (w tym doboru zakładów do kontroli), potwierdzone efektami osiągniętymi w kontrolowanych zakładach.

    4. Uwzględniając potrzeby wynikające z trwającej reformy prawodawstwa, Państwowa Inspekcja Pracy prowadziła systematyczny monitoring wpływu nowych regulacji prawnych na stan ochrony pracy.

    Rada Ochrony Pracy zobowiązała głównego inspektora pracy do:

    - kontynuowania intensywnych kontroli i wszechstronnych działań profilaktycznych (również we współpracy z innymi organami nadzoru), w związku z niepokojąco wysokimi wskaźnikami wypadków, szczególnie śmiertelnych, w niektórych sekcjach gospodarki, w tym zwłaszcza w budownictwie;

    - przedłożenia właściwych wniosków dotyczących dalszego podejmowania, zgodnie z ustawowymi uprawnieniami i przy współpracy z właściwymi ministrami, działań zmierzających do przyspieszenia niezbędnych prac legislacyjnych w sferze ochrony pracy, a zwłaszcza dotyczących uwzględnienia w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy obecnego poziomu gospodarki i zmian w stosowanych technologiach;

    - kontynuowania konsekwentnego nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy, a w szczególności nad przestrzeganiem przez pracodawców przepisów dotyczących wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy;

    - kontynuowania i rozwijania podjętych w latach poprzednich działań służących doskonaleniu jakości procesu kontrolnego.

    Rada Ochrony Pracy przyjęła do wiadomości informację głównego inspektora pracy o wykonaniu budżetu Państwowej Inspekcji Pracy w roku 1997.

    Jako przewodnicząca Rady Ochrony Pracy VI kadencji, powołanej uchwałą Prezydium Sejmu w dniu 26 listopada 1998 r., pragnę przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko prezydium tejże rady z 18 stycznia br. Prezydium rady VI kadencji, po zapoznaniu się ze sprawozdaniem głównego inspektora oraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy poprzedniej kadencji w sprawie sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy, uznało za celowe przedstawienie uwag i wniosków odnoszących się do zagadnień i problemów wynikających z przedstawionych dokumentów.

    Pomimo kontynuowania w okresie sprawozdawczym 75% zadań kontrolnych z poprzednich lat i dalszej intensyfikacji działań Państwowej Inspekcji Pracy nie nastąpiła poprawa w zakresie przestrzegania przepisów prawa, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy. Przykładowo, niepokojąco w stosunku do poziomu z 1996 r. wzrosła liczba ofiar śmiertelnych i liczba osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Pogorszeniu uległ stan praworządności w zakresie zawierania umów o pracę, terminowego wypłacania pracownikom należnych świadczeń, a zwłaszcza wynagrodzeń. Nagminne stało się naruszanie przepisów o czasie pracy, urlopach wypoczynkowych i zatrudnianiu młodocianych.

    Lektura sprawozdania wykazuje, że najpoważniejsze zagrożenia wypadkowe pozostają takie same od lat. Ich źródłem są przede wszystkim: wadliwy stan techniczny maszyn i urządzeń, obiektów i pomieszczeń, w których jest wykonywana praca; brak pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia; niewłaściwe użytkowanie ochron indywidualnych lub ich całkowity brak.

    Pomimo skierowania przez głównego inspektora pracy do właściwych ministerstw i urzędów szeregu wystąpień, w sprawozdaniu nie zawarto informacji o realizacji przedstawionych wniosków.

    Na podkreślenie zasługuje fakt, iż na zatrudnionych ogółem w Państwowej Inspekcji Pracy 1994 pracowników wyższe wykształcenie posiadają 1484 osoby. Około 80% zatrudnionych to pracownicy ze stażem pracy do 15 lat, co świadczy o korzystnych zmianach w strukturze zatrudnienia i wysokich kwalifikacjach kadry inspekcyjnej.

    W ocenie prezydium rady przedstawione powyżej uwagi, a także wnioski głównego inspektora pracy wynikające ze sprawozdania z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. powinny stać się podstawą programów działania Państwowej Inspekcji Pracy na następne lata. Konieczne jest bowiem poszukiwanie bardziej skutecznych metod oddziaływania organów nadzoru nad warunkami pracy i przestrzegania prawa pracy, tworzenia mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych stymulujących poprawę istniejącego stanu rzeczy.

    Parlament jest miejscem dokonywania kompleksowej oceny stanu ochrony pracy w państwie, kreowania kierunków działania i polityki państwa w tym zakresie. Zainteresowanie problematyką bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, a także praworządnością w stosunkach pracy ma niewątpliwie głębokie uzasadnienie społeczne.

    Pragnę podkreślić, że VI kadencja Rady Ochrony Pracy rozpoczyna się w szczególnej sytuacji - w dobie reformowania państwa. Zarówno rada - której ogromnym atutem jest jej skład osobowy, m.in. są w niej przedstawiciele parlamentu, rządu, organizacji społecznych i związkowych, pracodawców, ludzi nauki i praktyki - jak i Państwowa Inspekcja Pracy mają do spełnienia bardzo ważną rolę w tym okresie, głównie w zakresie inicjowania rozwiązań legislacyjnych, tworzenia lobby wokół ochrony człowieka w środowisku pracy, wykorzystując rozwiązania państw Unii Europejskiej, nie zapominając przy tym o sprawdzonych polskich rozwiązaniach. Należy dążyć do zmiany istniejącego w społeczeństwie przekonania, że pracownik jest słabszą stroną w stosunku pracy, a praca - ciągle ważniejsza niż zdrowie. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia