3 kadencja, 43 posiedzenie, 3 dzień (22.01.1999)

20 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. (druk nr 474) wraz ze stanowiskiem komisji (druk nr 825).

Poseł Jan Chmielewski:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Inspektorze! Komisja Polityki Społecznej Sejmu przedłożyła Wysokiej Izbie sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. To sprawozdanie jest przedmiotem analizy; choć problemów bieżących jest dużo, uważam, że powinniśmy zachować proporcje w swoich wypowiedziach.

    Program działania Państwowej Inspekcji Pracy w 1997 r. uzyskał akceptację Rady Ochrony Pracy. Większość - bo 75% - zadań kontrolnych ujętych w programie była kontynuacją działań prowadzonych w latach poprzednich. Taki wybór tematów umożliwił wnikliwszą analizę najbardziej niepokojących zjawisk w sferze ochrony pracy i efektywniejsze planowanie działań zapobiegawczych.

    Istotną nowość w konstrukcji programu stanowiło uwzględnienie kryterium statystycznego. Przeanalizowano wskaźniki charakteryzujące stan warunków pracy w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej (wskaźnik częstotliwości wypadków, współczynnik zapadalności na choroby zawodowe, liczbę osób zagrożonych czynnikami szkodliwymi przypadającą na 1000 zatrudnionych). Zgodnie z wynikami tej analizy w planowanych działaniach kontrolnych uwzględniono takie sekcje gospodarki, jak górnictwo węgla kamiennego, kopalnictwo rud miedzi, budownictwo, produkcja metali (zwłaszcza odlewnictwo), produkcja sprzętu transportowego (głównie statków i taboru kolejowego), produkcja drewna i wyrobów z drewna, produkcja mebli oraz edukacja.

    W programie przyjęto, że priorytetami w działalności w 1997 r. będą kontrole przestrzegania przez pracodawców:

    - przepisów i zasad bezpieczeństwa w obiektach zaliczonych do kategorii ˝wielkich zagrożeń˝,

    - postanowień zawartych w zakładowych układach zbiorowych pracy,

    - przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach produkcji drewna, wyrobów z drewna i mebli,

    - aktów prawnych wydanych na podstawie delegacji zawartej w dziale X Kodeksu pracy.

    Chcę z zadowoleniem i uznaniem stwierdzić, że wszystkie zadania przewidziane w programie zostały zrealizowane. Należy jednak podkreślić, że kontrole przeprowadzone w ramach programu centralnego stanowiły niecałe 43% ogółu kontroli w roku sprawozdawczym, roku 1997. Okręgowe inspektoraty pracy realizowały równolegle zadania ustalane we własnym zakresie, zależnie od uwarunkowań i potrzeb lokalnych - trzeba to podkreślić - w tym również w związku z klęską powodzi, jaka w lipcu 1997 r. dotknęła znaczne obszary Polski. Wówczas to Państwowa Inspekcja Pracy, na co chcę zwrócić uwagę, działała w trybie nadzwyczajnym, by udzielić pomocy organom administracji państwowej oraz pracownikom i pracodawcom w usuwaniu skutków powodzi. I tak m.in.:

    1) okręgowe inspektoraty pracy nawiązały ścisłą współpracę z właściwymi służbami urzędów wojewódzkich i brały czynny udział w ustalaniu stanu zagrożeń spowodowanych rozprzestrzenianiem się substancji szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia, załatwianiu skarg i porad prawnych oraz porad w zakresie bezpiecznych metod usuwania skutków powodzi;

    2) w ramach współdziałania z organami państwowego nadzoru budowlanego inspektorzy pracy uczestniczyli w pracy zespołów dokonujących przeglądów stanu technicznego budynków szkolnych i oświatowych oraz zespołów opiniujących w trybie przyspieszonym dokumentację techniczną odbudowywanych obiektów;

    3) do dyspozycji wojewody wrocławskiego oddano Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy we Wrocławiu.

    Przeprowadzono ponadto szeroką akcję pomocy dla przedsiębiorstw z terenów dotkniętych powodzią. Zaznaczyć trzeba, że główny inspektor pracy uczestnicząc w pracach Rady Narodowego Programu Odbudowy i Modernizacji w związku z usuwaniem skutków katastrofalnej powodzi zgłosił potrzebę kompleksowego uregulowania zagadnień prewencji i ratownictwa w czasie klęsk i katastrof poprzez opracowanie i wdrożenie ustawy oraz pakietu przepisów wykonawczych do tej ustawy, ze szczególnym uwzględnieniem:

    a) budowy nowoczesnego centrum przeciwdziałania kryzysom,

    b) opracowania systemu zarządzania sytuacjami kryzysowymi.

    Główny inspektor pracy wnosił o uzależnienie przyznania podmiotom gospodarczym kredytów preferencyjnych z Funduszu Wsparcia Popowodziowego od spełnienia przez nie wymagań właśnie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

    W roku sprawozdawczym inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzili 78 tys. kontroli, w prawie 58 tys. zakładów pracy. Stwierdzając naruszenia przepisów prawa, wydali ponad 551 tys. decyzji, a w wystąpieniach zawarli prawie 350 tys. wniosków. Za wykroczenia przeciwko prawom pracownika ukarali 34 tys. osób.

    Kontrole stanu praworządności w stosunkach pracy ukierunkowane były według kilku podstawowych zagadnień:

    1) zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę,

    2) wypłacanie wynagrodzeń i innych świadczeń pracowniczych,

    3) urlopy wypoczynkowe,

    4) ochrona pracy kobiet i zatrudnienie młodocianych,

    5) przestrzeganie postanowień zawartych w zakładowych układach zbiorowych pracy,

    6) realizacja wyroków sądów pracy.

    W odniesieniu do większości tych obszarów inspektorzy stwierdzili niezadowalający, a nawet niepokojący stan przestrzegania prawa.

    Obok działalności kontrolno-nadzorczej inspektorzy pracy prowadzili również działania w zakresie prewencyjnym, głównie w formie udzielania porad prawnych i technicznych oraz kierowania pism do pracodawców i innych podmiotów. Należy zwrócić uwagę, że z roku na rok rośnie liczba udzielanych porad (w 1997 r. o 26% więcej niż w 1996 r. i o 78% więcej niż w 1995). Wzrastające zapotrzebowanie na poradnictwo wraz ze stale zwiększającą się liczbą skarg pracowniczych odzwierciedla dynamikę zachodzących przeobrażeń społeczno-gospodarczych. Znaczny wzrost liczby udzielonych porad, zwłaszcza prawnych, wiąże się z zapotrzebowaniem społecznym na aktualną i rzetelną informację prawną. Uważam, że sprostanie tym oczekiwaniom winno być nadal jednym z priorytetów Państwowej Inspekcji Pracy. Ma to również bardzo ważny aspekt profilaktyczny.

    Wyniki kontroli przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Pracy w 1997 r. wskazują na coraz wyraźniejszą korelację między kondycją ekonomiczną zakładu a standardem bezpieczeństwa i higieny pracy. Na podstawie sprawozdania można stwierdzić, że dla uzyskania realnej poprawy stanu bhp odczuwalnej dla zdecydowanej większości zatrudnionych konieczne jest stworzenie takiego kompleksu warunków prawnych i ekonomicznych, w których inwestowanie w tej dziedzinie będzie opłacalne, zaś zaniedbania na tyle kosztowne, by różnym podmiotom gospodarczym nie opłacało się prowadzenie działalności gospodarczej w warunkach zwiększonego ryzyka wypadkowego i chorobowego.

    Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Przyłączam się do życzeń dla tak ważnej i potrzebnej instytucji, jaką jest Państwowa Inspekcja Pracy, z okazji 80-lecia jej istnienia.

    Na podstawie przedstawionych dokumentów, dyskusji w Komisji Polityki Społecznej, wyjaśnień głównego inspektora pracy, a także wyczerpujących informacji od okręgowego inspektora pracy we Wrocławiu wnoszę o przyjęcie sprawozdania głównego inspektora pracy z działalności za 1997 r. Dziękuję. (Oklaski)

   

Przebieg posiedzenia