2 kadencja, 69 posiedzenie, 2 dzień (10.01.1996)

10 punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o muzeach (druk nr 1209).

Poseł Adam Szczęsny:

    Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Całe szczęście, że mój przedmówca, pan poseł Turko, zgłosił wniosek o skierowanie do komisji tego projektu ustawy, dlatego że ja z panem posłem w wielu osądach się zgadzam i myślę, że źle byłoby, gdyby ten projekt ustawy nie został skierowany do odpowiednich komisji. Sądzę, że w tych komisjach projekt ten może nie tyle ulegnie metamorfozie, ile w każdym razie na pewno może być znacznie poprawiony.

    W odniesieniu do każdego projektu ustawy można takie zdanie skierować i od niego zacznę: Dokonujące się przeobrażenia ustrojowe (różne formy własności, samorząd terytorialny, nowy system administracyjny) spowodowały nieprzydatność dotychczasowych przepisów prawnych dotyczących muzealnictwa polskiego. W związku z tym projekt ustawy bardzo szeroko ujmuje zakres podmiotów uprawnionych do tworzenia muzeów, włączania do działań zastrzeżonych dotychczas jedynie dla administracji państwowej innych organów, w tym organów gmin i przedstawicielstw obywatelskich.

    Instytucje muzealne muszą być poddane radykalnym zmianom, wymuszanym przez warunki ekonomiczne (gospodarka rynkowa), systemy informacyjne (komputeryzacja), konkurencyjność innych instytucji i organizacji kultury masowej, poszerzanie kręgów publiczności (niepełnosprawni, mniejszości narodowe). Muzea są specyficznymi placówkami, które realizują swoje zadania na trzech obszarach:

    - ochrona dóbr kultury,

    - praca naukowa,

    - działalność upowszechnieniowa, tzn. wystawiennicza i edukacyjna.

    Działania muzeów są realizowane na każdym z tych obszarów równocześnie i zaniechanie czy popełnienie błędu w jednej dziedzinie rzutuje na jakość pracy w innej oraz na ocenę ogólną muzeów.

    Istotne znaczenie dla funkcjonowania muzeum ma dokumentacja muzealiów, o czym mówił również pan poseł Turko. Powinna ona pełnić dwie funkcje: potwierdzać prawo własności i mieć charakter opracowania naukowego. Proponowane rozwiązania ograniczają dokumentację wyłącznie do funkcji ewidencyjnych, znosząc obowiązek prowadzenia niektórych jej form (np. katalogu naukowego muzealiów). Stwarzają też dowolność w projektowaniu zawartości poszczególnych dokumentów, co spowoduje w istocie zniszczenie standardu opisu muzealiów, to zaś z kolei uniemożliwi sprawną wymianę informacji oraz łatwe wdrożenie nowoczesnych technik zarządzania informacją (np. komputeryzacji, z którą notabene przesadzono lekko w tej ustawie). Nowe przepisy zwalniają ponadto muzea z obowiązku sporządzania dokumentacji fotograficznej ich zasobów, co w konsekwencji uniemożliwi prowadzenie skutecznych poszukiwań - np. w przypadku kradzieży.

    Projekt ustawy (art. 7) wprowadza instytucję państwowego rejestru muzeów. Stwarza to możliwość podniesienia jakości działań - i utrzymania jej - przez muzea. Sam wpis do rejestru potwierdza wysoki poziom merytorycznej działalności i znaczenia zbiorów, a więc nobilituje te muzea. Celem projektu jest, jak się wydaje, aby muzeum ˝rejestrowane˝ stało się w powszechnym odbiorze społecznym symbolem dobrej jakości i wysokiego poziomu merytorycznego tak określonej placówki muzealnej.

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Istotnym postanowieniem projektu ustawy jest wprowadzenie kategorii zawodowej muzealnika. Jednakże definicja tego pojęcia jest nieadekwatna do rzeczywistości. Nie ma w Polsce uniwersyteckich studiów muzealniczych, jest muzeologia, ale to nie są studia muzealnicze. Są tylko podyplomowe studia muzeologiczne, lecz absolwenci takich kierunków uniwersyteckich, jak na przykład etnografia czy historia sztuki, według tego artykułu nie mogą być muzealnikami. Należałoby rozszerzyć definicję, że muzealnikami są pracownicy muzeum legitymujący się wyższym wykształceniem w zakresie jednej ze specjalności reprezentowanych w muzeum. Nie wiem, czy pan profesor Turko się ze mną zgadza, sądzę, że chyba tak.

    Wątpliwości także budzi art. 31, w którym zawarte są zobowiązania muzealnika ˝w czasie pozostawania w stosunku pracy w muzeum˝. Jest to słuszne, ale zobowiązania te powinny także dotyczyć asystenta czy innych pracowników merytorycznych.

    W omawianym projekcie daje się także zauważyć pewną niespójność pomiędzy art. 13 tej ustawy a art. 15 projektu ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej dotyczącymi powoływania i odwoływania dyrektora instytucji kultury, jakimi przecież są muzea. Dlatego też uważam, że idea art. 15 projektu ustawy, którego pierwsze czytanie już się odbyło, powinna być przeniesiona do art. 13 omawianego dzisiaj projektu ustawy.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Reasumując, uważam, że skierowanie projektu ustawy o muzeach do odpowiednich komisji pozwoli na wyeliminowanie wskazanych niejasności i uchybień i na stworzenie porządnej ustawy, która będzie dobrze służyła polskiej kulturze. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia