2 kadencja, 20 posiedzenie, 3 dzień (13.05.1994)
13 punkt porządku dziennego:
Informacja rządu o sytuacji strajkowej i wynikach rozmów prowadzonych ze związkami zawodowymi.
Poseł Zbyszek Zaborowski:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd przedstawił informację o sytuacji strajkowej i wynikach rozmów prowadzonych ze związkami zawodowymi. Napięcia społeczne w Polsce mają swoje obiektywne uwarunkowania rodem z nieodległej przeszłości, wynikające z 3-milionowego bezrobocia, trudnej sytuacji materialnej wielu polskich rodzin, niejasnej przyszłości wielu zakładów, a w konsekwencji miejsc pracy. Notowany obecnie wzrost gospodarczy nie jest jeszcze bezpośrednio odczuwany przez większość ludzi zatrudnionych w gospodarce i sferze budżetowej. Nakłady państwa związane z istotnymi celami społecznymi ciągle jeszcze nie odpowiadają uzasadnionym potrzebom.
Fala strajków i akcji protestacyjnych, która przetacza się przez Polskę, ma również subiektywne przyczyny. Do nich przede wszystkim trzeba zaliczyć próby organizowania akcji ogólnopolskich przez NSZZ ˝Solidarność˝ wykorzystującą niezadowolenie społeczne. Do tych subiektywnych przyczyn trzeba zaliczyć również niekonsekwencję rządu, zwłaszcza premiera, w sprawie tzw. ustawy neopopiwkowej, a także brak konsekwencji w polityce rządu wobec wybranych gałęzi przemysłu, m.in. kopalń węgla brunatnego, a także ciągłe przesuwanie w czasie prezentacji w Sejmie programu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. W naszym przekonaniu potrzebna jest szybko publiczna debata nad kierunkiem zmian strukturalnych w górnictwie węgla kamiennego. Program przygotowany przez resort przemysłu i handlu wymaga, według mnie, konfrontacji z innymi propozycjami przedstawionymi przez ekspertów, a także parlamentarzystów ze Śląska. Powrót do pracy strajkujących górników z pewnością ułatwi taką dyskusję. Jestem przekonany, że Prezydium Sejmu postanowi, że odbędzie się ona na następnym posiedzeniu Sejmu.
Strajki i akcje protestacyjne miały i mają również swój aspekt polityczny. Świadczą o tym m.in. próby unieruchomienia branż i zakładów o znaczeniu strategicznym dla gospodarki, wyznaczanie przez centralny sztab zakładów do akcji strajkowej, często bez pytania załóg o zgodę, a także uporczywe dążenie ˝Solidarności˝ do uprzywilejowania przez rząd jednej z organizacji związkowych w prowadzonych negocjacjach.
Istotną przyczyną napięć wydaje się również nieskuteczność prowadzonej przez rząd polityki regionalnej; dotyczy to przede wszystkim tych regionów, gdzie funkcjonują specyficzne branże i gdzie istnieją szczególne problemy i trudności. Jako poseł ze Śląska mam nadzieję, że strajki w górnictwie węgla kamiennego rząd potraktuje jako poważny sygnał ostrzegawczy i z całą powagą odniesie się do narastających problemów naszego regionu. Rząd pracuje nad cząstkowymi, ewentualnie branżowymi programami. W przekonaniu posłów ze Śląska potrzebny jest całościowy program restrukturyzacji gospodarki naszego regionu. Od kilku lat prowadzone są w naszym województwie prace nad programem regionalnym, ale konstrukcja takiego programu musi uwzględniać priorytety rządu i być spójna z długofalową polityką gospodarczą państwa. Oczekujemy od kierownictwa rządu podjęcia w tej sprawie stosownej inicjatywy.
Do tej pory mieliśmy wrażenie, że rząd lekceważy problemy i istotne interesy naszego województwa. Jednym z przejawów tego jest brak decyzji premiera w sprawie obsady stanowiska wojewody katowickiego wakującego od dwóch i pół miesiąca. Nie chcę państwu zajmować czasu i zaprzątać państwa uwagi faktem, że premier znajduje się w tej sprawie w opozycji wobec własnej koalicji rządowej. To nic nowego; pan premier był już przecież w opozycji wobec własnego rządu. Nie jest też najważniejsze w tej sprawie lekceważenie opinii 25 posłów na Sejm RP. Zasadniczą kwestią jest brak gospodarza w czteromilionowym regionie, którego znaczenia dla gospodarki kraju nie muszę państwu opisywać. Brak gospodarza sprzyja anarchizacji życia społecznego, utrudnia współpracę z rządem i w konsekwencji powoduje wymierne straty, za co odpowiedzialność bierze na siebie osobiście premier. Przykład pozytywnej współpracy wojewody z rządem podał minister Pol, mówiąc o strajku w województwie konińskim.
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Obecna - wygasająca na szczęście - fala strajków, prowadzone rozmowy ze związkami zawodowymi i ich rezultaty jeszcze raz uprzytamniają nam potrzebę przyspieszenia zmian w przedsiębiorstwach państwowych. Potrzebna jest szybka komercjalizacja przedsiębiorstw, potrzebne jest wzmocnienie pozycji pracodawcy poprzez powszechne wprowadzenie instytucji kontraktów menedżerskich. Pracodawca winien być naturalnym i zasadniczym partnerem związków zawodowych w rokowaniach płacowych i innych kwestiach interesujących załogi. Popieramy ideę i funkcjonowanie komisji trójstronnej. Ustawowe umocowanie tej instytucji jednak nie wystarczy. Potrzebne jest również poważne jej traktowanie przez wszystkie strony, a więc rząd, pracodawców i związki zawodowe - przede wszystkim związki zawodowe. Potrzebna jest również konsekwencja rządu w równoprawnym traktowaniu wszystkich reprezentatywnych związków zawodowych.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosował za przyjęciem do wiadomości informacji przedstawionej przez ministra przemysłu i handlu Marka Pola. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia