2 kadencja, 58 posiedzenie, 1 dzień (30.08.1995)
1 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów o:
1) sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 r. wraz z przedstawioną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizą wykonania budżetu państwa w 1994 r. oraz opinią i wnioskiem w przedmiocie absolutorium,
2) sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1994 r.,
3) bilansie płatniczym Rzeczypospolitej Polskiej za 1994 r.,
4) sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1994 r.
Poseł Zbigniew Zysk:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szkoda, że przychodzi nam kontynuować tę debatę przy opustoszałych ławach rządowych, jak również pod nieobecność przedstawicieli banku.
Celem leżącym u podstaw konstrukcji budżetu państwa na 1994 r. było przełamanie kryzysu finansów publicznych występującego w latach 1991-1993 i stworzenie podstaw programu finansowego na lata następne. Temu celowi podporządkowane były priorytety gospodarcze. Założone cele w większości zostały zrealizowane. Rząd zrealizował wykonanie budżetu państwa zarówno po stronie dochodów, wydatków, jak i deficytu budżetowego. Realizacja ustawy budżetowej na 1994 r. przebiegała w korzystnych warunkach poziomu aktywności gospodarczej, notowanej od 1992 r., wyrażającej się wzrostem realnego produktu krajowego brutto o 5%. Pozytywnie należy ocenić stałą tendencję obniżania inflacji, choć z całą mocą należy stwierdzić, że planowany wskaźnik 27% nie został dotrzymany. Wysokie tempo wzrostu PKB pozwoliło w 1994 r. utrzymać deficyt budżetu państwa na stosunkowo niskim poziomie 2,8% nominalnego PKB, przy stosunkowo niewielkim zwiększeniu relacji dochodów budżetu państwa do produktu krajowego brutto.
W strukturze dochodów budżetu państwa nastąpiły w ubiegłym roku zmiany polegające na wzroście udziału podatków pośrednich, łącznie z cłem, oraz podatków dochodowych od osób fizycznych, w tym rencistów i emerytów, a jednocześnie na spadku udziału obciążeń przedsiębiorstw. Ważnym osiągnięciem ubiegłego roku było relatywne obniżenie długu publicznego wynikające z redukcji długu, dokonanej po porozumieniu się z wierzycielami zagranicznymi, chociaż koszty obsługi długu publicznego wzrosły w porównaniu z 1993 r. o 2,1%.
Partia Demokratyczna ˝Przedsiębiorczość Polska˝ zwraca szczególną uwagę na wyniki gospodarcze będące następstwem zmian ustrojowych, to jest na wzrost w stosunku do roku ubiegłego produkcji sprzedanej przemysłu w sektorze publicznym o 5,8%, a w sektorze prywatnym o 22,7%. Odnotować należy dalszy wzrost udziału sektora prywatnego w produkcji budowlano-montażowej realizowanej przez przedsiębiorstwa budowlane o ok. 2%.
Wysoka Izbo! Wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w 1994 r. w stosunku do roku poprzedniego był o 5% wyższy od założeń przyjętych w ustawie budżetowej, w tym cen żywności o ponad 6%. Poza przyczynami niezależnymi od działań rządu, jak np. susza, która przyczyniła się do zmniejszenia podaży artykułów spożywczych na rynku, rządowi należy przypisać słabą skuteczność we wprowadzaniu instrumentów ograniczających nadmierny wzrost płac, jak również instrumentów zapobiegających nadmiernemu wzrostowi cen artykułów żywnościowych.
Wysoki Sejmie! Tempo dewaluacji złotego względem koszyka walut w 1994 r. było niższe od tempa zakładanego w ustawie budżetowej o ok. 4%, a średnioroczny kurs jednostki koszyka walut uległ aprecjacji o ok. 2%, co w dużej mierze wynika z pozycji dolara w stosunku do pozostałych walut wchodzących w skład koszyka. Średnioroczne podstawowe stopy procentowe w 1994 r. dla kredytu refinansowego były wyższe o 5,7%, niż zakładała prognoza do ustawy budżetowej, a dla kredytu redyskontowego - o 3%. Pozytywnie należy ocenić w 1994 r. handel zagraniczny (eksport wyższy o 21,9%), choć saldo płatności towarowych zamknęło się deficytem w wysokości 836 mln dolarów, jak również sytuację na rynku pracy, charakteryzującą się tendencją do wzrostu liczby pracujących (ok. 260 tys. osób więcej niż w 1993 r.) i zmniejszeniem się liczby bezrobotnych o ok. 52 tys. Po 4 latach spadku siły nabywczej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej odnotowaliśmy w 1994 r. wzrost przeciętnych płac realnych netto o 2,9% i emerytur o 10%. Partia Demokratyczna ˝Przedsiębiorczość Polska˝ z satysfakcją przyjmuje informację o wzroście o 1,35 wskaźnika rentowności przedsiębiorstw, głównie przy zmniejszeniu się udziału kosztów w przychodach.
Poza niewątpliwymi osiągnięciami rządu w realizacji budżetu państwa w 1994 r. Poselskie Koło - Nowa Demokracja negatywnie ocenia poniższe zjawiska:
- katastrofalny poziom realizacji budownictwa mieszkaniowego i komunalnego - liczba oddawanych mieszkań w porównaniu do 1993 r. jest niższa o 26% i niższa niż w 1956 r., nadto brak jasnych i akceptowanych przez tzw. kolejkowiczów z zamrażarki spółdzielczej zasad finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego;
- utrwalająca się tendencja spadku wydatków na inwestycje (spadek o 0,4% w stosunku do 1993 r.), co przyniesie negatywne skutki gospodarcze w przyszłości;
- wadliwe projektowanie wydatków na oświatę i ochronę zdrowia, polegające na statycznym powiększaniu tych wydatków w roku następnym o przewidywany wskaźnik inflacji, nie uwzględniające rzeczywistych wydatków ponoszonych na te sfery mimo poważnych sygnałów o niewłaściwości przyjętych wielkości; utrwala się praktyka, iż w obronie funkcjonowania placówek szkolnych i służby zdrowia dyrektorzy tych placówek łamią dyscyplinę budżetową, przekraczając limity wydatków, komisje dyscyplinarne uwzględniają okoliczności łamania tej dyscypliny, a rząd po głośnym wołaniu posłów przystępuje do kolejnej fazy oddłużania tych jednostek. Ile lat jeszcze będzie funkcjonowała ta praktyka? Dlaczego do ogólnych wydatków tych jednostek nie chcemy dodać wydatków gmin wspomagających ich działalność?
- stopień pokrywania zgłaszanych przez wojewodów potrzeb na środki budżetowe (ok. 40%), jak również przydzielanie środków województwom, które takich potrzeb nie zgłaszają, co świadczy o niespójności mechanizmu rozdziału tych środków z realiami gospodarczymi;
- nieegzekwowanie od dłużników wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (zaległości są szacowane na ok. l,5 bln zł) oraz bardzo niska efektywność podejmowanej przez fundusz działalności gospodarczej i nieprawidłowości w dysponowaniu tym funduszem;
- niewłaściwe projektowanie wydatków na finansowanie inwestycji centralnych, przejawiające się przydzielaniem poważnych kwot na inwestycje źle przygotowane i źle realizowane; bardzo krytycznie oceniamy zamrażanie nie wydatkowanych kwot na rachunkach inwestycyjnych, w sytuacji gdy powyższe kwoty mogłyby wystarczyć na zakończenie kilku dobrze prowadzonych inwestycji, na które zabrakło środków inwestycyjnych i na które notujemy wzrost nakładów potrzebnych na ich zakończenie w związku z przedłużającym się cyklem realizacji;
- złe wykorzystanie środków przeznaczonych na meliorację w budżetach wojewodów, niezgodne z zarządzeniami ministra finansów i ministra rolnictwa;
- nie wyjaśnione, koncentrujące się w kilku województwach nieprawidłowości dotyczące niezgodnego z przepisami wystawiania recept lekarskich i błędnego naliczenia przez apteki odpłatności za te leki;
- pogorszenie sprawności funkcjonowania sądów, polegające na wydłużaniu czasu postępowania sądowego;
- przenoszenie przez ministra finansów, na wnioski wojewodów, wydatków zaplanowanych na dotacje do kosztów remontów spółdzielczych zasobów mieszkaniowych do innych działów;
- pogłębiające się niedoinwestowanie drogownictwa i kolejnictwa, przyczyniające się do degradacji infrastruktury transportowej kraju;
- niewłaściwe gospodarowanie środkami budżetowymi Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, polegające na wypłacie nieuzasadnionych dotacji i finansowaniu zadań niezgodnych z przepisami.
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Poselskie Koło - Nowa Demokracja, ważąc mocne i słabe strony realizacji budżetu państwa w 1994 r., będzie głosowało za przyjęciem do wiadomości sprawozdania z jego wykonania, pozostawiając do indywidualnego uznania członków koła głosowanie nad absolutorium dla rządu. Poselskie Koło - Nowa Demokracja nie przyjmuje sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego, jak również sprawozdania z realizacji polityki pieniężnej realizowanej przez Narodowy Bank Polski. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia