2 kadencja, 64 posiedzenie, 1 dzień - Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Andrzej Karkoszka

2 kadencja, 64 posiedzenie, 1 dzień (08.11.1995)


2 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej:
   1) o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych,
   2) o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz niektórych innych ustaw
     (druki nr 752, 753 i 1304).


Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Andrzej Karkoszka:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym na wstępie wyrazić wdzięczność Wysokiej Izbie za szczególnie duży wkład pracy włożony w rozpatrzenie projektu ustawy o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz niektórych innych ustaw. Szczególnie gorąco pragnę podziękować posłom z podkomisji do rozpatrzenia tej ustawy, kierowanej przez pana posła Włodzimierza Nieporęta, oraz posłom z połączonych Komisji: Obrony Narodowej i Ustawodawczej.

    Zmiana istniejącego stanu prawnego w zakresie służby wojskowej żołnierzy zawodowych oczekiwana jest przez środowisko wojskowe. Przedstawiana ustawa stanowi istotny element porządkowania i ujednolicenia systemu prawnego, regulującego funkcjonowanie sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, oraz jest niezwykle ważna dla resortu obrony narodowej i sił zbrojnych.

    Nowelizowana ustawa uchwalona została 30 czerwca 1970 r. Ostatnia, szersza jej nowelizacja miała miejsce w 1992 r. Przeprowadzono ją z myślą o dostosowaniu przepisów regulujących służbę wojskową żołnierzy zawodowych do procesów transformacyjnych zachodzących w państwie i siłach zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Późniejsza praktyka stosowania tej ustawy wskazała na potrzebę kolejnych modyfikacji stanu prawnego w tym zakresie. Pojawiły się bowiem nowe zjawiska i zadania odnoszące się bezpośrednio do funkcjonowania sił zbrojnych. Wśród tych oczekiwań, którym należy wyjść naprzeciw z jednolitymi przepisami pragmatycznymi, najważniejsze są:

    1) dążenie do zwiększenia stopnia uzawodowienia sił zbrojnych oraz redukcja nadwyżek stanów osobowych przy jednoczesnym zwiększeniu jakości i zmiany struktury kadry zawodowej;

    2) konieczność uzgodnienia kwestii odnoszących się do toku oraz warunków pełnienia służby zawodowej z niedawno uchwaloną przez Wysoką Izbę ustawą o zakwaterowaniu sił zbrojnych czy też z innymi równolegle przygotowywanymi projektami ustaw, np. z ustawą o obowiązku wojskowym i innych powinnościach obronnych;

    3) niezbędność ustawowego uregulowania zasad służby zawodowej po ogłoszeniu mobilizacji i w czasie wojny;

    4) przybliżenie rozwiązań z zakresu pragmatyki do zasad obowiązujących w krajach NATO (w tym miejscu należy przypomnieć, że ostatnio ogłoszony dokument Rady Ambasadorów NATO o rozszerzeniu paktu wyraźnie i kilkakrotnie podkreśla konieczność zmian prawnych i organizacyjnych jako procedur przybliżających państwa aplikujące do przyjęcia w poczet członków sojuszu);

    5) potrzeba zapewnienia konstytucyjnej zasady równości wszystkich obywateli w realizacji biernego prawa wyborczego poprzez wyeliminowanie ograniczeń możliwości obsadzania przez żołnierzy zawodowych stanowisk pracowników samorządowych zajmowanych z wyboru. Proszę pozwolić, że przypomnę w tym miejscu zbieżność rządowego projektu ustawy z senacką inicjatywą ustawodawczą wprowadzenia zmiany w art. 21 i 72 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych w powyższym zakresie.

    Wysoka Izbo! Sądzę, że ustawa będzie kolejnym krokiem w tworzeniu systemu prawnego umożliwiającego optymalne pełnienie służby przez kadrę zawodową poprzez uporządkowanie warunków i stworzenie czytelnych mechanizmów jej przebiegu. Przyczyni się to m.in. do zapewnienia stabilności zawodowej kadry.

    Proszę pozwolić na podkreślenie, iż ta nowelizacja w zamierzeniu inicjatorów ma funkcjonować w ciągu najbliższych kilku lat, tj. do czasu ukształtowania się docelowej kompleksowej struktury kadry zawodowej Wojska Polskiego, a także ukształtowania pełnego systemu prawnego regulującego zagadnienia obronności, a w szczególności sił zbrojnych. W związku z tym resort obrony narodowej nie występował o nową ustawę, lecz ograniczył się tylko do zdyskontowania doświadczenia ostatnich lat w formie proponowanej nowelizacji. Doświadczenia te były różnorodne. Zdobywano je w nowych warunkach ustrojowych. Znalazły one swoje odzwierciedlenie we wprowadzonych przed kilkoma laty do praktyki kadrowej w Wojsku Polskim takich instytucji jak np. stan nieczynny, służba kontraktowa czy też możliwość wypowiadania stosunku służbowego.

    Panie i Panowie Posłowie! Proszę pozwolić na zwrócenie uwagi Wysokiej Izby na najważniejsze elementy projektu ustawy, do których zaliczyć chciałbym:

    1. Powstanie instytucji ˝rezerwy kadrowej˝, która umożliwi pełniejsze niż dotychczas wykorzystanie wyróżniających się żołnierzy zawodowych, tracących stanowiska służbowe z przyczyn organizacyjnych. Instytucja ta zastąpi kontrowersyjne w środowisku wojskowym tzw. etaty zbiorcze i wykazy przejściowe.

    2. Zmianę zasad powoływania do służby stałej w szczególności polegających na:

    - powoływaniu oficerów rezerwy do służby stałej poprzez instytucję służby kontraktowej, która będzie swego rodzaju okresem próbnym sprzyjającym pozytywnej selekcji kadry;

    - zawężeniu możliwości powoływania osób do służby zawodowej w trybie wyjątkowym z uwagi na kwalifikacje szczególnie użyteczne w wojsku;

    - ujednoliceniu przepisów o okresie próbnym oraz zniesieniu możliwości zwolnienia z tego okresu (będzie on wynosił jednolicie 12 miesięcy).

    3. Realizację dążenia do podnoszenia poziomu kwalifikacji żołnierzy zawodowych w stopniu odpowiadającym potrzebom modernizacji sił zbrojnych. W perspektywie stworzy to warunki do pełnego uzawodowienia służby wojskowej.

    4. Sprecyzowanie niektórych uprawnień żołnierzy zawodowych w zakresie m.in.:

    - urlopów dodatkowych;

    - prawa do 60-dniowego zwolnienia z tytułu sprawowania opieki nad członkami rodziny;

    - pomocy resortu obrony narodowej w zakresie przekwalifikowania zawodowego i doradztwa fachowego dla żołnierzy zwalnianych z zawodowej służby wojskowej.

    5. Sprecyzowanie szczegółowych zasad mianowania na kolejny stopień wojskowy oraz wyznaczania na stanowisko służbowe.

    6. Wprowadzenie nowych regulacji w zakresie zasad zwalniania żołnierzy z zawodowej służby wojskowej poprzez, dla przykładu, zmianę granicy wieku upoważniającej do fakultatywnej decyzji o zwolnieniu, a także obowiązek 6-miesięcznego uprzedzenia żołnierza o zamiarze zwolnienia ze służby z uwagi na osiągnięcie wieku określonego dla posiadanego stopnia wojskowego. Warto przy tym podkreślić, że skraca się również okres wypowiedzenia z 12 do 9 miesięcy oraz wprowadza się możliwość zmniejszenia tego okresu za zgodą stron.

    Panie i Panowie Posłowie! Wypełniając zalecenia uchwały nr 32 Rady Ministrów z dnia 14 marca 1995 roku w sprawie realizacji obowiązku rządu wobec Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz reprezentacji rządu w pracach parlamentarnych, zobligowany jestem do zajęcia stanowiska w odniesieniu do poruszonych przez pana posła sprawozdawcę kwestii stanowiących przedmiot polemiki z przedstawicielami resortu prowadzonej w trakcie prac podkomisji kierowanej przez pana posła Włodzimierza Nieporęta.

    Jednym z głównych przedmiotów tej polemiki była kwestia ujęcia relacji między kompetencjami ministra obrony narodowej a kompetencjami szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w zakresie wydawania aktów wykonawczych do niniejszej ustawy.

    Stwierdzam, że nie znalazła pełnego zrozumienia rządowa koncepcja włączenia szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego do procedury wydawania przez ministra obrony narodowej przepisów wykonawczych. Projekt zgłoszony Wysokiej Izbie zakładał, iż we wskazanych ustawą przypadkach minister obrony narodowej miałby wydawać te przepisy ˝na wniosek szefa Sztabu Generalnego lub po zasięgnięciu opinii szefa Sztabu Generalnego˝.

    Przepisy te dotyczą zagadnień stricte wojskowych lub pozostają w ścisłym związku z dowodzeniem i odnoszą się np. do:

    - tworzenia i znoszenia korpusów osobowych, ich podziału na grupy i specjalności wojskowe;

    - określania szczegółowych zasad, warunków i trybu przenoszenia żołnierzy do rezerwy kadrowej, wyznaczania i zwalniania ze stanowisk służbowych;

    - ustalania rozkładu czasu służby w tygodniu oraz zasady udzielania czasu wolnego za wykonywanie zadań służbowych poza normalnymi godzinami służby;

    - precyzowania szczegółowych zasad i norm umundurowania, wyekwipowania i uzbrojenia żołnierzy zawodowych oraz określania norm żywieniowych;

    - tworzenia i znoszenia szkół chorążych zawodowych oraz podoficerskich szkół zawodowych, a także warunków regulujących tok procesu kształcenia;

    - określania szczegółowych zasad, warunków i trybu mianowania na kolejne stopnie wojskowe kandydatów na żołnierzy zawodowych.

    Pominięcie szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w tworzeniu tych przepisów może prowadzić do ich ułomności, nieprzystawalności do złożonej rzeczywistości wojskowej, a nawet do sporów kompetencyjnych. Pragnę w tym miejscu zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że w art. 3 ust. 2 przyjętej przez Sejm ustawy o ministrze obrony narodowej znajduje się zapis, że minister podejmuje decyzje w sprawach związanych ze strukturą, organizacją i działalnością sił zbrojnych po zasięgnięciu opinii lub na wniosek szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

    Powtarzam, do zajęcia takiego stanowiska obliguje mnie obowiązek prezentowania opinii zgodnej ze stanowiskiem rządu, wyrażonym w projekcie ustawy, nałożony na przedstawicieli rządu przez wymienioną już uchwałę nr 32 Rady Ministrów.

    Wysoka Izbo! Praca nad projektem ustawy, jak wspomniał poseł sprawozdawca, odbywała się podczas licznych posiedzeń podkomisji, w których uczestniczyli przedstawiciele resortu obrony narodowej. Posłowie zwracali się do nich o dodatkowe ekspertyzy i informacje, które służyły doskonaleniu projektu tej ustawy. W toku prac podkomisji do uwzględnienia stanowiska resortu przyczyniły się przedłożone opracowania, w tym m.in.:

    - odpowiedź ministra obrony narodowej dotycząca zakresu konsultacji projektu nowelizacji ustawy w siłach zbrojnych;

    - opracowanie dotyczące ustawowych uregulowań służby wojskowej żołnierzy zawodowych w wybranych krajach NATO;

    - ekspertyzy dotyczące definicji terminu ˝potrzeby sił zbrojnych˝ oraz terminologii występującej w projekcie nowelizowanej ustawy;

    - opracowanie ˝Podstawy prawne udziału żołnierzy w życiu publicznym (apartyjność i apolityczność)˝;

    - informacja na temat koncepcji zmian w strukturze kadrowej wojska oraz w wyższym szkolnictwie wojskowym;

    - porównanie ilościowe dotyczące: stanu nadwyżki kadrowej, przyczyn przeniesienia w stan nieczynny, przyczyn urlopowania;

    - informacja o liczbie żołnierzy zawodowych, pozostających w dyspozycji i w rezerwie kadrowej, zatrudnionych na kierowniczych stanowiskach państwowych i w administracji rządowej oraz w organach samorządowych;

    - zestawienie przepisów projektu nowelizowanej ustawy, które będą obowiązywały po ogłoszeniu mobilizacji w czasie wojny;

    - porównanie przebiegu służby wojskowej oraz uprawnień żołnierzy zawodowych i żołnierzy rezerwy w czasie pokoju oraz po ogłoszeniu mobilizacji i w czasie wojny;

    - ekspertyzy z zakresu art. 107, dotyczącego trybu odwołań od decyzji kadrowych;

    - wykaz zmian w treści rozporządzenia ministra obrony narodowej z dnia 28 lipca 1992 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych, które są wynikiem projektowanej nowelizacji ustawy.

    Wysoki Sejmie! Proszę pozwolić jeszcze raz serdecznie podziękować paniom i panom posłom za życzliwość i wysiłek w pracy nad nowelizacją ustawy pragmatycznej. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)


Powrót Przebieg posiedzenia