2 kadencja, 89 posiedzenie, 2 dzień (26.09.1996)

5 punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o regulacji rynku cukru i przekształceniach własnościowych w przemyśle cukrowniczym (druki nr 920 i 1866).

Poseł Ryszard Bondyra:

    Dziękuję.

    Zmiana 2 jest konsekwencją zmiany 1, przenosi się z art. 2 ust. 3 pojęcie ˝kwota A i B˝. Ten artykuł w nowej ustawie nie ma racji bytu. Dlatego jest propozycja skreślenia go.

    Zmiana 3 wprowadza definicję kwoty C, która może być przeznaczona bez dopłat na eksport z kraju.

    Zmiana 4 lit. a - w art. 4 ust. 1 pkt 2 proponuje się 25% tolerancję na wprowadzenie w ramach kwoty A cukru na rynek krajowy. Jest to wniosek cukrowników uwzględniony przez komisje, u podstaw którego legła prośba, aby odstąpić od sztywnego podziału kwoty na kwartały, gdyż ze względu na okresowe wahania na rynku zapotrzebowania na cukier, prowadzenie inwestycji i brak pozyskania środków z innych źródeł daje to możliwość pewnej tolerancji w dostarczaniu na rynek cukru w wysokości 1/4 kontyngentu kwartalnego.

    W zmianie 4 jest jeszcze jedna bardzo istotna sprawa, która dotyczy art. 4 ust. 2; proponuje się zejście z 10% limitu cukru uzależnionego od przyrostu wartości środków trwałych. Odejście od uzależnienia wysokości 10% limitu produkcji cukru od przyrostu wartości środków trwałych podyktowane zostało tym, że, jak wykazała dotychczasowa praktyka, jest to wskaźnik bardzo trudny do zobiektyzowania.

    Przyrost wartości środków trwałych i zapasów nie zawsze idzie w parze ze wzrostem zdolności produkcyjnej cukrowni. Inwestowanie na przykład w ochronę środowiska lub energetykę, które to zadania są bardzo kapitałochłonne, nie przyczynia się do wzrostu zdolności produkcyjnej cukrowni, lecz prowadzi do lepszej ochrony środowiska lub oszczędności energii. Obecnie wiele cukrowni w ramach porządkowania gospodarki sprzedaje nieprodukcyjne środki trwałe, budynki mieszkalne, hotele, ośrodki wypoczynkowe. Skutkiem tego, inwestując w produkcyjne środki trwałe, nie ma szans uzyskania z tego tytułu wzrostu limitu produkcji cukru, gdyż przyrost wartości produkcyjnych środków trwałych jest kompensowany ubytkiem wartości nieprodukcyjnych środków trwałych.

    Może się zdarzyć, że cały krajowy limit produkcji cukru, przewidziany do podziału według przyrostu wartości środków trwałych i zapasów (10% całej puli na dzień dzisiejszy, tj. około 170 tys. ton), zostanie przydzielony na przykład 2 cukrowniom, które miały przyrost wartości środków trwałych i zapasów, przy braku przyrostu we wszystkich pozostałych. Takie rozdysponowanie tej części limitu, czego namiastkę mieliśmy przy jego podziale w 1995 r., było ze wszech miar nie uzasadnione, gdyż obdarowane cukrownie nie były w stanie go wykonać. W pierwszej wersji podziału limitu cukru na kampanię 1995 r. cukrownia Ostrowice otrzymała limit przekraczający dwukrotnie jej zdolność produkcyjną. Aby ten limit wykonać, musiałaby pracować prawie 200 dni przy zakładanej na ten rok dla wszystkich cukrowni 80-dniowej kampanii.

    Zapis pod lit. c w zmianie 4 uściśla możliwość nabywania przyznawanych limitów dla spółek cukrowych i producentów cukru. Dotychczas delegacja umożliwiała zbywanie przyznawanych limitów osobom fizycznym i prawnym nie funkcjonującym w branży cukrowniczej.

    W zmianie 4 lit. d komisja proponuje dodać ust. 3a, w którym obliguje przekazanie limitu za pośrednictwem ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej innym producentom, którzy przejęli bazę surowcową tego producenta. Jest to przepis chroniący producentów, którzy niejednokrotnie z przyczyn od nich niezależnych utracą rynek zbytu dla korzeni buraka cukrowego.

    Zapis pod lit. e w zmianie 4 wydłuża z 7 do 14 dni okres przekazywania na rachunek urzędu skarbowego opłat sankcyjnych - 100% za sprzedaż cukru poza limitem na rynek krajowy. Jest to wniosek Najwyższej Izby Kontroli, która w swoim raporcie postulowała bardziej liberalne rozwiązanie tego problemu.

    W zmianie 5 przewiduje się prawną możliwość nabywania przez Agencję Rynku Rolnego cukru z przeznaczeniem na uzupełnienie rezerw państwowych i wprowadzania go na rynek krajowy w przypadku niewyprodukowania przez przemysł cukrowniczy limitu A.

    Zmiana 6 dotyczy zapewnienia przedstawicielstwa pracowników i plantatorów w radach nadzorczych spółek cukrowych, których akcje z mocy ustawy obowiązującej zostały w ilości większej niż 50% przekazane do holdingu.

    Zmiana 7 stwarza prawną możliwość zasilenia spółek cukrowych wkładami pieniężnymi. Aporty rzeczowe przewidziane w dotychczasowej ustawie uniemożliwiają rozpoczęcie prawidłowego funkcjonowania holdingów oraz uproszczenie procedury wyceny przedsiębiorstw państwowych, a w dalszej kolejności akcji wnoszonych do holdingu.

    Zmiana 8 wprowadza możliwość nieodpłatnego nabycia przez pracowników i plantatorów 15% akcji. Podobne rozwiązanie zostało przyjęte w ustawie z 30 sierpnia 1996 r., jednak w zakresie dotyczącym plantatorów propozycje zawarte w projekcie tej ustawy są odmienne. Tak jak wspomniałem na początku, odwołując się do art. 37 ust. 2 wspomnianej ustawy o prywatyzacji i komercjalizacji przedsiębiorstw, Wysoka Izba pozbawiła plantatorów możliwości nabywania akcji nieodpłatnie w związku z zapisem, który obliguje, że w ciągu 12 miesięcy rolnik musi zgłosić oświadczenie o chęci nabycia akcji nieodpłatnie. Przypomnę, że cukrownie przekształcone w jednoosobowe spółki skarbu państwa - niektóre 3 lata temu, pozostałe mocą rozporządzenia ponad 12 miesięcy - funkcjonują na naszym rynku i przy braku nowelizacji ustawy o regulacji rynku cukru - na podstawie dotychczasowych założeń przyjętych przez Sejm - pozbawiamy rolników możliwości nabycia akcji bezpłatnie, a w związku z tym pozbawiamy ich też praw z wykonywania akcji, co ma swoje skutki, jeśli chodzi o miejsca w radzie nadzorczej.

    W przedstawionym przez komisje rozwiązaniu proponuje się, aby plantator mógł skorzystać z prawa do nabycia akcji nieodpłatnie, o ile w ciągu 6 miesięcy od dnia nabycia uprawnień i po pisemnym powiadomieniu złoży oświadczenie o zamiarze nabycia akcji. Odmiennie został tutaj potraktowany czas, w którym uprawniony pracownik bądź plantator uzyskuje prawo do nieodpłatnego nabycia akcji. W ustawie prywatyzacyjnej momentem tym jest, po pierwsze, związanie się w dniu przekształcenia umową kontraktacyjną - i w tej ustawie również jest to ujęte w ten sposób, drugim jednak punktem granicznym jest moment udostępnienia akcji osobom trzecim. W tej ustawie komisje proponują, aby za ten moment uznać przekazanie akcji z jednoosobowych spółek skarbu państwa do spółek cukrowych, popularnie zwanych holdingiem.

    Zmiana 9 proponuje wyłączenie działu IV rozdziału 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych - w związku z odmiennymi rozwiązaniami przy nabywaniu akcji przez pracowników i rolników, oraz wyłączenie art. 312, 313 i 315 Kodeksu handlowego - w związku z możliwością wniesienia wkładów pieniężnych do spółek cukrowych i wyliczenia wartości akcji na podstawie badania ostatniego bilansu i wartości księgowej netto.

    Zmiana 10 stanowi zabezpieczenie procesów prywatyzacyjnych w spółkach, w których już zaczęto udostępniać akcje - na warunkach dotychczasowych - pracownikom i plantatorom.

    Art. 2 proponowanej nowelizacji mówi o terminie wejścia ustawy w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia. Komisje uznały, że jest to termin wystarczający.

    Komisje przedstawiają również jeden wniosek mniejszości, który dotyczy zmiany w art. 4 lit. b, i proponuje inny sposób liczenia limitów. W proponowanej nowelizacji, przyjętej przez komisje, zasady liczenia limitów miałyby dotychczasowy kształt, natomiast we wniosku mniejszości proponuje się odwołać do konkretnych lat, to jest 1993, 1994 i 1995, i na podstawie produkcji z tych lat wyliczać limit dla poszczególnych spółek cukrowych.

    To wszystko, co chciałbym Wysokiej Izbie przekazać w swojej pierwszej części. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia