1 kadencja, 37 posiedzenie, 1 dzień (11.02.1993)

1, 2 i 3 punkt porządku dziennego:

   1. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy budżetowej na 1993 r. (druki nr 598, 598-A, 598-B, 598-C, 598-D i 745).
   2. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie założeń polityki pieniężnej na 1993 r. wraz z raportem o stanie pieniądza (druki nr 601, 601-A i 747).
   3. Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie podstawowych kierunków prywatyzacji w 1993 r. (druki nr 628 i 744).

Poseł Jan Wyrowiński:

    Na podstawie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych każdego roku na wniosek Rady Ministrów Sejm ustala podstawowe kierunki prywatyzacji oraz określa przeznaczenie środków uzyskanych z tego tytułu.

    Z uwagi na zasadnicze znaczenie procesu przekształceń własnościowych dla gospodarki narodowej debata w sprawie ostatecznego kształtu uchwały Sejmu w tej właśnie kwestii stanowi integralną część debaty nad ustawą budżetową.

    Przypomnę, że Sejm RP po raz trzeci w swej historii ma podjąć uchwałę w sprawie kierunków prywatyzacji.

    Przypomnę również, iż w wyniku debaty plenarnej nad wnioskiem rządu, zawartym w druku nr 628, debaty, która miała miejsce podczas 32 posiedzenia Wysokiej Izby w końcu grudnia ub. r., Sejm skierował ów dokument rządowy do Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.

    Komisja Przekształceń Własnościowych poddała wniosek rządu krytycznej i dogłębnej ocenie podczas pięciu długich posiedzeń, które odbyły się 20, 21, 27, 28 i 29 stycznia. Jedno z tych posiedzeń odbyło się wspólnie z Komisją Systemu Gospodarczego i Przemysłu, uczestniczył w nim pan wicepremier Goryszewski, a dyskutowano wówczas o zależnościach pomiędzy kierunkami prywatyzacji a strategią gospodarczą rządu.

    W posiedzeniach komisji uczestniczyli zaproszeni wojewodowie, przedstawiciele banków oraz towarzystw ubezpieczeniowych, przedstawiciele zainteresowanych resortów oraz urzędów centralnych, Najwyższej Izby Kontroli, Komisji Papierów Wartościowych, Stowarzyszenia Syndyków, Likwidatorów i Sanatorów, przedstawiciele Komisji Samorządu Terytorialnego oraz Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej.

    W pracy nad ostatecznym kształtem uchwały komisja uwzględniła głosy, które padły w debacie plenarnej, opinie wspomnianych uprzednio uczestników debat komisyjnych, jak również złożone na piśmie opinie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Rady Przekształceń Własnościowych przy prezesie Rady Ministrów tudzież opracowania Najwyższej Izby Kontroli. Wnikliwej analizie poddano również stopień realizacji uchwał Sejmu w sprawie kierunków prywatyzacji z lat ubiegłych, tzn. z roku 1991 oraz z czerwca 1992 r.

    W dyskusji nad ostatecznym kształtem uchwały odnoszono się zarówno do przedstawionego przez rząd dokumentu, jak i praktyki prywatyzacyjnej ostatnich lat, wskazywano również na wiele niewiadomych, które towarzyszyć będą procesowi prywatyzacji w bieżącym roku.

    Różnorodność opinii, która towarzyszyła tej debacie, jest rzeczą zrozumiałą i naturalną, wszak skutki procesu przekształceń własnościowych bezpośrednio, w ten czy inny sposób, dotykają bądź dotykać będą większości osób zatrudnionych w sektorze państwowym. Katalog problemów podejmowanych w dyskusji był niezwykle bogaty. Zwrócono uwagę m.in. na konieczność zharmonizowania polityki prywatyzacyjnej ze strategią gospodarczą państwa oraz na złe skutki rozproszenia i pomieszania funkcji właścicielskich, decyzyjnych i realizacyjnych w procesie prywatyzacji.

    Jako zadanie niezwykle pilne uznano w związku z tym organizacyjne wyodrębnienie funkcji decyzyjnych i właścicielskich państwa. Wyrażono przekonanie, iż uporządkowanie centrum gospodarczego pozwoliłoby na efektywniejsze zdecentralizowanie procesów prywatyzacyjnych. Zwrócono uwagę na konieczność wzmocnienia nadzoru właścicielskiego nad jednoosobowymi spółkami skarbu państwa. Podjęto również sprawę opóźnień legislacyjnych, szczególnie w zakresie rozwiązań prawnych, związanych z powołaniem instytucji skarbu państwa.

    W trakcie dyskusji mówiono również o niepewności, jaka wynika z braku ostatecznych rozstrzygnięć w sprawie ˝Paktu o przedsiębiorstwie państwowym˝. Wskazywano potrzebę opracowania czytelnych i akceptowanych społecznie kryteriów prywatyzacji, potrzebę odbudowy zaufania społecznego do procesów prywatyzacyjnych przez lepszą informację oraz profesjonalnie zorgnizowaną edukację publiczną. Podejmowano wreszcie problem konieczności minimalizowania możliwości korupcji podczas procesów prywatyzacyjnych.

    Istotnym wątkiem dyskusji była kwestia nieprzyjęcia przez Sejm raportu o stanie prywatyzacji. Pragnę przypomnieć, iż obowiązek opracowania takiego raportu ciążył na rządzie na mocy uchwały Sejmu z dnia 5 czerwca 1992 r. W raporcie tym, gwoli przypomnienia, miała być zawarta m.in. analiza kondycji finansowej, dynamiki rozwoju i efektów polityki zatrudnienia sprywatyzowanych przedsiębiorstw.

    Zdaniem komisji, słabość przedstawionego przez rząd raportu polega m.in. na tym, iż zawiera on suche dane, dotyczące wyłączenie statystyki, nie zawiera natomiast istotnych informacji o kondycji finansowej przekształcanych firm.

    Połączone Komisje: Ustawodawcza oraz Przekształceń Własnościowych, do których na mocy decyzji Sejmu wpłynął projekt rządowy, na posiedzeniu dnia 4 lutego zdecydowaną większością głosów przyjęły projekt uchwały przedstawiony Wysokiej Izbie w druku nr 744.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt uchwały, który w imieniu wspomnianych komisji mam zaszczyt dzisiaj przedstawiać, różni się w niektórych kwestiach dosyć istotnie od przedłożonego w druku nr 628 projektu rządowego. Różni się on również od uchwał podejmowanych przez Sejm w latach ubiegłych, o których już wspomniałem, bowiem komisje uznały za wskazane rekomendować Wysokiej Izbie uchwałę w formie jednolitego dokumentu. Nie mam oczywiście zamiaru odczytywać projektu uchwały, który został paniom posłankom i panom posłom przedstawiony, natomiast pragnę omówić pokrótce zasadnicze różnice, o których istnieniu wspominałem przed chwilą, między przedłożeniem rządowym a tym przedłożeniem, które obecnie mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie, informując zarazem, że komisja starała się ukonkretnić projekt rządowy, gdzie to tylko było możliwe.

    I tak, w rozdziale I: ˝Cele i uwarunkowania˝ w wyraźniejszy sposób przedstawiono kryteria, które powinien uwzględnić rząd, podejmując decyzje prywatyzacyjne. Za kryteria te uznano: utrzymanie stanu zatrudnienia, jednak nie za cenę obniżenia efektywności przedsiębiorstwa; możliwość uruchamiania inwestycji towarzyszących, zmniejszających uciążliwość prywatyzowanych przedsiębiorstw dla środowiska i jako ostatnie - konkretne wpływy do budżetu państwa.

    Komisje uznały za celowe podzielić opinię, czy też oczekiwania rządu, iż rok 1993 będzie rokiem przełomu w polskiej prywatyzacji. Są jednak również świadome, iż osiągnięcie tego właśnie celu, tego co w uchwale określa się może niezbyt precyzyjnie, ale tak bardzo emocjonalnie mianem ˝masy krytycznej˝, zależy od bardzo wielu czynników, w tym od rzeczywistych możliwości realizacji ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków (chodzi tu o problem dofinansowania banków w kwocie, która była zaplanowana w czasie prac nad projektem tej ustawy), od wprowadzenia w życie zapisów wynikających z ˝Paktu o przedsiębiorstwie państwowym˝, od ostatecznego kształtu ustaw o reprywatyzacji oraz powszechnej prywatyzacji, a także od atmosfery społecznej i politycznej, która towarzyszy prywatyzacji.

    Warto przy okazji zaznaczyć, iż ogromne znaczenie dla przyspieszenia procesów przekształceniowych będzie miała przyjęta nie tak dawno przez Wysoką Izbę ustawa o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa.

    Komisje uznały - i to wniesiono do tego projektu - iż w 1993 r. rząd powinien wypracować również pewne strategiczne kierunki prywatyzacji i to w perspektywie nie jednego roku, lecz kilku lat.

    Jednocześnie rozdział I przedłożenia rządowego uzupełniono o konkretne zalecenia, które zdaniem komisji winny usprawnić realizację celów prywatyzacyjnych w 1993 r., a to przez:

    - poprawę koordynacji działań organów założycielskich do czasu uchwalenia ustawy o skarbie państwa; zobowiązanie rządu o tym, że projekt takiej ustawy ma wpłynąć w pierwszym kwartale jest integralną częścią projektu uchwały;

    - uproszczenie i standaryzację procedury, szczególnie w zakresie prywatyzacji kapitałowej;

    - wydanie zaległych rozporządzeń wykonawczych;

    - przygotowanie projektów zmian prawnych zmierzających do wprowadzenia ulg podatkowych przy wykupie akcji bądź udziałów prywatyzowanych przedsiębiorstw;

    - zrównanie przywilejów uczestniczących w procesie przekształceń inwestorów krajowych i zagranicznych.

    Ponowiono zobowiązanie rządu do opracowania sprawnego systemu informacji i edukacji w zakresie zagadnień prywatyzacji, jak również za bardzo istotną sprawę uznano konieczność wydawania, począwszy od drugiego kwartału br., ogólnopolskiego dziennika rządowego, który zawierałby wszystkie ogłoszenia i informacje związane z prywatyzacją mienia państwowego, na wzór podobnego dziennika, który ukazywał się w okresie międzywojennym.

    W rozdziale tym dodano również zobowiązanie rządu do przygotowania raportu o prywatyzacji, o którym mówiłem w pierwszej części mojego wystąpienia. Raport taki, spełniający kryteria zawarte we wspomnianej już uchwale z dnia 5 czerwca 1992 r., ma być przedstawiony do końca sierpnia 1993 r. Zdaniem Ministerstwa Przekształceń Własnościowych ten termin jest możliwy do realizacji, bowiem do końca czerwca GUS otrzyma komplet informacji na temat stanu finansowego sprywatyzowanych firm. A była to zasadnicza przeszkoda, która uniemożliwiła ministerstwu opracowanie tego raportu.

    Komisje postanowiły wyodrębnić rozdział II, jako że komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych nie jest tym samym co prywatyzacja, a jedynie może stanowić wstęp do prywatyzacji. Z uwagi na wiele niewiadomych, o których już przed chwilą wspominałem, komisje odstąpiły od umieszczenia w uchwale szacunkowych danych dotyczących liczby komercjalizowanych przedsiębiorstw państwowych. Uznały natomiast za konieczne zobligowanie rządu do jak najszybszego przedstawienia Sejmowi nowelizacji ustawy o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach skarbu państwa, nowelizacji, która znosiłaby istniejącą dyskryminację tychże spółek w stosunku do przedsiębiorstw państwowych. Chodzi o różnice w opodatkowaniu dotyczące dywidendy i oprocentowania kapitału.

    Zgłoszony przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych zestaw instrumentów wzmacniających politykę aktywnego nadzoru właścicielskiego nad jednoosobowymi spółkami skarbu państwa komisje proponują uzupełnić o:

    - wdrożenie motywacyjnego systemu wynagradzania członków rad nadzorczych;

    - włączenie w znaczący sposób w system tego nadzoru terenowych delegatur Ministerstwa Przekształceń Własnościowych.

    W podrozdziale dotyczącym prywatyzacji kapitałowej uznano za konieczne wzięcie pod uwagę postulatów rolników, zawartych w opinii, którą przedstawiła komisja rolnictwa, przez zobligowanie rządu do uwzględnienia przy spodziewanej sprzedaży przedsiębiorstw sektora rolnego powiązań kooperacyjnych tychże przedsiębiorstw, tudzież interesów rolników producentów. Komisja uznała również, iż przy zachowaniu wszelkich zasad tajemnicy handlowej, rząd w celu zmniejszenia pola możliwych konfliktów i niedomówień powinien regularnie informować właściwą merytorycznie komisję sejmową o zamierzeniach prywatyzacyjnych, dotyczących tej ścieżki prywatyzacji kapitałowej.

    Jednym z uporczywie pojawiających się wniosków, zgłaszanym od dawna, nie tylko zresztą w czasie obrad komisji, jest sprawa przeznaczenia wpływów pochodzących z prywatyzacji kapitałowej na restrukturyzację przemysłu. Zdaniem komisji rozwiązanie takie winno znaleźć się w projekcie budżetu na rok 1994 i to w kwocie nie niższej niż dochód z prywatyzacji kapitałowej.

    Pieniądz restrukturyzacyjny jak na razie jest przejadany i nie istnieje w polskim systemie finansów publicznych. Wydaje się, że zapowiadane przez rząd utworzenie instytucji skarbu państwa może stanowić okazję do wydzielenia tego typu pieniądza i stworzenia efektywnych mechanizmów jego dystrybucji.

    W podrozdziale dotyczącym prywatyzacji likwidacyjnej komisje uznały, że wzrost liczby przedsiębiorstw prywatyzowanych tą właśnie ścieżką powinien następować nie tylko przez uelastycznienie i złagodzenie warunków zawierania umów o odpłatne korzystanie z mienia, czyli tzw. leasingu, lecz także przez umożliwienie sprzedaży przedsiębiorstw na raty.

    Z uwagi na ogromną rolę, jaką w procesie prywatyzacji likwidacyjnej, dokonywanej zarówno na mocy art. 37 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, jak i art. 19 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, pełnią likwidatorzy, komisje uznały za konieczne zobowiązanie rządu do usprawnienia metod pracy likwidatorów i objęcia ich działalności specjalnym nadzorem. Jednocześnie w związku z narastającym problemem tzw. mienia niechcianego, wprowadzono do uchwały wymóg opracowania koncepcji zagospodarowania tego mienia, chociażby poprzez upowszechnienie już istniejących pozytywnych doświadczeń niektórych wojewodów w tym zakresie. Jednocześnie ten fragment uchwały, dotyczący prywatyzacji likwidacyjnej, uzupełniono zapisem, który był przedmiotem bardzo gorącej dyskusji podczas posiedzeń komisji, zapisem, który otwiera możliwość sprzedaży małych i średnich przedsiębiorstw po cenie rynkowej, uzyskanej w oparciu o mechanizm otwartych przetargów i kredyt hipoteczny. Pomysł zastosowania tej formy prywatyzacji likwidacyjnej, autorstwa pana Walerego Amiela, jak już wspomniałem, budzi wiele kontrowersji. Może on jednak - stosowany w sposób umiarkowany - przyczynić się, czy ograniczyć się, zdaniem komisji, do zmniejszenia korupcjogenności procedur prywatyzacyjnych.

    Wiele kontrowersji towarzyszyło redakcji rozdziałów dotyczących programu powszechnej prywatyzacji oraz reprywatyzacji. Komisje, skracając rządową wersję uchwały, nie zgadzają się z autorami wniosków mniejszości, według których rząd powinien de facto wstrzymać wszystkie prace przygotowawcze w tym zakresie. Komisje uważają, iż formuła zaproponowana w uchwale z jednej strony uwzględnia fakt, iż obydwie ustawy są jeszcze rozpatrywane przez Wysoką Izbę, nie są jeszcze przyjęte przez parlament, zaś z drugiej strony daje rządowi niezbędną delegację do prowadzenia prac przygotowawczych.

    O znaczeniu obydwu ustaw dla tempa przekształceń własnościowych w Polsce nie muszę chyba Wysokiej Izby przekonywać. Dość wspomnieć, że w obydwu poprzedniczkach rozpatrywanej dzisiaj uchwały w sposób bardzo kategoryczny stwierdzano nieodzowność opracowania i uchwalenia takich ustaw.

    W rozdziale VI, ostatnim, zatytułowanym ˝Inne pola prywatyzacji˝ istotnie skrócono w porównaniu z wersją rządową podrozdział pierwszy dotyczący prywatyzacji banków oraz instytucji ubezpieczeniowych. Większość komisji była zgodna co do tego, iż zarówno w projekcie rządowym, jak i w wyjaśnieniach składanych podczas posiedzenia komisji, nie przedstawiono rozwiązań prywatyzacyjnych, które w stopniu zadowalającym gwarantowałyby bezpieczeństwo depozytariuszy oraz ubezpieczonych, jak również prowadziłyby do autentycznej demonopolizacji obu sektorów. Komisje uznały, iż niezbędna prywatyzacja tego sektora powinna być poprzedzona wprowadzeniem odpowiednich zmian legislacyjnych w prawie bankowym i ubezpieczeniowym, tudzież przygotowaniem i przedstawieniem właściwej merytorycznie komisji sejmowej koncepcji prywatyzacji i restrukturyzacji banków oraz instytucji ubezpieczeniowych.

    Istotne skróty wprowadzono również w podrozdziale drugim, dotyczącym prywatyzacji sektora handlu zagranicznego. Komisje uznały za uzasadniony taki kierunek prywatyzacji jednostek handlu zagranicznego, który w efekcie doprowadzi do ich przekształcenia w korporacje przemysłowo-handlowe. Jednocześnie komisje uznały, iż kapitał zagraniczny powinien być dopuszczany do udziału w prywatyzacji tego sektora jedynie w wyjątkowych przypadkach, z zastrzeżeniem dominującego udziału skarbu państwa.

    W podrozdziale dotyczącym prywatyzacji nieruchomości rolnych skarbu państwa pragnę wprowadzić autopoprawkę. Otóż na s. 7, w piątym wierszu od góry powinno być: ˝w postaci zorganizowanych w samodzielne jednostki gospodarstw˝, a nie jak jest: ˝w postaci zorganizowanych w samodzielne jednostki gospodarcze˝. Chodzi o gospodarstwa, którymi zarządza Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Ponieważ pojawiło się pojęcie gospodarstw skarbowych, komisje uznały, że jest to termin nieprecyzyjny, w związku z tym pozostajemy wyłącznie przy pojęciu ˝gospodarstw˝.

    Komisje uznały, iż sprzedaż ziemi popegeerowskiej powinna odbywać się w oparciu o mechanizmy otwartych przetargów po cenie rynkowej, przy czym pan poseł Przybyłowicz zgłosił również w tej sprawie wniosek, o którym jeszcze wspomnę.

    Wreszcie w podrozdziale czwartym, dotyczącym prywatyzacji mienia komunalnego, komisje uzupełniły projekt rządowy o postulat usuwania barier legislacyjnych przy sprzedaży mieszkań komunalnych oraz zwiększenia udziału delegatur terenowych Ministerstwa Przekształceń Własnościowych w merytorycznej pomocy gminom prywatyzującym mienie komunalne.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po omówieniu najistotniejszych różnic między projektem rządowym a projektem zaproponowanym Wysokiej Izbie przez połączone komisje sejmowe pragnę przedstawić wnioski mniejszości. Zanim to jednak uczynię, czuję się zobowiązany poinformować Wysoką Izbę o tym, iż podczas wspólnego posiedzenia Komisji: Ustawodawczej oraz Przekształceń Własnościowych, 4 lutego, kiedy miano zdecydować o ostatecznym kształcie przedłożenia uchwały, przygotowanej przez wyłoniony przez Komisję Przekształceń Własnościowych zespół redakcyjny, posłowie z klubu Konfederacji Polski Niepodległej, będący członkami komisji, przedstawili swój własny projekt uchwały. Projekt ten zaprezentował pan poseł Mirosław Lewandowski, zgłaszając jednocześnie wniosek, by przed przystąpieniem do pracy komisje zdecydowały, który z projektów stanie się przedmiotem ich ostatecznej decyzji.

    Komisje uznając, iż przedmiotem pracy komisji powinien być wniosek rządu, ponieważ zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych Sejm na wniosek rządu ustala podstawowe kierunki prywatyzacji, także mając na względzie, że uchwała w kształcie proponowanym przez posłów z Konfederacji Polski Niepodległej zakładała obniżenie wpływów do budżetu z prywatyzacji w roku 1993, przegłosowały większością 14 głosów, przy 4 posłach głosujących przeciw i 2 posłach wstrzymujących się od głosu, wniosek o nierozpatrywanie wniosku pana posła Lewandowskiego. Tak było panie pośle, prawda? Tym samym jako poseł sprawozdawca czuję się zwolniony z obowiązku referowania Wysokiej Izbie treści uchwały przedstawionej przez posłów z KPN.

    Do projektu uchwały zgłoszono 15 wniosków mniejszości. Postaram się wypełnić obowiązki posła sprawozdawcy, przedstawiajac pokrótce te wnioski oraz racje komisji.

    Wnioskiem najdalej idącym jest wniosek zgłoszony przez pana posła Pruchno-Wróblewskiego o odrzucenie projektu uchwały w całości. Pan poseł uznał, iż projekt powinien spotkać taki właśnie los ze względów - jak się wyraził - metodologicznych, logicznych oraz merytorycznych. Uznał również, iż nie ma specjalnych różnic między dokumentem rządowym a przygotowanym przez komisję projektem uchwały. Komisja była jednak innego zdania i zdecydowaną większością głosów (14 posłów głosowało za, 1 poseł - przeciw, 2 posłów wstrzymało się od głosu) przyjęła projekt uchwały.

    We wniosku nr 2, pana posła Marka Zielińskiego z ˝Solidarności˝, postuluje się dodanie w rozdziale I w piątym akapicie słów zobowiązujących rząd do ˝uprzywilejowania pracowników poprzez przekazanie im 10% akcji bezpłatnie i 10% po preferencyjnej cenie˝. Chodzi o uprzywilejowanie przy zakupie akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw drogą kapitałową. Pan poseł zwrócił przy tym uwagę, iż podobny zapis zawarty w uchwale ubiegłorocznej nie został zrealizowany. Przeciwna temu zapisowi większość posłów argumentowała, iż nie został jeszcze ostatecznie przesądzony kształt ˝Paktu o przedsiębiorstwie państwowym˝. Zapisywanie w uchwale konkretnych liczb mogłoby, zdaniem większości posłów, wpłynąć niekorzystnie na negocjacje oraz postawić pod znakiem zapytania wiarygodność dokumentu sejmowego w sytuacji, gdyby ostateczne ustalenia były inne niż te, które proponuje pan poseł Zieliński. Warto również zaznaczyć, iż zakres preferencji uzgadnianych w ramach paktu o przedsiębiorstwie obejmuje nie tylko kapitałową ścieżkę prywatyzacji, jak się to proponuje we wniosku mniejszości, ale również prywatyzację likwidacyjną.

    Autorem większości wniosków mniejszości był pan poseł Zbigniew Frost z KPN, który we wniosku mniejszości nr 3 lit. a proponuje skreślenie zdania pierwszego w rozdziale II: ˝Lata 1993-1994 powinny być okresem przyspieszonej komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych˝. Uznał to zdanie za przedwczesną i niepotrzebną deklarację życzeniową. Większość komisji uznała, iż jest to jeden z najważniejszych zapisów w uchwale stanowiący dyrektywę dla rządu. Wszak przy realizacji ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw oraz banków, a także ustaw, które będą konsekwencją paktu o przedsiębiorstwie, zakłada się szybką komercjalizację. Zdaniem większości członków komisji, komercjalizacja prowadzi do racjonalizacji zarządzania sektorem państwowym oraz do odejścia od anachronicznego systemu przedsiębiorstw państwowych.

    We wniosku mniejszości nr 3 lit. b, autorstwa pana posła Władysława Adamskiego z SLD, proponuje się w rozdziale II zobowiązanie rządu do wniesienia do Sejmu projektu ustawy o partycypacji pracowników w zarządzaniu spółkami, które powstały po prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Zdaniem pana posła istnieje potrzeba powołania w takich spółkach organu, który w jakimś sensie zastępowałby rady pracownicze istniejące w przedsiębiorstwach państwowych. W dyskusji nad tym wnioskiem posłowie uważali, że wpływ załóg na bezpośrednie zarządzanie firmą powinien być jak najmniejszy. Przypomniano również, że w radach nadzorczych jednoosobowych spółek skarbu państwa taka reprezentacja pracownicza istnieje, albowiem 1/3 członków rady nadzorczej jest wybierana przez załogę. Problem reprezentacji pracowniczej w sprywatyzowanych spółkach jest również przedmiotem negocjacji w ramach paktu o przedsiębiorstwie.

    W kolejnym wniosku mniejszości (nr 4) pan poseł Zbigniew Frost proponuje skreślenie w pkt. 1 rozdziału III ostatniego fragmentu zdania pierwszego, w którym stwierdza się, iż dochody z prywatyzacji kapitałowej stanowią główne źródło przychodów skarbu państwa z tytułu prywatyzacji. Zdaniem pana posła Frosta o przeznaczeniu wpływów z prywatyzacji rozstrzyga uchwalana oddzielnie ustawa budżetowa. Pan poseł twierdzi również, iż bezzasadne jest sugerowanie przeznaczania wpływów z prywatyzacji, skoro ta forma uznana jest powszechnie za rozwiązanie doraźne i niewłaściwe. Większość komisji uznała, iż związek między uchwałą prezentowaną w tej chwili Wysokiej Izbie, to znaczy uchwałą o kierunkach prywatyzacji, a ustawą budżetową jest bardzo ścisły. W świetle budżetu dzięki prywatyzacji kapitałowej uzyska się w 1993 r. 4,5 bln zł, czyli jest to główne źródło przychodów skarbu państwa z tytułu prywatyzacji traktowanej jako całość.

    We wniosku mniejszości nr 4 lit. a, drugie tiret - również autorstwa pana posła Frosta - proponuje się zastąpić zdanie drugie w pkt. 1 rozdziału III zdaniem rozszerzonym o dyrektywę uwzględnienia polityki przemysłowej państwa podczas prywatyzacji kapitałowej. Zdaniem posła wnioskodawcy prywatyzacja nie może być traktowana jako cel sam w sobie i w związku z tym wymaga podkreślenia, iż przez prywatyzację osiągnąć należy przede wszystkim wzmocnienie gospodarcze państwa określone polityką przemysłową. Większość komisji podzieliła pogląd, który prezentował między innymi minister Lewandowski, iż pojęcie ˝polityka przemysłowa˝ jest pojęciem wieloznacznym i może być przez różne kluby i partie różnie rozumiane. Tej sprawie było poświęcone, jak już wspomniałem, specjalne posiedzenie dwóch Komisji: Przekształceń Własnościowych; Systemu Gospodarczego i Przemysłu, w którym uczestniczył pan wicepremier Goryszewski.

    We wniosku mniejszości nr 4 lit. b, też autorstwa pana posła Frosta, proponuje się w pkt. 1 dodanie trzeciego akapitu, wprowadzającego możliwość upowszechnienia prywatyzacji polegającej na emisji akcji spółek skarbu państwa w drodze podwyższenia kapitału akcyjnego. Zdaniem posła wnioskodawcy metoda ta ma umożliwić prywatyzację poprzez sprzedaż akcji spółek skarbu państwa dzięki dodatkowej emisji niezależnie od sprzedaży akcji należących do skarbu państwa. Jak twierdzi pan poseł Frost, dodatkowa emisja wykreuje rynkową wartość akcji spółki, a wpływy z niej podwyższą kapitał akcyjny spółki. Pan poseł uważa również, iż Ministerstwo Przekształceń Własnościowych nie korzysta z tej formy prywatyzacji, gdyż przyjęło, jak się wyraził, zasadę pozbywania się udziałów spółek skarbu państwa oraz zasilania budżetu z tego tytułu. Zdaniem większości proponowany zapis jest niecelowy. Może on bowiem być realizowany w ramach Kodeksu handlowego oraz w ramach przewidzianych przez kodeks procedur. Umieszczenie go w kierunkach prywatyzacji może sprawić, iż będzie odczytany jako kierunek preferencyjny, co w efekcie może owocować projektami niedojrzałymi i źle przygotowanymi.

    Proszę Państwa! Jeszcze kilka wniosków mniejszości i zbliżam się do końca. Ponownie pan poseł Frost proponuje we wniosku mniejszości nr 5 lit. a, aby w pkt. 2.1 rozdziału III, dotyczącego prywatyzacji likwidacyjnej, w drugim zdaniu: ˝Oddanie mienia przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania spółkom osób fizycznych z udziałem pracowników, kadry kierowniczej i krajowych inwestorów zewnętrznych obejmie około 350 przedsiębiorstw˝ skreślić dwa wyrazy: ˝kadry kierowniczej˝.

    Pan poseł uważa, że w pojęciu: ˝pracownicy˝ mieści się również pojęcie: ˝kadra kierownicza˝, w związku z czym nie ma potrzeby dodatkowego sugerowania prywatyzacji z jej udziałem. Większość komisji była przeciwnego zdania, uważając za wielce niekorzystne dokonanie takiego skreślenia. W zdecydowanej większości przypadków to właśnie kadra kierownicza jest inicjatorem projektów prywatyzacyjnych i od jej postawy i motywacji zależy ich powodzenie. W Polsce, jak na razie, rozwiązania ułatwiające tejże kadrze, czy - jak przyjęło się ostatnio mówić - menedżerom, udział w prywatyzacji są stosowane na bardzo małą skalę. Wzorem innych krajów należy dążyć do wzrostu, tak twierdzi większość komisji, udziału menedżerów w prywatyzacji.

    We wniosku mniejszości zgłoszonym przez pana posła Marka Zielińskiego z ˝Solidarności˝, zawartym w pkt. 5 lit. b, proponuje się uszczegółowienie zapisu zawartego w pierwszym tiret w pkt. 2.1. w rozdziale III przez dodanie zalecenia o obniżeniu do 50% kredytu refinansowego w wysokości odsetek opłaty leasingowej dla spółek pracowniczych. Większość komisji, wychodząc z założenia, iż wysokość tej opłaty jest tylko jedną z kwestii finansowych dotyczących tego typu spółek, negocjowanych obecnie w ramach często tu przeze mnie wspominanego ˝Paktu o przedsiębiorstwie państwowym˝, uznała za niewskazane umieszczenie w uchwale konkretów dotyczących tej właśnie opłaty.

    Kolejne trzy wnioski mniejszości, zawarte w pkt.: 6, 7 i 8, dotyczą wspomnianych już przeze mnie przy prezentacji treści całej uchwały rozdziałów IV i V, mówiących o powszechnej prywatyzacji oraz reprywatyzacji. Wnioski mniejszości nr 6 i nr 8 są autorstwa pana posła Frosta, zaś wniosek mniejszości nr 7 - pana posła Zbigniewa Kaczmarka z SLD. Ten ostatni wniosek jest bardziej lakoniczny i zawiera stwierdzenie, iż obydwa zamierzenia powinny być realizowane w kształcie określonym przez ustawy. Wnioski pana posła Frosta zawierają również terminowe zobowiązanie rządu do realizacji określonych czynności przygotowawczych, takich jak uchwalenie trybu i harmonogramu wdrażania ustawy ˝reprywatyzacyjnej˝ i ustawy o powszechnej prywatyzacji, ale dopiero po ich przyjęciu przez Sejm. Zdaniem posłów wnioskodawców, ponieważ projekty obydwu ustaw znajdują się obecnie w toku prac legislacyjnych, uchwała nie może zobowiązać rządu do wdrażania rozwiązań regulowanych ustawami, które jeszcze nie istnieją. Zdaniem większości komisji takie zapisy w uchwale mogłyby wstrzymać trwające już od dawna prace przygotowawcze do wdrożenia obydwu ustaw po ich przyjęciu przez Wysoką Izbę.

    Odnośnie do wniosków mniejszości zawartych w pkt. 9 lit. a oraz lit. b autorstwa pana posła Frosta. We wniosku mniejszości nr 9 lit. a proponuje się, aby zmienić całkowicie treść pkt. 1 - Prywatyzacja banków i instytucji ubezpieczeniowych zawartego w rozdziale VI. Najistotniejszą zmianą proponowaną przez pana posła jest to, by prywatyzacja banków realizowana była za pomocą odrębnej ustawy. Zdaniem pana posła tylko takie rozwiązanie może gwarantować sprawne przekształcenie sektora bankowego oraz jego szybkie dostosowanie do nowych warunków gospodarczych kraju. Waga zagadnień, zdaniem pana posła, wymaga uregulowań ustawowych.

    Większość posłów połączonych komisji uznała, iż wytyczną działań rządu w tym zakresie winno być zapewnienie bezpieczeństwa depozytariuszy i ubezpieczonych oraz demonopolizacja rynku. Posłowie uznali jednocześnie, iż niezbędna jest nowelizacja istniejących ustaw, zaś wprowadzenie odrębnej ustawy o reprywatyzacji banków może doprowadzić do znacznych opóźnień procesów przekształceniowych w tym sektorze.

    We wniosku mniejszości zawartym w pkt. 9 lit. b pan poseł Frost proponuje skreślenie całego pierwszego akapitu w pkt. 2 - Prywatyzacja sektora handlu zagranicznego, zawartego w rozdziale VI. Pan poseł uważa, że należy zaniechać dotychczasowej metody prywatyzacji przedsiębiorstw handlu zagranicznego w wyniku tzw. inicjatyw oddolnych, a za preferowaną formę prywatyzacji tych przedsiębiorstw uznać sprzedaż akcji w ofercie publicznej z uwzględnieniem szerokiego zaangażowania kapitałowego zainteresowanych producentów. Zdaniem posła wnioskodawcy centrale handlu zagranicznego nie będąc przedsiębiorstwami państwowymi, lecz spółkami, których udziałowcami były przedsiębiorstwa państwowe, sprywatyzowały się poza ustawą o prywatyzacji, czyli bez zgody organów założycielskich i MPW. Konsekwencją tego były, według posła wnioskodawcy, straty dla skarbu państwa, które powstały wskutek niskiej wyceny oraz nieuwzględnienia interesów krajowych producentów. Większość komisji uznała, że przekształcenie w tym sektorze powinno zmierzać do stworzenia struktur zdolnych do efektywnego działania na rynkach międzynarodowych.

    W ostatnim wniosku mniejszości, autorstwa pana posła Marcina Przybyłowicza, proponuje się, aby sprzedaż nieruchomości rolnych skarbu państwa nie odbywała się w drodze otwartych przetargów. Zdaniem pana posła otwartość przetargu może naruszyć bezpieczeństwo umów.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To w zasadzie wszystko, co chciałem jako poseł sprawozdawca powiedzieć na temat zaprezentowanego paniom posłankom i panom posłom w druku nr 744 projektu uchwały, który w imieniu połączonych Komisji: Przekształceń Własnościowych oraz Ustawodawczej rekomenduję Wysokiej Izbie i proszę w imieniu tychże komisji o jego przyjęcie. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia