VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości

na zapytanie nr 1441

w sprawie przewlekłości postępowania sądowego w sprawach gospodarczych

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie pana posła Tadeusza Naguszewskiego, przekazane przy piśmie Pana Krzysztofa Putry, Wicemarszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, z dnia 11 kwietnia 2008 r. nr SPS-024-1441/08, dotyczące przewlekłości postępowania sądowego w sprawach gospodarczych przed ˝sądami warszawskimi˝, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

   Problematyka długotrwałości postępowań sądowych, w tym postępowań w sprawach gospodarczych, pozostaje w stałym zainteresowaniu służb nadzorczych zarówno ministra sprawiedliwości, jak i prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz prezesów sądów okręgowych w Warszawie i Warszawa-Praga w Warszawie. Tematyka ta uwzględniana jest w ramach wizytacji, lustracji, jak też badania konkretnych spraw w związku z wniesionymi skargami w trybie administracyjnym.

   Generalnie wskazać należy, iż średni termin oczekiwania na wyznaczenie pierwszej rozprawy jest zróżnicowany w zależności od skomplikowania sprawy, konieczności prowadzenia postępowań wpadkowych oraz tego, czy w sprawie został uprzednio wydany nakaz zapłaty, czy też sprawa prowadzona była od początku w postępowaniu zwykłym.

   W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym, w których zostaje wydany nakaz zapłaty, wyznaczenie pierwszej rozprawy następuje dopiero po skutecznym zaskarżeniu nakazu zapłaty przez pozwanego, a więc po wniesieniu zarzutów czy sprzeciwu od nakazu zapłaty niedotkniętych brakami formalnymi. Czas ten często ulega wydłużeniu z powodu konieczności rozpoznawania dodatkowych wniosków, w tym wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych czy wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej. Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699), która weszła w życie z dniem 20 marca 2007 r., polegająca na wprowadzeniu w art.479⁸a § 5 możliwości odrzucenia środka zaskarżenia od nakazu zapłaty wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika, w przypadku gdy nie spełnia on wymogów formalnych, w znaczącym stopniu przyczyniła się do przyspieszenia rozpoznawania spraw gospodarczych.

   Rygory te nie dotyczą natomiast przedsiębiorców, którzy samodzielnie występują w postępowaniu sądowym, także w zakresie obowiązku uiszczenia należnej opłaty sądowej. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 20 grudnia 2007 r. (Dz. U. 07.247.1845) stwierdził, że art. 130² § 4 K.p.c. zdanie pierwsze w związku z art. 494 § 1 K.p.c., w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 05.167.1398) w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca nieopłacone zarzuty od nakazu zapłaty, wniesione przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej zapłaty, jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji RP. Oznacza to, że czas rozpoznawania sprawy gospodarczej jest uzależniony także od tego, czy przedsiębiorca jest reprezentowany przez adwokata bądź radcę prawnego.

   Przedstawione rozwiązania legislacyjne w praktyce wpływają na wydłużenie lub skrócenie czasu oczekiwania na wyznaczenie pierwszej rozprawy.

   Uprzejmie informuję, że w 2007 r. okres oczekiwania na pierwszą rozprawę w Sądzie Okręgowym w Warszawie wynosił średnio od 6 miesięcy do roku, co wynika głównie ze znacznego stopnia skomplikowania rozpoznawanych spraw. Czas ten ulega już stopniowemu skróceniu, m.in. z uwagi na stale odnotowywany spadek wpływu spraw nowych, jak również podejmowane działania nadzorcze zmierzające do usprawnienia postępowania, w tym kontrolę przez przewodniczących wydziałów i sędziów wizytatorów liczby wyznaczanych spraw do rozpoznania na rozprawach.

   W Sądzie Rejonowym dla m st. Warszawy w Warszawie średni termin oczekiwania na wyznaczenie pierwszej rozprawy w 2008 r. w sprawach prowadzonych od początku w postępowaniu zwykłym (GC) nie przekracza 3 miesięcy. W 2007 r. termin ten był nieco dłuższy i wynosił od 3,7 do 4,3 miesiąca. Natomiast w sprawach, w których wydane zostały nakazy zapłaty, czas oczekiwania na termin pierwszej rozprawy jest dłuższy i w 2008 r. kształtuje się na poziomie 5,8 do 7,2 miesiąca, a w roku 2007 wynosił od 6,5 do 8 miesięcy.

   W odniesieniu natomiast do sądów okręgu warszawsko-praskiego zarzut zbyt długiego oczekiwania na wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy dotyczy w szczególności Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi-Północ w Warszawie, w którym to sądzie po upływie roku od daty wniesienia pozwu pierwsza rozprawa w 2007 r. została wyznaczona w 622 sprawach, zaś w Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie w 2007 r. odnotowano jedynie 3 takie sprawy. Średni okres oczekiwania na wyznaczenie pierwszej rozprawy dla wszystkich spraw procesowych (GC) w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Pragi-Północ w Warszawie w roku 2007 wyniósł 9,3 miesiąca, a dla Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie 3,2 miesiąca.

   Do takiego stanu w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Pragi-Północ w Warszawie przyczyniły się problemy organizacyjne, które wystąpiły w 2006 r., związane z utworzeniem tego sądu i przejęciem spraw z Wydziału XIII Gospodarczego Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie i niewystarczającą obsadą kadrową tego wydziału w początkowym okresie jego funkcjonowania.

   Podkreślić należy, że ˝warszawskie sądy gospodarcze˝, w porównaniu do pozostałych sądów w kraju orzekających w tej kategorii spraw, obciążone są sprawami w większym zakresie, co obrazuje poniższe zestawienie. Dlatego też czas oczekiwania na termin rozprawy jest dłuższy niż w pozostałych sądach.

Sądy okręgowe; sprawy gospodarcze; stan na 31 grudnia 2007 r.

	wpływ ogółem	wpływ spraw na sędziego	załatwienia ogółem	załatwienie spraw ogółem przez sędziego	pozostałość ogółem	pozostałość spraw GC na sędziego
Sąd Okręgowy w Warszawie	5104	187,79	5775	254,07	1982	70
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga	1281	320,25	1457	290,82	301	38,72
Polska	35124	164,57	37064	197,62	6209	23,43

Sądy okręgowe; sprawy gospodarcze; stan na 31 grudnia 2006 r.

	wpływ ogółem	wpływ spraw na sędziego	załatwienia ogółem	załatwienie spraw ogółem przez sędziego	pozostałość ogółem	pozostałość spraw GC na sędziego
Sąd Okręgowy w Warszawie	5449	181,63	7238	301,08	2653	128,19
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga	1525	381,25	1048	320,49	477	60,68
Polska	40069	180,36	43706	223,39	8024	33,30

Sądy rejonowe; sprawy gospodarcze; stan na 31 grudnia 2007 r.

	wpływ ogółem	wpływ spraw na sędziego	załatwienia ogółem	załatwienie spraw ogółem przez sędziego	pozostałość ogółem	pozostałość spraw GC na sędziego
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy	29023	1318,15	33470	1520,12	6837	219,87
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi-Północ	5798	1180,37	8129	1654,93	1080	310,52
Polska	268453	932,38	301482	1047,13	34231	118,89

Sądy rejonowe; sprawy gospodarcze; stan na 31 grudnia 2006 r.

	wpływ ogółem	wpływ spraw na sędziego	załatwienia ogółem	załatwienie spraw ogółem przez sędziego	pozostałość ogółem	pozostałość spraw GC na sędziego
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy	38593	1700,21	27309	1203,09	11284	497,11
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi-Północ	9337	1162,76	5926	737,98	3411	424,78
Polska	329747	1011,59	312315	958,11	54889	168,39

   Problematyka wyznaczania pierwszych rozpraw była i nadal jest przedmiotem czynności nadzorczych, w tym wizytacji i lustracji przeprowadzanych przez sędziów wizytatorów Sądu Okręgowego w Warszawie, Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie i Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

   Jednocześnie wskazać należy, że w sądach okręgu warszawsko-praskiego nastąpił w 2007 r. wzrost liczby spraw zakończonych. W Sądzie Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie załatwiono w 2006 r. 1048 spraw, a w 2007 r. 1457 spraw. Z kolei w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Pragi-Północ w Warszawie odnotowano w 2006 r. załatwienie 5926 spraw, a w 2007 r. 8129 spraw. Także sądy okręgu warszawskiego w 2007 r. załatwiły o 4698 spraw więcej niż w roku 2006 r.

   Na wyraźne podkreślenie zasługuje również spadek zaległości spraw procesowych (GC) w ˝warszawskich sądach gospodarczych˝, w tym spraw najstarszych, który przedstawiał się w następujący sposób:

   - w sądach rejonowych z 3663 spraw na koniec 2006 r. do 3379 spraw na koniec 2007 r.,

   - w sądach okręgowych z 2261 spraw na koniec 2006 r. do 1785 spraw na koniec 2007 r.

   Widoczna stopniowa poprawa wyników sądów gospodarczych w Warszawie pozwala na prognozowanie, że systematycznie będzie malał czas średniego oczekiwania na wyznaczenie pierwszego terminu rozprawy w tych sądach.

   Dziękując panu posłowi za zwrócenie uwagi na tak istotny problem w zakresie funkcjonowania sądów gospodarczych, zapewniam jednocześnie, że problematyka długotrwałości postępowań sądowych pozostaje w stałym zainteresowaniu ministra sprawiedliwości, a działania podległych mi służb nadzorczych oraz prezesów ˝sądów warszawskich˝ zostaną w bieżącym roku skierowane na poprawę opisanego wyżej stanu w ˝warszawskich sądach gospodarczych˝.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Jacek Czaja

   Warszawa, dnia 6 maja 2008 r.