VI kadencja

Odpowiedź ministra obrony narodowej

na interpelację nr 8967

w sprawie zasad ograniczania wysokości uposażeń emerytalnych wypłacanych emerytowanym żołnierzom zawodowym w trybie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Marka Kwitka w sprawie zasad ograniczania wysokości uposażeń emerytalnych wypłacanych emerytowanym żołnierzom zawodowym w trybie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (SPS-023-8967/09), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

   Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66, ze zm.) emerytura wojskowa lub wojskowa renta inwalidzka w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), z tym że w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, kwota emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej ulega zmniejszeniu o 25% jej wysokości, a nie, jak w powszechnym systemie emerytalnym - zawieszeniu. Czyni to wojskowy system emerytalny korzystniejszym.

   Natomiast w przypadku osiągnięcia przychodu w przedziale od 70% do 130% świadczenie jest zmniejszane przy emeryturze wojskowej i wojskowej rencie inwalidzkiej I grupy o 24% kwoty bazowej, a II i III grupy o 18%. W tej grupie świadczeniobiorców zdarzają się przypadki, że kwota potrąceń stanowi więcej niż 25% świadczenia. Tym samym jest ona większa od maksymalnej kwoty, jaka byłaby potrącana w przypadku osiągnięcia przez te osoby przychodu powyżej 130%.

   Należy jednakże zauważyć, że w dniu 23 kwietnia br. na 40. posiedzeniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej uchwalono rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin. Został on przygotowany po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt P 9/06 (Dz. U. z 2008 r. Nr 66, poz. 409) w sprawie zróżnicowania sytuacji prawnej rencistów (emerytów) policyjnych uzyskujących dodatkowe przychody. Nowelizacja ma na celu wyeliminowanie z systemu prawnego wadliwego mechanizmu zmniejszenia emerytury wojskowej i wojskowej renty inwalidzkiej w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, przez ustalenie progu jego zmniejszenia - nie więcej niż o 25% wysokości emerytury lub renty. W dniu 27 kwietnia br. projekt został przekazany marszałkowi Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w celu dalszego procedowania.

   Ponadto należy wskazać, że zgodnie z art. 40 ust. 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin rozliczenia świadczeń emerytalno-rentowych nie stosuje się wobec osób, których emerytura wojskowa stanowi 75% podstawy jej wymiaru bez uwzględnienia podwyższenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą wojskową oraz wobec osób pobierających rentę inwalidzką z tytułu inwalidztwa powstałego wskutek wypadku pozostającego w związku ze służbą wojskową lub wskutek choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami bądź warunkami tej służby, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze.

   Stosownie natomiast do postanowień art. 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin emerytowi wojskowemu, który po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej był zatrudniony przed dniem 1 stycznia 1999 r. w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy lub po dniu 31 grudnia 1998 r. podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, dolicza się na jego wniosek okres tego zatrudnienia do wysługi emerytalnej, w przypadku gdy jego emerytura wynosi mniej niż 75% podstawy jej wymiaru oraz ukończył 55 lat życia (mężczyzna) i 50 lat (kobieta) albo stał się inwalidą. Za każdy rok okresu zatrudnienia lub ubezpieczenia zaliczonego do wysługi emerytalnej emeryturę zwiększa się o 1,3% podstawy jej wymiaru. Z chwilą osiągnięcia maksymalnego procentowego wymiaru świadczenia, jak wcześniej wskazano, emerytura wojskowa nie podlega rozliczaniu z tytułu osiąganych przychodów.

   Ograniczania świadczeń z tytułu osiąganych przychodów obowiązują zarówno w systemach służb mundurowych, tj. Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, jak i w powszechnym systemie emerytalnym. W stosunku do osób pobierających tzw. wcześniejsze emerytury w systemie powszechnym oraz tzw. świadczenia cząstkowe z systemów mundurowych obowiązuje zasada zmniejszania świadczeń. Osiąganie przychodów bez jakichkolwiek ograniczeń ustawodawca umożliwił jedynie osobom pobierającym tzw. pełne świadczenia (w systemie powszechnym z tytułu wieku - 60 lat, kobieta, 65 lat, mężczyzna, i odpowiednich okresów składkowych i nieskładkowych, a w systemach mundurowych ze względu na maksymalną wysokość podstawy wymiaru świadczenia z tytułu pełnienia służby).

   Przedstawione rozwiązania prawne zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego nie naruszają określonej w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.) zasady równości wobec prawa. Jednolita dla wszystkich emerytów i rencistów regulacja dotycząca zmniejszania świadczeń realizuje zasadę równości i jednolitego traktowania przez prawo podmiotów posiadających istotną cechę wspólną. Skoro zatem sytuacja emerytów i rencistów w czasie pobierania świadczenia jest jednakowa, to zróżnicowanie ich prawa w zakresie rozliczania świadczeń z tytułu dodatkowych przychodów uzyskiwanych w związku z podjęciem zatrudnienia byłoby niesprawiedliwe, a tym samym niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej, tj. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

   Odnosząc się do pytania pana posła Marka Kwitka dotyczącego sytuacji emerytowanych żołnierzy zawodowych na terenie innych krajów, pragnę wskazać, że z opracowań sporządzonych na bazie materiałów przesłanych od attaché działających przy polskich ambasadach należy stwierdzić, że w niektórych państwach członkowskich Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej wojskowe świadczenia emerytalno-rentowe ulegają ograniczeniu lub zawieszeniu z tytułu dodatkowych dochodów z pracy.

   W Republice Federalnej Niemiec świadczenia emerytalne żołnierza Bundeswehry nabyte z tytułu zawodowej służby wojskowej generalnie nie podlegają łączeniu z innymi ewentualnymi roszczeniami z tytułu stosunku pracy. Ponadto przejście na emeryturę na zasadach szczególnych (związanych np. z transformacją sił zbrojnych) i pobieranie tzw. dodatku wyrównawczego oraz otrzymanie odszkodowania za zwolnienie ze służby wojskowej przed ustawowym terminem, ogranicza możliwości zarobkowe świadczeniobiorcy do wysokości 120% pobieranej emerytury. W przypadku przekroczenia tego progu pobierane świadczenie jest ograniczane do 50%.

   W przypadku podjęcia pracy w sektorze publicznym przez byłego żołnierza zawodowego hiszpańskich sił zbrojnych otrzymywana emerytura jest zawieszana. Wpływu na wysokość pobieranych świadczeń emerytalnych nie mają jedynie dochody uzyskiwane z pracy w firmie prywatnej.

   W Kanadzie w sytuacji, kiedy następuje zwolnienie ze służby wojskowej po nabyciu praw emerytalnych (po 20 latach służby, przed uzyskaniem maksymalnej emerytury), a zwolniony żołnierz podejmuje pracę w sferze budżetowej, to może on zrezygnować z pobierania emerytury na rzecz kontynuacji ubezpieczenia emerytalnego z tytułu nowego zatrudnienia. Wysokość emerytury w tym przypadku nie może przekroczyć 70% podstawy wymiaru.

   W prawie brytyjskim nie funkcjonuje pojęcie ograniczania nabytych świadczeń emerytalnych. Każdy stosunek pracy jest traktowany odrębnie, a nabyte świadczenia emerytalne są wypłacane przez każdego byłego pracodawcę osobno, w należnej wysokości.

   W wojskowym systemie emerytalnym obowiązującym w Szwecji emerytura wojskowa z tytułu osiągania dochodu z pracy nie jest pomniejszana do momentu, kiedy łączny dochód z emerytury i pracy nie przekroczy wysokości uposażenia otrzymywanego w chwili zwolnienia ze służby wojskowej. Po przekroczeniu tej kwoty świadczenie emerytalne jest zawieszane.

   W Norwegii emerytura wojskowa przysługuje w wieku 57 lat. Można wówczas dokonać wyboru między odejściem ze służby wojskowej do rezerwy a jej kontynuowaniem do 60 roku życia (aktywność zawodowa w sferze cywilnej trwa do osiągnięcia wieku 70 lat). Natomiast emeryci podejmujący pracę w sektorze państwowym muszą się liczyć ze zmniejszeniem ich świadczeń emerytalnych o taki procent, w jakim wymiarze podejmują pracę, np. pół etatu - zmniejszenie świadczenia o 50%.

   Na powyższych przykładach widać, że w zakresie ograniczania wojskowych świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu osiąganych przychodów każde z państw stosuje indywidualne rozwiązania. Wysokość osiąganego przychodu z tytułu pracy wykonywanej po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej nie skutkuje w żaden sposób ograniczeniem emerytury w Danii, Francji, Holandii, Irlandii i Słowacji.

   Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, pozostaję w przekonaniu, że uzna je Pan Marszałek za zasadne.

   Łączę wyrazy szacunku i poważania

   Minister

   Bogdan Klich

   Warszawa, dnia 4 maja 2009 r.