V kadencja

Odpowiedź ministra spraw zagranicznych

na zapytanie nr 2663

w sprawie stosunków dyplomatycznych utrzymywanych przez Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami oraz uznawania innych podmiotów terytorialnych za państwa

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z zapytaniem Pana Posła Karola Karskiego (pismo nr SPS-024-2663/07 z dnia 9 maja 2007 r.) w sprawie stosunków dyplomatycznych utrzymywanych przez Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami oraz uznawania innych podmiotów terytorialnych za państwa, przedstawiam uprzejmie co następuje:

   Ad. 1. Rzeczpospolita Polska stara się utrzymywać stosunki dyplomatyczne z możliwie z jak największą ilością państw. Tylko w nielicznych przypadkach nie doszło do ustanowienia stosunków dyplomatycznych. Są to następujące państwa:

   1. Królestwo Bhutanu. Kraj ten stosuje bardzo restrykcyjne kryteria odnośnie nawiązywania stosunków dyplomatycznych z innymi podmiotami. Jednym z najważniejszych czynników, od których uzależniona jest decyzja o nawiązaniu stosunków, jest w rzeczywistości suma pieniędzy przeznaczona przez partnera na pomoc rozwojową dla Bhutanu. W 2001 r. zastępca ambasadora RP w New Delhi odbył rozmowy w MSZ Bhutanu, które dotyczyły m.in. nawiązania pomiędzy krajami stosunków dyplomatycznych i konsularnych. Strona bhutańska wstępnie zgodziła się na podjęcie negocjacji na rzecz podpisania dwustronnej konwencji konsularnej. W kwestii stosunków dyplomatycznych zasygnalizowała, iż ustanowienie stosunków dyplomatycznych jest uzależnione od wpisania przez Polskę Bhutanu na listę krajów priorytetowych w ramach polskiego programu współpracy na rzecz rozwoju. Ponadto, na podstawie porozumienia zawartego z Indiami w 1949 r. Bhutan nie w pełni samodzielnie realizuje swoją politykę zagraniczną, która jest nadzorowana częściowo przez Indie.

   2. Republika Nauru. W sprawie nieutrzymywania przez Polskę stosunków dyplomatycznych i konsularnych z tym niewielkim krajem poseł Karol Karski skierował na początku maja br. do ministra spraw zagranicznych osobne zapytanie. Przygotowana została w tej sprawie odrębną odpowiedź, której kopię przesyłam w załączeniu*).

   3. Republika Wysp Fidżi. Wobec aktywnej polityki Unii Europejskiej w stosunku do Fidżi wyrażającej się obecnością przedstawicielstwa UE i rozbudowanych programów pomocowych oraz faktu, iż większość krajów członkowskich UE utrzymuje stosunki dyplomatyczne z Fidżi, ambasador RP w Canberze zgłosił w 2004 r. wniosek o nawiązanie stosunków dyplomatycznych między RP i Fidżi. Wniosek ten uzyskał poparcie ówczesnego ministra spraw zagranicznych RP i zgodnie z procedurą w 2005 r. został przygotowany projekt uchwały Rady Ministrów wraz z uzasadnieniem w tej sprawie. Następnie, miało miejsce uzgadnianie formy formalnego potwierdzenia nawiązania stosunków. Ostatecznie forma i treść komunikatu nie została uzgodniona.

   W chwili obecnej sytuacja polityczna na Fidżi, ze względu na przeprowadzony w grudniu 2006 r. wojskowy zamach stanu, nie kwalifikuje tego kraju do nawiązania stosunków dyplomatycznych. Był to już czwarty przewrót w tym kraju w ciągu ostatnich 20 lat. Polska brała jednak aktywny udział w wypracowaniu wspólnego stanowiska UE wobec przewrotu oraz udzieleniu mandatu Komisji Europejskiej, która 18 kwietnia 2007 r. rozpoczęła konsultacje z Republiką Wysp Fidżi w ramach artykułu 96 Porozumienia z Kotonu.

   Poszanowanie demokracji, zasad państwa prawa oraz praw człowieka jest zasadniczym elementem tego porozumienia. Zgodnie z art. 96 tego dokumentu i biorąc pod uwagę okoliczności i następstwa przejęcia władzy na Fidżi przez siły zbrojne, konieczne było podjęcie dialogu z obecnie rządzącymi władzami Fidżi w celu niezwłocznego i pokojowego powrotu do demokracji oraz do pełnego poszanowania przepisów Konstytucji Fidżi i obowiązującego prawa. Dotyczy to również powołania rządu wspieranego przez większość parlamentarną Fidżi. Parlament ten został wybrany w wolnych wyborach w maju 2006 r., lub też zorganizowania wcześniejszych wolnych wyborów, przy jednoczesnym ograniczeniu czasu sprawowania władzy przez rząd ˝tymczasowy˝ oraz wyjaśnienia innych kwestii stojących obecnie w sprzeczności z prawem.

   4. Republika Kiribati, Sfederowane Stany Mikronezji, Republika Palau, Królestwo Tonga, Niezależne Państwo Samoa, Tuvalu i Wyspy Salomona. Spośród wyspiarskich krajów Pacyfiku Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne jedynie z Australią, Nową Zelandią, Papuą Nową Gwineą, Vanuatu i Wyspami Marshalla. Dotychczas ani strona polska ani ww. kraje nie zgłaszały zainteresowania nawiązaniem stosunków dyplomatycznych. Te małe państwa wyspiarskie są często postrzegane jako kraje ˝upadłe˝ lub zaliczane do kategorii ˝zagwarantowanych upadkiem˝. Przy nawiązywaniu stosunków dyplomatycznych większość państw kieruje się chęcią a zarazem potrzebą podtrzymywania kontaktów politycznych, gospodarczych czy społecznych. Polskę i ww. wyspiarskie kraje Pacyfiku nie łączą bezpośrednio żadne wspólne długofalowe interesy. W przypadku relacji Polski z większością tych krajów, do tej pory praktycznie nie odnotowano kontaktów o charakterze politycznym. Nieliczne kontakty ograniczają się do udzielenia sobie wzajemnego poparcia na forum organizacji międzynarodowych, np. udzielenie przez Kiribati poparcia dla kandydata Polski na stanowisko sędziego Trybunału Praw Morza w 2005 r. W obszarze kontaktów społecznych wyjazdy turystyczne w obu kierunkach praktycznie nie istnieją, co jest spowodowane głównie bardzo dużym oddaleniem obu krajów i związanymi z tym kosztami podróży. W sferze kontaktów gospodarczych wartość wymiany handlowej w 2006 r., podobnie jak w poprzednich latach, również pozostawała minimalna. Wartość obrotów towarowych pomiędzy Polską a Palau wyniosła 20 tys. USD, Wyspami Salomona - 17 tys. USD, Samoa - 15 tys. USD, Tuvalu - 2 tys. USD, natomiast z Mikronezją, Tonga i Kiribati Polska odnotowała zerową wymianę handlową.

   Zdaniem Ministerstwa Spraw Zagranicznych dotychczas nie istniała wystarczająca materia w dwustronnych kontaktach Polski z ww. krajami do nawiązania z nimi stosunków dyplomatycznych. W naszej opinii istotne znaczenie dla Polski miałoby nawiązanie stosunków z tymi krajami regionu Pacyfiku, których znaczenie będzie rosło ze względu na potencjał gospodarczy lub turystyczny. W tym przypadku priorytetem wydaje się być Republika Wysp Fidżi. Należy jednak przyznać, iż fakt członkostwa wymienionych państw w Organizacji Narodów Zjednoczonych, czy też w Międzynarodowym Biurze Wystaw EXPO (jedynie Palau i Nauru są członkami BIE) oraz, w dalszej perspektywie, potencjalna wymiana poparć na forum tych organizacji, stanowią argumenty przemawiające za tym, aby kwestia ewentualnego nawiązania stosunków dyplomatycznych i konsularnych pomiędzy Polską a tymi krajami została w bliskiej przyszłości rozważona.

   5. Wspólnota Dominiki oraz Federacja Saint Kitts i Nevis. W marcu 2007 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych zainicjowało procedurę nawiązania stosunków dyplomatycznych ze Wspólnotą Dominiki i z Federacją Saint Kitts i Nevis. Proces uruchomiony został po wstępnych uzgodnieniach z przedstawicielami obu państw w ONZ w Nowym Jorku. Do podjęcia działań w kierunku nawiązania stosunków dyplomatycznych skłoniła ekonomizacja polityki zagranicznej RP i związane z tym zabiegi o intensyfikację zagranicznej współpracy gospodarczej (dotychczasowa wymiana handlowa z obu państwami była śladowa), a także coraz aktywniejszy udział Polski w kształtowaniu polityki zagranicznej UE wobec państw karaibskich (dialog UE - CARIFORUM, negocjacje Umowy o Partnerstwie Gospodarczym, unijna pomoc rozwojowa). Dodatkowym elementem sprzyjającymi podjęciu decyzji w tej sprawie był rosnący ruch turystyczny w kierunku Karaibów, z czym wiążą się również zagrożenia przestępcze. Nawiązanie stosunków pozwoli uzyskać większą pomoc ze strony władz państw przyjmujących w ściganiu przestępstw o charakterze międzynarodowym (handel narkotykami, pranie brudnych pieniędzy, itp.) oraz w tropieniu przestępców szukających schronienia poza granicami Polski.

   Nawiązanie stosunków dyplomatycznych z St. Kitts i Nevis oraz Wspólnota Dominiki stworzy również dodatkową możliwość wymiany poparć w ważnych dla nas sprawach, a tym samym, wzmocni zabiegi o umocnienie pozycji Polski na forach międzynarodowych.

   6. Księstwo Monako. Polskę i Księstwo Monako, mimo braku oficjalnych stosunków dyplomatycznych, łączy tradycja wzajemnych kontaktów ukształtowana przez wspólne dziedzictwo kultury, wyznawane wartości, którą wzbogaca troska o przyszłość Europy i pokój na świecie oraz ustanowione stosunki konsularne. Księstwo Monako jest członkiem ONZ od 1993 r., a Rady Europy od 2004 r. Jest ono także członkiem innych organizacji międzynarodowych, należy do obszaru celnego Unii Europejskiej (od 1968 r.), jak również do obszaru Schengen oraz strefy euro. Wraz z wejściem w życie w 2006 r. porozumień z Francją z 2002 i 2005 r. modyfikujących treść układów z 1918 i 1930 r., Księstwo Monako uzyskało pełną suwerenność w stosunkach międzynarodowych. Zapoczątkowało to proces uaktywnienia się księstwa na arenie międzynarodowej i poszerzenia jego stosunków dyplomatycznych.

   W październiku 2006 r. przebywając w Polsce, Książę Monako Albert II spotkał się z Prezydentem RP Panem Lechem Kaczyńskim. Podczas rozmowy prezydent RP uznał, że oba państwa mogłyby rozważyć nawiązanie stosunków dyplomatycznych. Propozycja ta spotkała się z przychylnością Księcia Monako. Formalna procedura związana z nawiązaniem stosunków dyplomatycznych jest obecnie przedmiotem działań obu państw. W dniu 30 kwietnia br. utworzony został Konsulat RP w Monako kierowany przez Konsula Honorowego RP w Monako Pana Wojciecha Janowskiego. Księstwo Monako wchodzi w skład okręgu konsularnego Konsulatu Generalnego RP w Paryżu.

   Ad. 2. Zgodnie z art. 4 Karty Narodów Zjednoczonych, członkiem ONZ może być wyłącznie państwo. Obecnie Organizację Narodów Zjednoczonych tworzą 192 państwa. Przyjęcie w poczet członków Organizacji, stosownie do procedury wskazanej w art. 4 ust. 2 Karty stanowi powszechnie akceptowaną formę dorozumianego uznania członka ONZ za państwo.

   Uprzejmie zatem informuję, iż nie istnieje ˝jakikolwiek podmiot terytorialny, będący członkiem ONZ˝, którego Rzeczpospolita Polska nie uznawałaby za państwo. Dodatkowo, pozwalam sobie poinformować, iż nie będąca państwem członkowskim ONZ Stolica Apostolska posiada, nadany jej przez Organizację, status stałego obserwatora na sesjach oraz w pracach Zgromadzenia Ogólnego. Podobnym statusem cieszy się również Palestyna.

   Łączę wyrazy szacunku

   Minister

   Anna Fotyga

   Warszawa, dnia 29 maja 2007 r.