III kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji

na zapytanie nr 1762

w sprawie utworzenia Głównego Urzędu Administracji Publicznej

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do zapytania nr 1762 z dnia 13 marca 2000 r. posła na Sejm RP pana Jana Kochanowskiego - w sprawie utworzenia Głównego Urzędu Administracji Publicznej - z upoważnienia ministra spraw wewnętrznych i administracji uprzejmie przedkładam następujące informacje.

   Wdrożenie koncepcji Głównego Urzędu Administracji Publicznej powinno zapewnić prezesowi Rady Ministrów profesjonalną obsługę w zakresie przygotowywania niezbędnych informacji, analiz, projektów i programów składających się na całość polityki administracyjnej Rady Ministrów (szczególnie w aspekcie organizacyjno-funkcjonalnym). Pozwoli to na zachowanie jednolitego charakteru władzy administracyjnej, co postulował już przed siedemdziesięciu laty Tadeusz Hilarowicz.

   Prezes ww. urzędu powinien stać się głównym inicjatorem dalszej decentralizacji i dekoncentracji funkcji państwa, czym również nawiąże do tradycji II Rzeczypospolitej. Konstytucja RP z dnia 17 marca 1921 r. (DzU nr 44, poz. 267) w art. 65 i 66 przewidywała, iż ˝dla celów administracyjnych Państwo Polskie podzielone będzie na województwa, powiaty i gminy miejskie i wiejskie, które będą równocześnie jednostkami samorządu terytorialnego, a w organizacji administracji państwowej przeprowadzona będzie zasada dekoncentracji˝.

   Autorzy koncepcji Głównego Urzędu Administracji Publicznej zamierzają nawiązać również do idei rządowych komisji reformowania administracji, które funkcjonowały w II Rzeczypospolitej. Uproszczenie administracji publicznej oraz zapewnienie jednolitości i sprawności jej działania proponowała już w 1920 r. Komisja do Spraw Całościowej Reformy Administracji pod przewodnictwem Stanisława Wojciechowskiego. Najważniejsze jednak propozycje reform przedstawione zostały dopiero przez Komisję dla Usprawnienia Administracji Publicznej, działającą w latach 1928-1933 pod kierunkiem Maurycego Jaroszyńskiego. Misja Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej określona została jako ˝przygotowanie planu racjonalizacji administracji publicznej˝. Pozwoliło to komisji zająć się całością problematyki związanej z organizacją i funkcjonowaniem administracji publicznej, tak w ujęciu praktycznym, jak i teoretycznym. Należy zaznaczyć, że przepisy przygotowywanego projektu ustawy o Głównym Urzędzie Administracji Publicznej brzmią bardzo podobnie.

   Przechodząc do stanu faktycznego w zakresie obecnego prawodawstwa związanego z administracją publiczną (jako działem administracji rządowej), należy wskazać, iż ustawa z dnia 24 lipca 1999r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 70, poz. 778) przewidziała - w sposób pośredni - wydanie ustawy o Głównym Urzędzie Administracji Publicznej. Art.6 ust. 2 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (DzU z 1999 r. nr 82, poz. 928 oraz z 2000 r. nr 12, poz. 136), w brzmieniu ustalonym w art. 1 pkt 4 lit. b powołanej ustawy z dnia 24 lipca 1999 r., wskazuje bowiem, iż minister właściwy do spraw administracji publicznej sprawuje nadzór nad działalnością prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej. Zgodnie z art. 22 pkt 2 tej ostatniej ustawy cytowany przepis wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2000 r.

   W powyższy sposób przesądzono zatem powołanie urzędu centralnego w rozumieniu ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów (DzU z 1999 r. nr 82, poz. 929).

   Sprawowanie nadzoru nad tym urzędem przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej powodowałoby jednak trudności w rozgraniczeniu kompetencji prezesa urzędu oraz kompetencji ministra właściwego do spraw administracji publicznej, jak również dublowanie się aparatu pomocniczego ministra i urzędu.

   Nie można nie zauważyć również, iż koncepcja powołania Głównego Urzędu Administracji Publicznej wyraźnie nawiązuje do idei Dyrekcji Generalnej Administracji Publicznej, przedstawionej w rozdziale 4 projektu ustawy o zmianach w organizacji i zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji rządowej oraz zmianie niektórych ustaw, przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 31 sierpnia 1993 r. W projekcie ustawy nowelizującej ustawę z dnia 4 września 1997 r. wystąpiła właśnie nazwa Dyrekcji Generalnej Administracji Publicznej, zmieniona na obecną nazwę dopiero w toku prac sejmowych. Zgodnie z art. 20 powołanego projektu z dnia 31 sierpnia 1993 r. Dyrekcja Generalna Administracji Publicznej miała zapewnić wykonywanie konstytucyjnych i ustawowych kompetencji prezesa Rady Ministrów wobec samorządu terytorialnego, regionalnych izb obrachunkowych oraz terenowych organów rządowej administracji ogólnej. W rezultacie nadzór nad dyrekcją miał sprawować prezes Rady Ministrów lub wyznaczony przez niego członek Rady Ministrów.

   Koncepcja powyższa wymaga - po adoptowaniu jej do obecnego stanu konstytucyjnego i ustawowego - przyjęcia. Prace nad projektem stosownej ustawy prowadzone są od końca 1999 r. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, przy wydatnej pomocy ekspertów z dziedziny administracji publicznej.

   W obecnym systemie administracji publicznej Główny Urząd Administracji Publicznej stałby się trzecią, obok Urzędu Służby Cywilnej oraz Urzędu Zamówień Publicznych, częścią instytucjonalnego otoczenia prezesa Rady Ministrów, nastawionego nie na wykonywanie zadań i kompetencji określonych w przepisach materialnego prawa administracyjnego, lecz na zapewnienie właściwego funkcjonowania - przede wszystkim z punktu widzenia jakości - urzędów administracji publicznej (centralnej, regionalnej i lokalnej).

   Przy tak stwierdzonym braku potrzeby wydzielania działu administracja publiczna i, w rezultacie, istnienia ministra właściwego do spraw administracji publicznej, Główny Urząd Administracji Publicznej stanie się kolejnym urzędem centralnym, nadzorowanym przez Prezesa Rady Ministrów, obok urzędów wymienionych w art. 33a ust. 1 powołanej ustawy o działach administracji rządowej. W tym przypadku stosowane będą przepisy art. 33b powyższej ustawy, dotyczące wydawania wiążących wytycznych i poleceń przez prezesa Rady Ministrów, jak również przepis art. 67 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, nakazujący wyodrębnienie dla urzędu części budżetu państwa.

   W chwili obecnej projekt ustawy jest na etapie uzgodnień wewnątrzresortowych. W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowane są już również projekty aktów wykonawczych do ustawy, wśród których jedno z najważniejszych miejsc zajmuje projekt rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w sprawie nadania statutu Głównego Urzędowi Administracji Publicznej. Opracowano także projekty tymczasowego regulaminu organizacyjnego i stanu etatowego dla przyszłego urzędu oraz oszacowano wstępne skutki finansowe dla budżetu państwa, które spowoduje utworzenie urzędu. Należy jednak zaznaczyć, iż ostateczna struktura organizacyjna oraz nakłady na poszczególne zadania zależeć będą od zakresu zadań i kompetencji prezesa Głównego Urzędu Administracji Publicznej, które przypisane mu zostaną w toku prac parlamentarnych.

   Przewiduje się, że projekt ustawy powinien zostać skierowany do laski marszałkowskiej w maju br. Z uwagi na ogrom przygotowań, których wymaga utworzenie funkcjonalnego urzędu, termin wejścia ustawy w życie - oprócz przepisów przejściowych, które pozwolą na sprawne zorganizowanie urzędu - przesunięty został na dzień 1 stycznia 2001 r.

   Dziękując panu posłowi za zainteresowanie pracami nad utworzeniem nowego urzędu, który zajmie się racjonalizacją administracji publicznej jako całości, pragnę jednocześnie wyrazić nadzieję na konstruktywną współpracę nad prawodawstwem regulującym ustrój i kompetencje Głównego Urzędu Administracji Publicznej w parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Józef Płoskonka

   Warszawa, dnia 12 kwietnia 2000 r.