VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4899

w sprawie wykształcenia pracowników administracji sądów i prokuratur

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo Pana Marszałka z dnia 11 września 2008 r., znak: SPS-023-4899/08, dotyczące interpelacji posła Roberta Węgrzyna w sprawie wykształcenia pracowników sądów i prokuratorów, uprzejmie przedstawiam następujące wyjaśnienia.

   Ustawa z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. Nr 102, poz. 690) znowelizowała m.in. art. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz. U. Nr 162, poz. 1125, z późn. zm.) w zakresie wymaganego wykształcenia wobec osoby kandydującej na urzędnika sądu i prokuratury. Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 12 grudnia 1998 r. urzędnikiem może zostać osoba, która ukończyła co najmniej studia pierwszego stopnia i uzyskała tytuł zawodowy. Nie uległ natomiast zmianie wymóg odbycia stażu urzędniczego w sądzie lub w prokuraturze, który ma na celu praktyczne i teoretyczne przygotowanie do wykonywania obowiązków urzędnika.

   W przepisach przejściowych ustawy z dnia 9 maja 2007 r. uregulowana zostać musiała sytuacja osób zatrudnionych w sądach i prokuraturze przed dniem jej wejścia w życie, które nie spełniają nowych wymagań ustawowych w zakresie wykształcenia. Na tę grupę pracowników, która nie posiada wykształcenia przewidzianego w art. 2 pkt 5 ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, nałożono obowiązek uzupełnienia wykształcenia w okresie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Jako zasadę przyjęto w art. 2 ust. 1 tej ustawy obowiązek ukończenia studiów pierwszego stopnia i uzyskania tytułu zawodowego w okresie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Nie dotyczy to grupy pracowników, którzy w dniu wejścia w życie ustawy mieli ukończone 40 lat oraz posiadali 15-letni staż pracy, bowiem zgodnie z art. 2 ust. 2 wskazanej ustawy zostali oni zwolnieni z obowiązku ukończenia studiów pierwszego stopnia i uzyskania tytułu zawodowego pod warunkiem ukończenia studium zawodowego jako cyklicznej formy doskonalenia zawodowego w Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury.

   Zatem wieloletni pracownicy sądów i prokuratury, aby spełniać całokształt wymagań stawianych urzędnikom, określonych w art. 2 ustawy, powinni jedynie uzupełnić wykształcenie poprzez ukończenie 3-letnich studiów i uzyskanie tytułu licencjata, z wyjątkiem grupy, o której mowa w art. 2 ust. 2 z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, dla której wystarczającym kryterium spełnienia wymagań kwalifikacyjnych jest ukończenie studium zawodowego jako cyklicznej formy doskonalenia zawodowego w Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury.

   Wskazać należy, iż w przedmiotowej ustawie, w regulacji dotyczącej zwolnienia z obowiązku uzupełnienia wykształcenia, podstawowe znaczenie ma kryterium wieku, wymienione na pierwszym miejscu wśród warunków odstępstwa od omawianego obowiązku. Rozwiązanie takie jest niejednokrotnie stosowane w przypadku zaostrzenia wymogów w zakresie wykształcenia dla osób już zatrudnionych, w odniesieniu do których wymogi takie nie były dotychczas obowiązujące. Wynika ono z założenia, iż nie należy wymagać uzupełnienia wykształcenia pod rygorem utraty pracy od osób, które z uwagi na wiek mogą mieć zasadnicze trudności w uzyskaniu wykształcenia. Trudności te mogą być uwarunkowane m.in. aktywnością ludzkiego umysłu, stopniem możliwości zapamiętywania, przerwą w systematycznej edukacji.

   Z kolei uzupełnienie kryterium wieku długim stażem zatrudnienia (15 lat), przewidzianym w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, miało na celu uznanie kwalifikacji nabytych przez urzędnika w praktyce, jak również zagwarantowanie posiadania przez daną osobę odpowiedniego doświadczenia zawodowego i umiejętności. Celem takiego rozwiązania jest stworzenie w polskim sądownictwie i prokuraturze nowoczesnej i wykwalifikowanej kadry urzędniczej.

   Odnośnie braku określenia w ustawie preferowanych kierunków studiów od kandydatów na urzędników sądów i prokuratury uprzejmie informuję, iż wobec wymogu odbycia stażu urzędniczego, kierunek studiów nie wydaje się mieć znaczenia priorytetowego.

   Staż urzędniczy, o czym już wspomniano na wstępie pisma, ma na celu praktyczne i teoretyczne przygotowanie do wykonywania obowiązków urzędnika, trwa 12 miesięcy i kończy się egzaminem. Natomiast na staż urzędniczy może być przyjęta osoba wyłoniona w drodze konkursu, który ma na celu sprawdzenie wiedzy, umiejętności, predyspozycji oraz zdolności ogólnych kandydatów niezbędnych do wykonywania obowiązków urzędnika. Tak określona procedura jest wystarczającą drogą pozyskania kandydatów na staż urzędniczy, a następnie pozyskania dobrych urzędników, którzy zdali egzamin z odbytego stażu urzędniczego.

   Podobną regulację w zakresie posiadanego wykształcenia zawiera ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953, z późn. zm.), która w art. 3 pkt 4 wymaga ˝odpowiedniego wykształcenia i odbycia aplikacji administracyjnej˝.

   Obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych został zagwarantowany w art. 17 Kodeksu pracy. Biorąc pod uwagę, nałożony w drodze ustawowej, obowiązek uzupełnienia kwalifikacji zawodowych przez urzędników i osoby odbywające staż urzędniczy, nie ma przeszkód, by ich pracodawcy podejmowali starania w celu realizacji tego zadania w zakresie i na warunkach określonych w przepisach rozporządzenia ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472, z późn. zm.).

   Takie rozwiązanie pozwala pracodawcom, właściwym prezesom sądów lub prokuratorom, na racjonalne działanie w sprawie kierowania poszczególnych pracowników na studia w celu uzupełnienia wykształcenia w okresie 10 lat, które ustawodawca przewidział na ukończenie studiów pierwszego stopnia i uzyskanie tytułu zawodowego.

   Do zadań pracodawców należy analiza stanu kadry oraz potrzeb w zakresie uzupełniania wykształcenia przez pracowników, a także ocena ewentualnych możliwości finansowych danej jednostki do wydatkowania środków na te cele. Taka analiza pozwoli na dokonanie właściwej oceny w zakresie możliwości skorzystania przez pracowników z urlopów szkoleniowych i zwolnień z części dnia pracy tak, aby nie powodowało to utrudnień w pracy sądów i prokuratury.

   Z informacji przekazywanych przez prezesów sądów oraz prokuratorów wynika, iż stopniowo pracownicy sądów i prokuratury są kierowani do odbycia studiów, a także w miarę możliwości pracodawcy partycypują w kosztach finansowania nauki.

   Podnieść ponadto należy, iż ustawa z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury miała m.in. na celu podniesienie minimalnego pułapu wykształcenia urzędników sądów i prokuratury, albowiem od odpowiedniej kadry urzędniczej zależy sprawność i poziom postępowań w tych instytucjach, a tym samym prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Zbigniew Wrona

   Warszawa, dnia 3 października 2008 r.