VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 22355

w sprawie możliwych nieprawidłowości podczas realizacji projektu ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝ w ramach Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Kazimierza Moskala (SPS-023-22355/11), dotyczącą możliwych nieprawidłowości podczas realizacji, w ramach priorytetu III PO KL, projektu systemowego ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝, pragnę złożyć następujące wyjaśnienia.

   Program Operacyjny ˝Kapitał ludzki˝ 2007-2013 jest jednym z programów służących realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 i obejmuje całość interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w Polsce. Został przygotowany na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658, z późn. zm.) oraz rozporządzenia (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1784/1999.

   Proces negocjacji treści programu z Komisją Europejską prowadzony był w okresie od stycznia do czerwca 2007 r. W rozmowach brali udział członkowie ówczesnego rządu pod kierownictwem prezesa Rady Ministrów pana Jarosława Kaczyńskiego. Ostateczna wersja programu będąca rezultatem powyższych prac została przekazana Komisji Europejskiej w dniu 10 lipca 2007 r. Zgodnie z procedurą przyjmowania programów operacyjnych przez KE Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Socjalnych i Równych Szans w okresie lipiec-sierpień 2007 r. przeprowadziła konsultacje przekazanej wersji programu z innymi dyrekcjami generalnymi KE. W dniu 28 września 2007 r. Komisja Europejska wydała decyzję nr K(2007) 4547 przyjmującą do realizacji w Polsce program ˝Kapitał ludzki˝ współfinansowany z EFS.

   Negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu i obszaru wsparcia przewidzianego do realizacji w ramach priorytetu III PO KL: Wysoka jakość systemu oświaty prowadzone były przez ówczesnego ministra edukacji narodowej (maj 2006 - sierpień 2007) - pana Romana Giertycha.

   Program składa się z 10 priorytetów, realizowanych zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym. Głównym celem priorytetu III: Wysoka jakość systemu oświaty, za realizację którego odpowiedzialny jest minister edukacji narodowej, jest podwyższenie jakości systemu oświaty, które zostało zoperacjonalizowane poprzez określenie 4 celów szczegółowych:

   1. Wzmocnienie zdolności systemu edukacji w zakresie monitoringu, ewaluacji i badań edukacyjnych oraz ich wykorzystanie w polityce edukacyjnej i zarządzaniu oświatą, realizowane w szczególności poprzez: opracowanie i wdrożenie koncepcji instytucjonalnego zaplecza badawczego, badania w obszarze funkcjonowania systemu oświaty, efektywności kształcenia oraz dostosowania jego zakresu do potrzeb rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem grup społecznych zagrożonych marginalizacją, usprawnienie systemu zbierania i analizy danych dotyczących funkcjonowania systemu oświaty, m.in. poprzez rozwój Systemu Informacji Oświatowej, rozwój i modernizację systemu egzaminów zewnętrznych, w tym badania w zakresie wykorzystania wyników egzaminów zewnętrznych w polityce edukacyjnej, wzmocnienie efektywności systemu nadzoru pedagogicznego.

   2. Podniesienie jakości systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli, realizowane w szczególności poprzez: modernizację istniejących oraz opracowanie nowych form kształcenia nauczycieli (w tym również kształcenia praktycznego), wsparcie systemu akredytacji placówek kształcenia i doskonalenia nauczycieli.

   3. Poprawę stopnia powiązania oferty w zakresie kształcenia i szkolenia z potrzebami rynku pracy, w szczególności poprzez dostosowywanie programów nauczania i materiałów dydaktycznych (w tym podręczników) oraz wprowadzenie nowych form doskonalenia nauczycieli w przedsiębiorstwach, realizowaną w szczególności poprzez: modernizację procesu kształcenia, doskonalenie podstaw programowych, rozwój innowacyjnych programów nauczania, w szczególności w zakresie nauk matematycznych, przyrodniczych i technicznych oraz przedsiębiorczości, opracowywanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych metod kształcenia, ponadregionalne programy rozwijania kompetencji kluczowych uczniów, rozwój systemu doradztwa edukacyjno-zawodowego, opracowanie i wdrożenie innowacyjnych, ponadregionalnych programów doskonalenia nauczycieli kształcenia zawodowego we współpracy z przedsiębiorstwami, upowszechnianie innowacyjnych programów i metod oraz najlepszych praktyk (dydaktycznych i organizacyjnych), m.in. poprzez rozwój portalu edukacyjnego Scholaris.

   4. Opracowanie i wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji i Krajowego Systemu Kwalifikacji oraz upowszechnienie uczenia się przez całe życie, realizowane w szczególności poprzez: rozwój systemu i upowszechnienie modelu uczenia się przez całe życie oraz opracowanie i wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji i Krajowego Systemu Kwalifikacji.

   Projekt systemowy ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝ wdrażany był od 1 lutego 2009 r. do 31 marca 2010 r. w ramach priorytetu III PO KL, w działaniu 3.3: Poprawa jakości kształcenia, poddziałaniu 3.3.3: Modernizacja treści i metod kształcenia - projekty systemowe. Projekt był realizowany przez jeden z departamentów Ministerstwa Edukacji Narodowej, ponieważ w szczegółowym opisie priorytetów Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝ 2007-2013 (SzOP), jako typ beneficjenta wskazano ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

   Szczegółowy opis priorytetów PO KL 2007-2013 jest dokumentem precyzującym postanowienia programu, przygotowanym na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.) przez ministra rozwoju regionalnego, działającego jako instytucja zarządzająca Programem Operacyjnym ˝Kapitał ludzki˝. Dokument ten, ze względu na szczegółowość znajdujących się w nim informacji, stanowi kompendium wiedzy dla potencjalnych beneficjentów programu operacyjnego na temat możliwości i sposobu realizacji projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, a zarazem wytyczną dla instytucji wdrażających poszczególne projekty. Zawarte w nim informacje dotyczą możliwych do realizacji szczegółowych typów projektów oraz systemu ich wdrażania, listy potencjalnych beneficjentów, a także docelowych grup wsparcia. Znajdują się w nim informacje niezbędne dla prawidłowego wdrożenia Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝, w tym priorytetu III, opracowane w podziale na poszczególne działania i poddziałania.

   Program Operacyjny ˝Kapitał ludzki˝ przewiduje, w tym również dla priorytetu III, realizację wsparcia w ramach projektów przyjętych do realizacji za pośrednictwem procedury wyboru projektów konkursowych i procedury dofinansowania projektów systemowych, określonych w art. 28 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Szczegółowe informacje na temat procedur wyboru projektów, z uwzględnieniem wskazanego beneficjenta systemowego, okresu realizacji projektu, wartości projektu, planowanych do osiągnięcia produktów, zawarte są w planie działania - dokumencie o charakterze planistyczno-operacyjnym, uwzględniającym zapisy szczegółowego opisu priorytetów, corocznie przygotowywanym przez poszczególne instytucje pośredniczące.

   W proces przygotowywania planu działania dla priorytetu III PO KL: Wysoka jakość systemu oświaty zaangażowane są wszystkie podmioty zainteresowane rozwojem polskiej oświaty. Zarys planu na dany rok opracowywany jest wstępnie przez Departament Funduszy Strukturalnych w Ministerstwie Edukacji Narodowej, na podstawie założeń programu operacyjnego, jak również bieżących analiz postępu wdrażania priorytetu III. Dokument konsultowany jest z pozostałymi departamentami merytorycznymi MEN, odpowiedzialnymi za obszary planowanego wsparcia, z Komisją Europejską, instytucją zarządzającą PO KL. Dzięki umieszczeniu projektu na stronie internetowej MEN uwagi do niego mogą zgłaszać wszyscy zainteresowani. W opracowywaniu dokumentu biorą również udział członkowie grupy roboczej ds. edukacji, powołanej przy Komitecie Monitorującym PO KL, w skład której wchodzą przedstawiciele różnych organizacji społecznych, urzędów administracji rządowej i samorządowej itp. Projekt planu omawiany jest na spotkaniach grupy i rekomendowany przez jej członków do przedłożenia na posiedzenie Komitetu Monitorującego PO KL¹⁾, który ostatecznie rekomenduje dokument instytucji zarządzającej PO KL celem zatwierdzenia. Informacje zawarte w zatwierdzonym planie działania podawane są do publicznej wiadomości, w szczególności poprzez zamieszczenie na stronie internetowej IP.

   Kolejnym dokumentem, zgodnie z którym instytucja pośrednicząca dokonuje wyboru projektów do dofinansowania, są zasady dokonywania wyboru projektów w ramach Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝, zatwierdzone przez ministra rozwoju regionalnego. Powyższy dokument jest elementem systemu realizacji, o którym mowa w art. 5 pkt 11 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, stanowiącego zbiór zasad i procedur obowiązujących instytucje uczestniczące w realizacji strategii rozwoju oraz programów, obejmującego zarządzanie, monitoring, ewaluację, kontrolę i sprawozdawczość oraz sposób koordynacji działań tych instytucji; system realizacji określa również środki odwoławcze przysługujące wnioskodawcy w trakcie naboru projektów.

   Zgodnie z zasadami dokonywania wyboru projektów w ramach PO KL, o ile istnieje możliwość zmiany trybu realizacji projektu z konkursowego na systemowy, za zgodą IZ, poprzez zatwierdzenie planu działania, o tyle nie jest możliwa zmiana trybu realizacji projektu z systemowego na konkursowy w stosunku do treści zapisów w szczegółowym opisie priorytetów PO KL.

   Podkreślić należy, iż zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju projekty systemowe polegają na realizacji zadań publicznych przez podmioty działające na podstawie odrębnych przepisów, w zakresie określonym przepisami prawa i dokumentami strategiczno-programowymi przyjętymi przez Radę Ministrów.

   W ramach PO KL projekty systemowe mogą być realizowane przez beneficjenta wskazanego w szczegółowym opisie priorytetów PO KL i/lub właściwym planie działania. Funkcję beneficjenta systemowego może pełnić wskazana odrębna jednostka lub komórka organizacyjna (np. departament) danej instytucji lub urzędu.

   Istnieje również możliwość realizowania projektów systemowych przez:

   - jednostkę lub komórkę organizacyjną pełniącą obowiązki IP2 - jeśli została wyznaczona,

   - jednostkę lub komórkę organizacyjną pełniącą obowiązki IP, w przypadku gdy nie ma możliwości realizowania projektu systemowego przez inną jednostkę lub komórkę organizacyjną; IP pełnią wówczas funkcję beneficjenta bez uszczerbku dla wykonywania swych obowiązków jako IP2/IP.

   W grupie beneficjentów systemowych w priorytecie III, wskazanych w szczegółowym opisie priorytetów PO KL 2007-2013, znalazły się:

   - Centralna Komisja Egzaminacyjna,

   - Centrum Informatyczne Edukacji,

   - Instytut Badań Edukacyjnych,

   - Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej,

   - kuratorzy oświaty,

   - minister właściwy do spraw oświaty i wychowania,

   - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego,

   - Ośrodek Rozwoju Edukacji,

   - Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą.

   Warunkiem przyjęcia do realizacji projektu systemowego jest zgodność typu projektu (operacji) z odpowiednim planem działania oraz zawarcie w planie działania informacji o rezultatach projektu systemowego. Podmiot (wskazany w SzOP), który będzie realizował projekt systemowy, wypełnia wniosek o dofinansowanie projektu PO KL, zawierając w nim wymagane dane dotyczące danego projektu. Wniosek musi być wypełniony zgodnie z instrukcją wypełniania wniosku o dofinansowanie, opracowaną przez IZ. Wniosek jest składany do IP, czyli w przypadku priorytetu III PO KL do Ministerstwa Edukacji Narodowej, która dokonuje jego oceny - pracownicy Departamentu Funduszy Strukturalnych w MEN, realizującego zadania IP. W procesie oceny wniosku stosowane są następujące kryteria oceny projektów:

   1) kryteria ogólne (zatwierdzane przez Komitet Monitorujący PO KL, zapisane we wzorze karty oceny formalnej i karty oceny merytorycznej):

   - formalne - dotyczące zagadnień związanych ze spełnianiem wymogów rejestracyjnych oraz wypełnieniem wniosku o dofinansowanie, zgodnie z ogólnie przyjętymi dla PO KL zasadami; ich weryfikacja ma miejsce na etapie oceny formalnej,

   - merytoryczne - dotyczące ogólnych zasad odnoszących się do treści wniosku, wiarygodności i zdolności projektodawcy do podjęcia realizacji projektu oraz zasad finansowania projektów w ramach PO KL; są weryfikowane na etapie oceny merytorycznej,

   - horyzontalne - ustalone w związku z koniecznością zapewnienia realizacji strategicznych celów na poziomie całego PO KL; ich weryfikacja odbywa się na etapie oceny merytorycznej.

   2) szczegółowe kryteria dostępu (o ile są ustalane, umieszczane są w planie działania i zatwierdzane przez Komitet Monitorujący PO KL).

   Kryteria przyjęte przez Komitet Monitorujący PO KL zostały zapisane w zasadach dokonywania wyboru projektów w ramach PO KL (podobnie jak cała procedura wyboru). Żadne inne kryteria nie są brane pod uwagę podczas dokonywania oceny.

   Podczas oceny spełniania powyższych kryteriów nie przyznaje się punktów, lecz stosuje się zasadę ˝0-1˝ (˝spełnia - nie spełnia˝).

   Ocena projektu systemowego odbywa się przy pomocy karty oceny formalnej projektu systemowego PO KL oraz karty oceny merytorycznej projektu systemowego PO KL, których wzory stanowią załączniki do zasad dokonywania wyboru projektów w ramach PO KL.

   Oceny formalnej wniosku o dofinansowanie takiego projektu dokonuje jeden oceniający, którego ocena jest zatwierdzana przez jego przełożonego, zgodnie z procedurami wewnętrznymi IP, a dokładnie komórki organizacyjnej IP przeprowadzającej ocenę (DFS w MEN).

   W przypadku projektów systemowych IP oraz projektów, których wartość jest większa niż 5 mln zł, ocena jest poprzedzona opinią zewnętrznego eksperta z centralnej bazy ekspertów ministra rozwoju regionalnego, o której mowa w art. 31 ust. 5 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

   Liczbę osób dokonujących oceny merytorycznej określa w swych procedurach komórka organizacyjna IP przeprowadzająca ocenę - w przypadku MEN jest to najczęściej jedna osoba. Ocena merytoryczna wniosku jest zawsze poprzedzona opinią eksperta zewnętrznego, o którym mowa w art. 31 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Opinia eksperta nie jest wiążąca dla IP, jednak w przypadku odmiennego zdania osoba oceniająca wniosek musi wyraźnie wskazać na ten fakt i uzasadnić swoją ostateczną decyzję.

   W trakcie oceny wniosku o dofinansowanie projektu systemowego uwzględnia się generalne zasady dotyczące bezstronności, analogiczne do tych obowiązujących w trybie konkursowym.

   Ocena formalna projektu systemowego trwa nie dłużej niż 14 dni od dnia jego złożenia, zaś ocena merytoryczna - nie dłużej niż 21 dni od dnia zarejestrowania wniosku w Krajowym Systemie Informatycznym (KSI). W przypadku stwierdzenia na etapie oceny formalnej lub merytorycznej uchybień we wniosku o dofinansowanie beneficjent zostaje wezwany do dokonania odpowiedniej korekty/uzupełnienia wniosku i złożenia jego nowej wersji w terminie wyznaczonym przez IP²⁾. Nowa wersja wniosku o dofinansowanie projektu systemowego podlega ponownej ocenie.

   Należy podkreślić, iż nie przewidziano procedury odrzucenia wniosku złożonego w trybie systemowym. Zapisy wniosku mogą być negocjowane na każdym etapie oceny, tak aby w efekcie został zatwierdzony projekt spełniający wymagania PO KL, a w szczególności założenia priorytetu III.

   Beneficjent realizujący projekt systemowy zawiera z IP umowę lub porozumienie dotyczące dofinansowania danego projektu. Umowa/porozumienie zawiera regulacje dotyczące m.in. przedmiotu umowy, środków finansowych, zapewnienia monitoringu i nadzoru nad realizacją projektu. W przypadku gdy zawarcie umowy nie jest możliwe ze względu na relacje prawno-organizacyjne pomiędzy beneficjentem a IP, projekt systemowy realizowany jest na podstawie decyzji ministra. Załącznikiem do umowy/porozumienia/decyzji jest zatwierdzony wniosek o dofinansowanie projektu.

   W terminie 5 dni od dnia podpisania umowy lub porozumienia albo podjęcia decyzji dotyczącej realizacji projektu systemowego instytucja, która przyznała dofinansowanie, zamieszcza na swojej stronie internetowej następujące informacje dotyczące zatwierdzonego projektu: nazwę beneficjenta, tytuł projektu, datę przyznania dofinansowania, numer i nazwę poddziałania, wartość projektu oraz kwotę przyznanego dofinansowania.

   Ogólny koszt projektu realizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝ wyniósł 6 648 768,00 zł. Natomiast koszty poszczególnych zadań w projekcie wyniosły:

   - zadanie 1: Zarządzanie i obsługa projektu - 116 928,00 zł,

   - zadanie 2: Zarządzanie projektem przez partnera - 175 100,00 zł,

   - zadanie 3: Publikacja pt. ˝Podstawa programowa z komentarzem˝ - 1 648 890,00 zł,

   - zadanie 4: Opracowanie materiałów informacyjnych i praktycznych porad dotyczących nowej podstawy programowej - 10 000,00 zł,

   - zadanie 5: Uruchomienie i utrzymanie platformy informacyjno-komunikacyjnej na temat podstawy programowej (MEN CODN) - 394 505,00 zł,

   - zadanie 6: Opracowanie i upowszechnienie programów wychowania przedszkolnego uwzględniających nową podstawę programową wychowania przedszkolnego - 44 825,00 zł,

   - zadanie 7: Przeszkolenie pracowników nadzoru pedagogicznego (konferencja dla 160 wizytatorów z 16 kuratoriów oświaty): 93 850,00 zł,

   - zadanie 8: Kaskada informacyjna CODN/ODN/rady pedagogiczne na temat założeń reformy programowej oraz źródeł szczegółowych informacji o reformie (CODN) - 1 718 000,00 zł,

   - zadanie 9: Przeszkolenie wojewódzkich ekspertów przedmiotowych (CODN) - 1 450 300,00 zł,

   - zadanie 10: Przeszkolenie rzeczoznawców podręczników szkolnych oraz pracowników systemu egzaminacyjnego (CODN) - 578 160,00 zł,

   - zadanie 11: Działania promujące nową podstawę programową - 94 500,00 zł,

   - zadanie 12: Przeprowadzenie ewaluacji działań realizowanych w projekcie - 81 150,00 zł,

   - zadanie 13: Zebranie i upowszechnienie przykładów ˝dobrej praktyki˝ - 194 060,00 zł.

   Koszty pośrednie: 48 500,00 zł.

   Cross-financing w kosztach ogółem: 150 710,00 zł.

   Odnosząc się do kwestii zbieżności założeń przedmiotowego projektu systemowego z jego założeniami i celami, należy podkreślić, iż opracowana w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu w roku 2005 ˝Strategia rozwoju edukacji na lata 2007-2013˝ wśród podstawowych zadań, jakie stoją przed polskim systemem edukacji, wymieniała m.in. dostosowanie treści i sposobów nauczania do możliwości ucznia/wychowanka oraz wymogów zmieniającego się współczesnego świata. W dokumencie zapisano (pkt 5.8. Zmiany programowe), że:

   1) ˝należy połączyć w jeden akt prawny podstawę programową, standardy wymagań egzaminacyjnych (...)˝ oraz ˝znieść mechanizm dopuszczania programów (programy powinny być ewentualnie poradnikiem dla nauczyciela)˝;

   2) ˝podstawa programowa powinna umiejętnie łączyć gwarancję autonomii nauczyciela przy doborze metod i środków realizacji podstawy, jednocześnie precyzyjnie określając zestaw kształconych umiejętności i celów kształcenia;

   3) podstawa programowa powinna być organizowana wokół tzw. kompetencji kluczowych.

   Z uwagi na powyższe jednym z pierwszych projektów systemowych zaplanowanych i realizowanych przez MEN w roku 2008 r. był projekt pn. ˝Doskonalenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół pod kątem jej zgodności z wymogami gospodarki opartej na wiedzy˝ realizowany w okresie: luty 2008 - marzec 2009 r., w ramach projektu opracowane zostały projekty podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla poszczególnych typów szkół. W oparciu o te projekty minister edukacji narodowej w dniu 23 grudnia 2008 r. wydał rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).

   Nowa podstawa programowa jest wdrażana od roku szkolnego 2009/2010 w przedszkolach, szkołach podstawowych (I etap edukacyjny) i gimnazjach (III etap edukacyjny), a od roku szkolnego 2012/2013 obejmie II etap edukacyjny (klasy IV-VI szkoły podstawowej) i szkoły ponadgimnazjalne (IV etap edukacyjny). Zmiany programowe i organizacyjne w kształceniu ogólnym stawiają przed szkołami nowe zadania, których efektem powinno być w szczególności podniesienie jakości kształcenia oraz przygotowanie uczniów do życia we współczesnym świecie i gospodarce opartej na wiedzy. Przeniesienie odpowiedzialności związanej z efektami kształcenia na szkołę powoduje konieczność przygotowania i wspierania dyrektorów szkół i nauczycieli we wprowadzaniu zmian programowych i organizacyjnych. Dlatego też Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało i realizuje projekty dedykowane wdrożeniu podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego:

   1) ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝; projekt był realizowany w okresie: marzec 2009 - marzec 2010 r.;

   2) ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, ze szczególnym uwzględnieniem II i IV etapu edukacyjnego˝ (od 1 września 2010 r. projekt jest realizowany przez Ośrodek Rozwoju Edukacji).

   Celem tych projektów jest poprawa jakości kształcenia poprzez przygotowanie dyrektorów szkół i nauczycieli do wprowadzenia zmian programowych i organizacyjnych w kształceniu ogólnym, których rezultatem ma być modernizacja procesu kształcenia i dostosowanie go do potrzeb gospodarki opartej na wiedzy.

   Wszystkie działania zaplanowane i realizowane w ramach ww. projektów systemowych służą kompleksowemu wprowadzaniu i wspieraniu zmian projakościowych w kształceniu ogólnym.

   W ramach projektu ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝ zrealizowano wszystkie zaplanowane działania i rezultaty, tj.:

   - wydrukowano nową podstawę programową wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego (8 tomów, nakład 79 000 egzemplarzy + dodruk 22 080 egzemplarzy) oraz przeprowadzono jej dystrybucję do 31 000 szkół i placówek oświatowych;

   - przygotowano 3259 doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów do prowadzenia spotkań informacyjnych z nauczycielami;

   - przeprowadzono spotkania informacyjne na temat założeń reformy programowej oraz źródeł szczegółowych informacji o reformie w 17 580 radach pedagogicznych szkół podstawowych i gimnazjów; w spotkaniach tych brało udział 186 094 nauczycieli szkół podstawowych i 112 509 nauczycieli gimnazjów;

   - prowadzono działania promujące nową podstawę programową (m.in. zamieszczenie informacji w prasie: ˝Głos Nauczyciela˝, ˝Gazeta Szkolna˝, ˝Gazeta Wyborcza˝; konferencja na Uniwersytecie Śląskim);

   - uruchomiono stronę internetową www.reformaprogramowa.men.gov.pl;

   - przeszkolono 160 wizytatorów KO;

   - przeszkolono 582 pracowników i współpracowników systemu egzaminacyjnego oraz rzeczoznawców podręczników szkolnych.

   Jak napisano powyżej, projekt stanowił bezpośrednią kontynuację projektu ˝Doskonalenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół pod kątem jej zgodności z gospodarką opartą na wiedzy˝, był jego fazą wdrożeniową. Pozwolił szkołom i nauczycielom na zapoznanie się z nową podstawą programową oraz przygotował nauczycieli do pracy w oparciu o nową podstawę. Biorąc pod uwagę skalę działań w projekcie, należy uznać, że cel projektu został osiągnięty.

   W projekcie ˝Doskonalenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół pod kątem jej zgodności z gospodarką opartą na wiedzy˝ menedżerem projektu była pani Magdalena Borecka z łącznym wynagrodzeniem za cały okres realizacji projektu, tj. od 1 lutego 2009 r. do 31 marca 2010 r., w wysokości 61 178 zł. Dodatki zadaniowe w projekcie otrzymali: pan Jarosław Kozłyk - kierownik do spraw finansowych, oraz eksperci merytoryczni, tj. pani Elżbieta Sienkiewicz oraz pani Małgorzata Szybalska, w łącznej wysokości 40 500 zł.

   Odnosząc się do kwestii dotyczącej weryfikowania efektywności realizowanego projektu, należy podkreślić, iż proces kontroli w ramach PO KL regulują następujące akty prawne i dokumenty:

   - rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 31.07.2006, z późn. zm.),

   - rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z 27.12.2006, z późn. zm.),

   - rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1081/2006 z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z 31.07.2006, z późn. zm.),

   - ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.),

   - ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.),

   - ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.);

   - ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.),

   - ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.),

   - rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 100, poz. 1024),

   - Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013, wytyczne w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków instytucji zarządzającej programem operacyjnym.

   Kontrola realizacji projektu w ramach PO KL ma na celu weryfikację prawidłowości realizacji projektu zgodnie z zapisami wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO KL przyjętych przez ministra rozwoju regionalnego umową/decyzją o dofinansowanie projektu oraz załączonym do niej wnioskiem o dofinansowanie projektu, a także sprawdzenie, czy informacje dotyczące postępu realizacji projektu oraz poniesione wydatki przedstawiane przez beneficjenta we wnioskach o płatność są zgodne z wytycznymi w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO KL, ze stanem rzeczywistym, harmonogramem realizacji projektu, harmonogramem płatności oraz budżetem projektu.

   Podczas kontroli na miejscu projektu sprawdzane jest, czy beneficjent przestrzega obowiązujących reguł i zasad wynikających z programu, a także obowiązujących aktów prawa wspólnotowego i krajowego. Szczególny nacisk kładziony jest na weryfikację stosowania przez beneficjenta przepisów prawa krajowego, które są bezpośrednio związane z regulacjami wspólnotowymi w zakresie wykorzystania środków pochodzących z funduszy strukturalnych, tj. przepisów dotyczących zamówień publicznych, pomocy publicznej oraz finansów publicznych.

   Kontrole projektów przeprowadzane są w trakcie, jak i na zakończenie realizacji projektów.

   Kontrole projektów w ramach PO KL przeprowadzają:

   - instytucja zarządzająca (Departament Zarządzania EFS w ministerstwie Rozwoju Regionalnego) w przypadku projektów systemowych realizowanych przez IP w ramach działań wdrażanych przez IP (w sytuacji gdy projekty systemowe są realizowane przez komórkę organizacyjną w urzędzie, która realizuje zadania IP) oraz w szczególnie uzasadnionych przypadkach u innych beneficjentów,

   - instytucja pośrednicząca w przypadku projektów systemowych IP w ramach działań wdrażanych przez IP (w sytuacji gdy projekty systemowe są realizowane przez komórkę organizacyjną w urzędzie, która nie realizuje zadań IP) oraz w przypadku projektów systemowych realizowanych przez beneficjentów systemowych, jeżeli wdrażane działania nie zostały oddelegowane do IP2.

   Ponadto jednostki kontrolujące zobowiązane są do przeprowadzenia przynajmniej jednej wizyty monitoringowej w ramach każdego projektu wybranego do skontrolowania w danym roku.

   Oprócz instytucji zarządzającej PO KL oraz instytucji pośredniczących do przeprowadzania kontroli/audytów wydatkowania środków w ramach PO KL uprawnione są również inne instytucje, m.in.:

   - Komisja Europejska, która przeprowadza audyty na podstawie art. 72 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006; audyty prowadzone na miejscu przez urzędników Komisji lub jej upoważnionych przedstawicieli służą weryfikacji skutecznego działania systemów zarządzania i kontroli,

   - Europejski Trybunał Obrachunkowy działający na mocy traktatu brukselskiego z 22 lipca 1975 r.,

   - Najwyższa Izba Kontroli na podstawie ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59, z późn. zm.),

   - Instytucja Audytowa, która przeprowadza audyty zgodnie z art. 62 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006,

   - Instytucja Certyfikująca na podstawie zapisów wytycznych ministra rozwoju regionalnego w zakresie warunków certyfikacji oraz przygotowania prognoz wniosków o płatność do Komisji Europejskiej w programach operacyjnych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013,

   - urzędy kontroli skarbowej przeprowadzające kontrole skarbowe zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 100, poz. 442, z późn. zm.),

   - regionalne izby obrachunkowe działające na podstawie ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 1992 r. Nr 85, poz. 428, z późn. zm.).

   Ponadto instytucja pośrednicząca, zgodnie z zasadami finansowania Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝, stanowiącymi element systemu realizacji, o którym mowa w art. 5 pkt 11 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, odpowiada za monitorowanie i rozliczanie wydatków poniesionych podczas realizacji projektów w ramach PO KL. Wszystkie projekty w ramach PO KL (zarówno konkursowe, jak i systemowe, w tym w ramach pomocy technicznej) są rozliczane na podstawie wniosku beneficjenta o płatność. We wniosku o płatność beneficjent wykazuje postęp finansowy i rzeczowy z realizacji projektu, przy czym co do zasady postęp rzeczowy powinien korespondować z przedstawionymi wydatkami (postępem finansowym).

   W związku z powyższym każdy projekt jest na bieżąco monitorowany przez instytucję pośredniczącą. Również instytucja zarządzająca weryfikuje efektywność projektów systemowych, także podczas cyklicznych spotkań z beneficjentami. Jednocześnie projekty systemowe instytucji podległych i nadzorowanych przez ministra edukacji narodowej podlegają nadzorowi właściwych departamentów merytorycznych MEN.

   Do tej pory przeprowadzone kontrole nie wykazały nieprawidłowości w ramach realizacji projektu systemowego ˝Wdrożenie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół˝. Ponadto projekt podlegał ścisłemu monitoringowi, został zakończony i rozliczony, nie stwierdzono nieprawidłowości podczas jego realizacji.

   Odnosząc się do zarzutu, iż osoby realizujące projekty systemowe w PO KL są równocześnie pracownikami instytucji publicznych, należy podkreślić, iż trudno ten fakt uznać za nieprawidłowość. Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, o czym już wspomniano powyżej, projekty systemowe polegają na realizacji zadań publicznych przez podmioty działające na podstawie odrębnych przepisów, w zakresie określonym przepisami prawa i dokumentami strategiczno-programowymi przyjętymi przez Radę Ministrów. Szczegółowy opis priorytetów PO KL 2007-2013 określa szczegółowe typy projektów możliwych do realizacji oraz systemu ich wdrażania, listy potencjalnych beneficjentów, a także grup docelowych wsparcia. W SzOP znajdują się informacje niezbędne dla prawidłowego wdrożenia zakresu wsparcia przewidzianego w ramach Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝, w tym priorytetu III, opracowane w podziale na poszczególne działania i poddziałania. Dlatego też projekty systemowe w priorytecie III PO KL realizowane są przez Ministerstwo Edukacji Narodowej lub jednostki podległe bądź nadzorowane przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, które wymienione są w SzOP. Oczywiste jest, iż w działania zaplanowane w przedmiotowych projektach systemowych zaangażowane są osoby pracujące w tych instytucjach, na nich spoczywa też odpowiedzialność za ich sprawną, zgodną z przepisami realizację. Zatrudnienie kadr MEN oraz instytucji podległych i nadzorowanych przez ministra edukacji narodowej w projektach systemowych realizowanych w ramach priorytetu III PO KL jest zgodne z systemem realizacji PO KL oraz właściwymi wytycznymi ministra rozwoju regionalnego.

   Nawiązując do ogólnych zarzutów przedstawionych w przedmiotowym piśmie, pragnę zauważyć, iż na lata 2007-2013 w ramach priorytetu III PO KL strona polska otrzymała z EFS środki w wysokości ponad 855 000 000 EUR, co przy uwzględnieniu zaangażowania krajowego daje łącznie kwotę 1 006 236 268 EUR. Dodatkowo wsparcie dla oświaty jest realizowane w ramach priorytetu IX PO KL (Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach), co oznacza, że w tej perspektywie finansowej polska oświata uzyska wsparcie w wysokości ok. 2,7 mld EUR.

   Do dnia 30 maja 2011 r. MEN, jako IP w ramach przedmiotowego priorytetu, podpisało 292 umowy/decyzje na ogólną wartość 2 187 736 172,51 PLN, w tym na realizację 37 projektów systemowych.

   Wartość wszystkich projektów systemowych to 999 161 388,05 PLN, co stanowi 45,67% wartości wszystkich podpisanych umów o dofinansowanie. Spośród 37 projektów systemowych realizacja 12 dobiegła już końca, 25 jest kontynuowanych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Lilla Jaroń

   Warszawa, dnia 14 czerwca 2011 r.

---

¹⁾ Skład Komitetu Monitorującego zapisany został w zarządzeniu nr 24 ministra rozwoju regionalnego z dnia 24 października 2007 r. w sprawie powołania Komitetu Monitorującego Program Operacyjny "Kapitał ludzki" 2007-2013.

²⁾ Inaczej niż ma to miejsce w przypadku trybu konkursowego, gdzie wnioski złożone w odpowiedzi na konkurs, które nie spełniają niektórych kryteriów formalnych i/lub dostępu, są odrzucane na etapie oceny formalnej, a te, które nie spełniają kryteriów merytorycznych, mają obniżaną punktację, tracąc szansę na otrzymanie dofinansowania.