VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 1431

w sprawie aktywnej polityki państwa na rynku pracy

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z przekazaniem przy piśmie z dnia 29 lutego br. (znak: SPS-023-1431/08) interpelacji pana posła Jana Kulasa w sprawie aktywnej polityki państwa na rynku pracy poniżej zamieszczam treść zadanych przez pana posła pytań oraz udzielonych na nie odpowiedzi.

   1. Jak pani minister ocenia rządową politykę na rynku pracy w latach 2005-2007?

   Prowadzona przez rząd polityka rynku pracy w latach 2005-2007 miała na celu wzrost zatrudnienia i ograniczenie bezrobocia oraz poprawę jakości kapitału ludzkiego, z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy. Cele te wynikały z zasad realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz przyjętych priorytetów i kierunków polityki państwa w dziedzinie zatrudnienia, określonych w Krajowym Programie Reform na lata 2005-2008 na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej. Pragnę w tym miejscu zwrócić uwagę na opinię Komisji Europejskiej dotyczącą realizacji KPR 2005-2008 w Polsce, która wskazuje, że Polska poczyniła ograniczone postępy w jego realizacji w latach 2005-2007. Podzielam w tym zakresie opinię KE, że niezbędne są dalsze środki przeciwdziałające niskiemu wskaźnikowi zatrudnienia starszych pracowników, lepsze ukierunkowanie aktywnej polityki rynku pracy na grupy najbardziej narażone, jak również wdrożenie strategii uczenia się przez całe życie oraz doskonalenie systemu edukacji i szkoleń z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy. Niezbędne jest dalsze doskonalenie instytucjonalnej obsługi rynku pracy.

   2. Jakie doświadczenia z ostatnich lat będą użyteczne w kreowaniu bardziej skutecznej polityki rynku pracy?

   Do doświadczeń ostatnich lat, które będą użyteczne w kreowaniu bardziej skutecznej polityki rynku pracy w Polsce, można w szczególności zaliczyć: doświadczenia związane z realizacją Krajowego Programu Reform na lata 2005-2008 na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej, jak również wyniki przeprowadzonych badań w zakresie ˝Analizy funkcjonowania urzędów pracy po ich włączeniu do administracji samorządowej˝. Pomocne również będą - dla kreowania polityki rynku pracy - wyniki uzyskane w ramach projektów badawczych realizowanych w Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich. Można oczekiwać, że powyższe doświadczenia pozwolą na wdrożenie nowego modelu instytucjonalnej obsługi rynku pracy w Polsce, zapewniającego zwiększoną efektywność działania w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej.

   3. Jak przedstawiają się wielkość (finanse) i podstawowe priorytety aktywnej polityki rynku pracy z Funduszu Pracy w roku 2008?

   4. W jaki sposób Pani Minister (rząd) może jeszcze udoskonalić oddziaływanie Funduszu Pracy na rynek pracy w 2008 r.?

   5. W jakim stopniu środki finansowe i inne elementy organizacyjne z Funduszu Pracy umożliwiają ograniczanie bezrobocia wśród osób długotrwale bezrobotnych?

   Odpowiedzi na pytania 3-5.

   Plan finansowy Funduszu Pracy (będący integralną częścią ustawy budżetowej) przewiduje w roku 2008 na finansowanie realizacji programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej kwotę 3 128 100 tys. zł. W stosunku do planu na 2007 r. kwota jest wyższa o 128,1 mln zł. Nadmieniam, że zarówno w roku 2006, jak i 2007 (po I półroczu) nastąpiło zwiększenie planu wydatków na formy aktywne przeciwdziałania bezrobociu z uwagi na niewykorzystanie środków planowanych na wydatki na zasiłki dla bezrobotnych. Również w 2008 r. rozważona zostanie taka możliwość. W dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy znajduje się 10-procentowa rezerwa środków Funduszu Pracy do wykorzystania przez powiatowe urzędy pracy na realizację programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej. Przewiduje się, że część środków z tej rezerwy zostanie skierowana do samorządów powiatów na realizację ˝Programu 50 +˝.

   Dalsze oddziaływania Funduszu Pracy na rynek pracy zawierają się w proponowanej nowelizacji ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), której główne kierunki zmian, przyjęte przez kierownictwo resortu, są i będą bardzo intensywnie dopracowywane na wielu forach z udziałem szerokiego spektrum fachowców, praktyków i partnerów społecznych. Zmiany te w zasadniczy sposób odmienią dzisiejsze oddziaływania na rynek pracy, umożliwiając zwłaszcza ograniczenie bezrobocia wśród osób długotrwale bezrobotnych. Stworzone zostaną m.in. zachęty finansowe dla bezrobotnych poszukujących zatrudnienia oraz pracodawców zainteresowanych poszukiwaniem osób o kwalifikacjach spełniających niezbędne wymogi. Wyrażam przekonanie, że te nowe - bądź wzmocnione w odniesieniu do obecnych - instrumenty zostaną z woli parlamentarzystów wprowadzone w życie, czemu sprzyja dobra (wreszcie po wielu latach) kondycja finansowa Funduszu Pracy.

   6. W jakim stopniu Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych może przyczynić się do realizacji aktywnej polityki państwa na rynku pracy?

   Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych, jako forum dialogu społecznego, realizuje swoje zadania z zakresu spraw społecznych i gospodarczych. Ponadto może zająć się każdą sprawą o dużym znaczeniu, jeżeli jest to ważne i przyczyni się do zachowania pokoju społecznego (art. 1 i 2 ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego). Problem bezrobocia jest niewątpliwie dużym problemem społecznym i wymaga aktywnej polityki państwa na rynku pracy. Tym samym również Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej widzi potrzebę rozwiązywania poruszanej kwestii i aktywnie włącza się w prace w zakresie swoich kompetencji, przedkładając szereg propozycji rozwiązań w postaci projektów ustaw. MPiPS dostrzega również znaczącą rolę Trójstronnej Komisji w tym zakresie, toteż wspólnie z tym forum prowadzone są prace zmierzające do wypracowania najbardziej optymalnych rozwiązań. Z uwagi na organizacyjny charakter tego ciała, w którym w negocjacjach uczestniczą przedstawiciele trzech najbardziej kompetentnych i zainteresowanych stron (rząd, pracodawcy i związki zawodowe), komisja ma możliwość przyjęcia wspólnych prorozwojowych i prozatrudnieniowych rozwiązań w duchu dialogu i porozumienia, dając gwarancję stabilności tworzonego prawa i regulacji oraz zachowania spokoju społecznego. Sumując, Trójstronna Komisja wypełnia swoje ustawowe zadania, również w przedmiotowej kwestii, w ramach bieżących prac. Ponadto w posiedzeniach komisji, z głosem doradczym, na wniosek strony rządowej, uczestniczą przedstawiciele Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Bezrobotnych.

   Obok prac bieżących, wynikających z normalnego toku i trybu prac komisji oraz jej zespołów problemowych, a także przyjętych harmonogramów, z inicjatywy rządu, Trójstronna Komisja rozpoczęła prace zmierzające do zawarcia porozumienia w kluczowych kwestiach społeczno-gospodarczych. W ramach negocjacji na forum komisji będą rozpatrywane obszary wpisujące się w zakres interpelacji i mające bezpośredni wpływ na rozwój rynku pracy oraz poziom bezrobocia. Takimi obszarami negocjacyjnymi bez wątpienia są: program aktywizacji zawodowej osób po 50 roku życia oraz opracowanie modelu i mechanizmów kształtowania wynagrodzeń. W dniu 6 marca minister pracy i polityki społecznej przekazała partnerom społecznym z Trójstronnej Komisji rządowy projekt programu solidarność pokoleń - działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50 +. Bezpośredni wpływ na rynek pracy będą miały również opracowywany w zespole ds. ubezpieczeń społecznych TK spójny system emerytalny oraz przygotowywana ustawa o emeryturach pomostowych dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Obecnie w komisji trwają rozmowy dotyczące trybu negocjacji oraz ewentualnego rozszerzenia tematów negocjacyjnych.

   Jeśli chodzi o sprawy rozpatrywane na bieżąco, najbardziej właściwym w kwestiach rynku pracy jest zespół problemowy Trójstronnej Komisji ds. polityki gospodarczej i rynku pracy. Zespół ten podejmuje prace w dwóch płaszczyznach, związanych z rozwojem rynku pracy i przeciwdziałaniem bezrobociu oraz rozwojem przedsiębiorczości. Oba obszary nie mogą być rozpatrywane samodzielnie, bowiem są ze sobą wzajemnie powiązane i zmiany w jednym obszarze implikują zmiany w kolejnym. Dlatego podejmowane prace rozpatrywane są w sposób kompleksowy, uelastyczniający rynek pracy, z zachowaniem praw pracowniczych. Zespół w swoim zakresie ma możliwość rozpatrywania takich obszarów tematycznych, jak:

   - tworzenie miejsc pracy, zatrudnianie obcokrajowców, obniżenie pozapłacowych kosztów pracy, szczególnie dla osób mniej zarabiających, aktywizacja osób biernych zawodowo, partycypacja pracowników w zysku przedsiębiorstwa (związane z rynkiem pracy).

   - swoboda działalności gospodarczej, problem samozatrudnienia oraz rozwój innowacyjności polskiej gospodarki (związane z przedsiębiorczością).

   Zespół polityki gospodarczej i rynku pracy współdziała z Zespołem prawa pracy i układów zbiorowych, w którego kompetencjach znajduje się kompleksowa problematyka prawa pracy. Należy mieć na uwadze, że komisja, jak również zespoły problemowe uzgadniają swoje stanowiska tylko w drodze konsensusu. Daje to z jednej strony wzmocnienie moralne i instytucjonalne konkretnych propozycji, z drugiej strony jednak, z uwagi na częste rozbieżności interesów (pracodawcy - związki zawodowe), konsensus jest trudny do osiągnięcia.

   7. Jakie dodatkowe inicjatywy i działania podejmie resort pracy w bliższej i dalszej perspektywie, aby zwiększyć skuteczność aktywnej polityki państwa na rynku pracy?

   Zbiór nowych inicjatyw i działań zwiększających skuteczność aktywnej polityki państwa na rynku pracy określi przede wszystkim przygotowywana obecnie przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nowelizacja ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Głównym celem projektowanych zmian będzie ułatwianie osobom bezrobotnym i poszukującym pracy powrotu do aktywności zawodowej. Przewiduje się w szczególności zwiększenie efektywności instytucjonalnej obsługi rynku pracy na poziomie regionalnym (województwa) i lokalnym (powiatu) poprzez:

   - doskonalenie jakości działania instytucji rynku pracy, do których zaliczyć należy nie tylko urzędy pracy, ale także na przykład instytucje szkoleniowe, agencje zatrudnienia, instytucje dialogu społecznego, a nawet ośrodki pomocy społecznej,

   - zapewnienie powszechnego (a więc nie tylko dla bezrobotnych) dostępu do usług rynku pracy, a zwłaszcza do pośrednictwa pracy, m.in. z wykorzystaniem Internetu. Rozważenia może wymagać zagęszczenie sieci placówek poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Utworzenie w powiatowych urzędach pracy centrów aktywizacji zawodowej (CAZ) pozwoli na poprawę jakości świadczonych przez urzędy pracy usług, dla szerszego niż dotychczas grona klientów. Niezbędne jest także zintegrowanie działań na rzecz bezrobotnego na szczeblu gminy,

   - koncentrację na aktywizacji zawodowej i integracji społecznej w szczególności osób długotrwale bezrobotnych i innych znajdujących się na marginesie rynku pracy,

   - wdrażanie efektywnych programów rynku pracy, w szczególności dla zmniejszenia bierności zawodowej osób w wieku produkcyjnym i wyrównywania szans grup wymagających szczególnego wsparcia, identyfikowanych na poziomie lokalnym,

   - przeorientowanie relacji między instytucjami rynku pracy, w szczególności bezpośrednio wykonującymi usługi rynku pracy, polegające na oparciu ich na współpracy i komplementarności. Wynikiem tego powinno być poszerzenie ram dla zlecania usług rynku pracy przez publiczne służby zatrudnienia.

   Z poważaniem

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 26 marca 2008 r.