VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 20452

w sprawie podjęcia działań mających na celu wyjaśnienie przyczyn utrzymującego się od roku stanu alarmu powodziowego na rzece Wieprz w mieście Krasnystaw i okolicach oraz spowodowanie ich usunięcia

   Odpowiadając na interpelację pana posła Henryka Młynarczyka, znak: SPS-023-20452/11, z dnia 1 lutego 2011 r. w sprawie podjęcia działań mających na celu wyjaśnienie przyczyn utrzymującego się od roku stanu alarmu powodziowego na rzece Wieprz w mieście Krasnystaw i okolicach oraz spowodowanie ich usunięcia, uprzejmie informuję, iż odpowiedź została przygotowana w oparciu o informacje udzielone przez prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz marszałka woj. lubelskiego.

   1. Czy, kiedy i jakie działania podejmie pan premier, aby poziom wody na rzece Wieprz został obniżony do normalnego stanu?

   Koryto rzeki Wieprz, znajdujące się w administracji RZGW w Warszawie, zachowuje całkowitą drożność, przez co zapewniony jest swobodny przepływ wód i lodów. Wieprz jest rzeką nieuregulowaną charakteryzującą się niestabilnym korytem, dużą ilością głębokich, meandrujących zakoli ze skłonnością do ciągłych przerzutów oraz dewastacji koryta. Prace prowadzone w korycie rzeki Wieprz mają charakter interwencyjno-przeciwpowodziowy polegający na odcinkowych zabezpieczeniach erodowanych brzegów zagrażających przełożeniom koryta, budynkom mieszkalno-gospodarczym, budowlom infrastruktury technicznej (takich jak: mosty, wały, drogi) oraz na usuwaniu zatorów z powalonych drzew dla poprawy spływu wód i pochodu kry lodowej. Jakakolwiek ingerencja lokalna w morfologię rzeki (zmiana głębokości, szerokości, nachylenia skarp oraz spadku) jest niedopuszczalna, ponieważ będzie miała istotny wpływ na przepływy poniżej i powyżej odcinka rzeki w Krasnymstawie i może doprowadzić do zachwiania równowagi dopływu i odpływu ilości rumowiska rzecznego, skutkującego dewastacją koryta rzeki.

   Ponadto należy zauważyć, iż rzeka Wieprz na odcinku od ujścia do Wisły (km 0,0) do ujścia Tyśmienicy (km 62,0) objęta jest obszarem Natura 2000, na pozostałym odcinku do źródeł (km 303,2) objęta jest innymi formami ochrony przyrody, takimi jak: parki krajobrazowe oraz Roztoczański Park Narodowy.

   W latach 2000-2004 wykonano generalne udrożnienie koryta rzeki Wieprz na odcinku o długości 102 km od ujścia Świnki w Łęcznej (km 131,6) do zapory w Nieliszu (km 233,6), w tym na terenie miasta i gminy Krasnystaw oraz dodatkowo na terenie gminy Szczebrzeszyn w km 247,0-256,0 (odcinek długości 9 km). Łącznie udrożniono koryto rzeki Wieprz na długości 111 km. Roboty udrożnieniowe polegały głównie na oczyszczaniu koryta rzeki z powalonych drzew oraz usuwaniu rozbudowujących się w korycie przymulisk, wyraźnie utrudniających przepływ.

   W 2010 r. wykonano następujące roboty interwencyjno-przeciwpowodziowe:

   - zadanie: Krasnobród - Tarnawatka - IV etapy: odbudowa koryta rzeki Wieprz w km 292+612 - 295+846 (odcinek 3,2 km);

   - udrożnienie koryta rzeki Wieprz na odcinkach: w km 62,0-118,8 (ujście Tyśmienicy - ujście Bystrzycy), w km 118,8-181,3 (ujście Bystrzycy - jazy w Borowicy), w km 249,7-263,3 (Szczebrzeszyn - Zwierzyniec) na łącznej długości 213,0 km. Udrożnienie polegało na usunięciu z koryta rzeki powalonych drzew;

   - zadanie: Blizocin - zabezpieczenie prawego brzegu rzeki Wieprz w km 43-44 m. Blizocin, gm. Jeziorzany, pow. Lubartów. Wykonanie opaski brzegowej na trzech odcinkach o długości 470 m: odcinek nr 2 - 100 m zakończono w 2010 r., natomiast odcinek nr 1 - 140 m oraz odcinek nr 3 - 230 m są planowane do wykonania w 2011 r. Realizacja powyższego zadania minimalizuje zagrożenie dla drogi powiatowej relacji Jeziorzany - Sobieszyn stanowiącej istotny szlak komunikacyjny na terenie gminy Jeziorzany i powiatu Lubartów.

   Koszt prac wykonanych w 2010 r. wyniósł 225 tys. zł.

   Ponadto na 2011 r. i lata następne planuje się do wykonania na rzece Wieprz następujące nowe zadania:

   - Sobieszyn - zabezpieczenie prawego brzegu rzeki Wieprz w km 37,0-38,0 m. Sobieszyn, gm. Ułęż, pow. Ryki - zagrożone stawy rybne (finansowanie z rezerwy celowej MSWiA na rok 2011);

   - Sędowice - zabezpieczenie prawego brzegu rzeki Wieprz w km 14,0 m. Sędowice, gm. Ryki, pow. Ryki (zagrożone budynki mieszkalno-gospodarcze);

   - Remont opaski brzegowej OL/163-164 m. Pełczyn, gm. Trawniki, pow. Świdnik (zagrożenie dla drogi gminnej);

   - udrożnienia lokalne odcinków rzeki Wieprz w zależności od powstawania zatorów w wyniku działalności bobrów oraz posiadanych na bieżąco środków finansowych.

   W celu poprawy drożności rzeki planuje się także wykonanie w 2011 r. wycinki drzew i krzewów w miejscach potencjalnego zagrożenia powodziowego w celu poprawy przepływu wód w:

   - miejscowości Blizocin, km 42-43, pow. 0,50 ha (wyspa),

   - miejscowości Jeziorzany, km 46-47, pow. 0,70 ha (wyspa),

   - miejscowości Jeziorzany, km 47-48, pow. 0,50 ha (wyspa),

   - miejscowości Wola Skromowska, km 64-65, pow. 0,30 ha (wyspa).

   Na powyższe roboty uzyskano uzgodnienie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 3 lutego 2011 r., znak WPN.6323.9/2011.

   W latach następnych planowana jest dalsza wycinka drzew i krzewów na powierzchni ok. 8 ha.

   Dodatkowo pragnę także zaznaczyć, że problem pojawiania się zjawisk powodziowych w Krasnymstawie wynika głównie z faktu usytuowania zabudowań mieszkalno-gospodarczych (ulice: Grobla, Przeskok, Lwowska, Zawieprze) na terenach zalewowych w obszarze przepływu wód powodziowych, według opracowanego przez RZGW ˝Studium dla obszarów nieobwałowanych narażonych na niebezpieczeństwo powodzi - rzeka Wieprz˝ MGG-P SA Tarnów, wykonanego w latach 2004-2006 r.

   W rejonie ul. Zawieprze zagrożenie powodziowe wodami płynącymi występuje już przy przepływach wody o prawdopodobieństwie w granicach 5-8%. Na tym terenie występuje duża presja właścicieli posesji do lokowania nowego budownictwa mieszkaniowego. W 2010 r. pismem skierowanym do Urzędu Miasta Krasnystaw Zarząd Zlewni Wisły Lubelskiej i Bugu Granicznego w Lublinie stwierdził, że ze względu na wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi dla przedmiotowych obszarów, nie będzie wyrażał pozytywnej opinii dla dalszej zabudowy tej ulicy w kierunku oczyszczalni ścieków.

   Natomiast w rejonie ul. Lwowskiej zabudowania mieszkalne i gospodarcze jedynie w niektórych rejonach zagrożone są płytkim zalewem wód płynących. Prowadzone w latach poprzednich obserwacje wykazały, że w większości przypadków poziom wody w piwnicach oraz na części posesji był wyższy niż poziom wody w rzece. W rejonach tych zalewy występują na skutek wysiąków wód gruntowych z wysoczyzny lub lokalnych podtopień wodami spływowymi z intensywnych opadów atmosferycznych i topnienia śniegu. Jedynym racjonalnym rozwiązaniem problemu jest odcięcie napływających wód wysiąkowych (gruntowych) poprzez działania inwestycyjne polegające na wykonaniu systemu drenaży wraz z lokalnymi pompowniami.

   2. Czy spowoduje pan, że zostaną opracowane takie programy, harmonogramy i instrukcje, które będą dostosowane dla potrzeb mieszkańców, a nie dla potrzeb instytucji?

   3. Skoro są opracowane instrukcje piętrzenia, to powstaje pytanie, z którego roku są te dokumenty, a może trzeba je uaktualnić?

   4. Czy zgodne z instrukcją jest działanie polegające na spuszczaniu wody z Nielisza, jeżeli w Krasnymstawie jest przekroczony stan alarmu powodziowego?

   Administratorem zbiornika Nielisz jest Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie. Zbiornik wodny Nielisz, zlokalizowany w 235,2 km rzeki Wieprz (tj. 36 km powyżej miasta Krasnystaw), nie ma istotnego wpływu na wielkość przepływów rzeki w Krasnymstawie ze względu na niewielką pojemność powodziową. Głównym zadaniem zbiornika jest retencjonowanie wody na potrzeby nawodnień rolniczych, produkcja energii elektrycznej i wyrównanie przepływów wody w okresach niżówek oraz przy redukcji wezbrań powodziowych. Ochrona przed powodzią jako rola nadrzędna zbiornika nie była nigdy planowana przy tej inwestycji. Wszelkie działania na zbiorniku, mogące mieć wpływ na stan wód poniżej zbiornika, podejmowane są przez jego administratora.

   Rzeka Wieprz poniżej zbiornika Nielisz zasilana jest przez szereg dopływów: Werbkę, Łętownię, Rakówkę, Łabuńkę, Wolicę, Wojsławkę oraz Żółkiewkę, które to cieki nie są w administracji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Warszawie. Przyrost wielkości zlewni prawie o 2000 km² powoduje, że średni przepływ roczny rzeki Wieprz wynoszący w Nieliszu 5,3 m³/s w przekroju wodowskazowym Krasnystaw wzrasta do 11,8 m³/s, a więc ponaddwukrotnie.

   Gospodarowanie wodą na zbiorniku jest zgodne z instrukcją gospodarowania wodą zatwierdzoną przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie, nr RŚ.V.AG.6260/15/08, z dnia 31 grudnia 2008 r. Zasady gospodarowania wodą opracowane zostały w oparciu o obliczenia hydrologiczne wykonane przez hydrologów Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie i możliwości techniczne zbiornika Nielisz. Zgodnie z ww. decyzją stała rezerwa powodziowa może być napełniana jedynie nadwyżkami ponad ustalony odpływ dozwolony wynoszący 20 m³/s, łagodząc falę wezbraniową, poprzez przejęcie części wód w ramach zatwierdzonej pojemności powodziowej forsowanej, do wielkości określonej instrukcją. Gospodarka wodą na zbiorniku jest w pełnym zakresie monitorowana, opomiarowana i archiwizowana, a wszelkie niekontrolowane zrzuty wody zostałyby natychmiast wychwycone przez system komputerowy.

   5. Jak pan wyjaśni to, co stało się w sierpniu, jak woda może z przyczyn naturalnych nagle opaść o metr w ciągu czterech dni, by potem w ciągu kilku dni znowu wrócić do bardzo wysokiego poziomu? Czy to jest przykład, że właściwe służby nie panują nad sytuacją?

   Obniżenie stanu wody o 1 m było zjawiskiem incydentalnym związanym z przerwaniem ogroblowania kanału Wieprz - Krzna w początkowym jego biegu.

   6. Czy prawdą jest, że śluza w Borowicy nie działa prawidłowo? Czy prawdą jest, że jedna ze śluz jest zaspawana?

   Śluza działa prawidłowo i nigdy nie miało miejsca ˝zaspawanie˝ części śluzy.

   7. Czy prawdą jest, że powodem zatrzymywania wody są prywatne stawy hodowlane położone poniżej śluzy w Borowicy?

   Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym, decyzja nr ŚiR.III.6811/70/2002 z dnia 4 listopada 2002 r., wydanym przez Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie, wodą z kanału Wieprz - Krzna są zasilane zbiorniki wodne w systemie kanału o łącznej pojemności 48 mln m³ i stawy rybne o pojemności 2500 ha. WZMiUW w Lublinie, zasilając m.in. stawy rybne, realizuje ustalenia decyzji pozwolenia wodnoprawnego.

   8. Czy spowoduje pan, że wreszcie dojdzie do właściwej współpracy odpowiednich służb w tym zakresie?

   Współpraca Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie odbywa się w ramach struktury Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz bieżącej współpracy m.in. w zakresie gospodarowania wodami na zbiorniku Nielisz.

   Wyrażam przekonanie, iż przedstawione wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na pytania zawarte w interpelacji pana posła Henryka Młynarczyka.

   Podsekretarz stanu

   Bernard Błaszczyk

   Warszawa, dnia 31 marca 2011 r.