VI kadencja

Odpowiedź ministra obrony narodowej

na interpelację nr 5540

w sprawie polskiego kontyngentu wojskowego w Iraku

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Jarosława Wałęsy w sprawie polskiego kontyngentu wojskowego w Iraku (SPS-023-5540/08), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

   Zgodnie z decyzją Nr 200/MON ministra obrony narodowej z dnia 24 kwietnia 2007 r. w sprawie informowania o nastrojach w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. MON Nr 9, poz. 114), każdy dowódca polskiego kontyngentu wojskowego raz w miesiącu przesyła do dowódcy operacyjnego Sił Zbrojnych informacje dotyczące nastrojów na tle szkolenia oraz innych ważnych przedsięwzięć, opinie o wdrażanych lub przygotowywanych rozwiązaniach organizacyjnych i uregulowaniach prawnych. Ponadto, dowódcy informują o nastrojach na tle socjalno - bytowych i materiałowo - technicznych warunków służby i pracy oraz o stosunku żołnierzy do bieżących wydarzeń w kraju i na arenie międzynarodowej.

   W meldunkach przedstawianych przez dowódcę Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Iraku nie występowały problemy związane z wydłużeniem misji pokojowej X zmiany.

   Odnosząc się do pytania dotyczącego braku możliwości powrotu do kraju żołnierzy po sześciomiesięcznym pobycie w Republice Iraku, pragnę wskazać, że na podstawie § 10 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa (Dz. U. Nr 140, poz. 1479, ze zm.) żołnierz zawodowy może być odwołany do kraju w każdym czasie na swój wniosek albo na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni służbę poza granicami państwa.

   W związku z potrzebami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej okres funkcjonowania X zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Iraku został wydłużony o trzy miesiące. Niemniej jednak, wszyscy żołnierze pełniący służbę w jej ramach mieli prawo i możliwość wystąpić z wnioskiem o odwołanie ich do kraju, o czym zostali dodatkowo poinformowani przez przełożonych. W lipcu br. stosowne wnioski złożyło osiemnastu żołnierzy, a w sierpniu stu sześciu - wszystkie rozpatrzono pozytywnie.

   Jeżeli chodzi o kondycję psychiczną żołnierzy Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Iraku, należy zwrócić uwagę na fakt, że przed każdym wyjazdem na misje żołnierze przechodzą m.in. szkolenie psychologiczne mające na celu przekazanie wiedzy dotyczącej sposobów radzenia sobie ze stresem oraz możliwymi reakcjami organizmu i psychiki związanymi ze skrajnie urazowymi sytuacjami. Podczas misji o kondycję psychiczną żołnierzy dbali wyspecjalizowani psychologowie kliniczni, przy współpracy lekarzy psychiatrów.

   Na bieżąco prowadzono indywidualne konsultacje z żołnierzami oraz pracę w zakresie poznawania ich osobowości i pozasłużbowych czynników mających lub mogących mieć wpływ na realizację zadań i zdrowie psychiczne. Równolegle z kadrą dowódczą polskiego kontyngentu wojskowego wypracowywano rozwiązania mające na celu utrzymywanie dobrej atmosfery w pododdziałach. Omawiano możliwe źródła stresu i oceniano stan emocjonalny żołnierzy. Prowadzono zajęcia profilaktyczne z zakresu sposobów zwalczania stresu, kontrolowania symptomów wyczerpania i zmęczenia psychicznego, a także komunikacji interpersonalnej oraz sposobów redukowania napięcia emocjonalnego.

   Po powrocie do kraju podejmowane są, na poziomie jednostek wojskowych, działania adaptacyjne mające na celu ułatwienie żołnierzom powrotu do funkcjonowania w warunkach nieekstremalnych. Ponadto żołnierze, którzy mają problemy natury psychicznej, w zależności od ich nasilenia mogą korzystać z pomocy specjalistów - lekarzy psychiatrów i psychologów w Klinice Psychiatrii i Stresu Bojowego Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie oraz w oddziałach psychiatrycznych wojskowych szpitali klinicznych w Bydgoszczy, Krakowie i Wrocławiu oraz w innych szpitalach wojskowych, w tym w 7 Szpitalu Marynarki Wojennej. Może być to także pomoc specjalistyczna ambulatoryjna, świadczona, m.in. w poradniach zdrowia psychicznego, które działają przy wskazanych szpitalach. Inną formą pomocy w ramach programu osłony psychologicznej są czternastodniowe turnusy leczniczo - profilaktyczne organizowane na podstawie § 10 rozporządzenia ministra obrony narodowej z dnia 16 czerwca 2004 r. w sprawie badań lekarskich żołnierzy zawodowych skierowanych do służby poza granicami państwa oraz powracających do kraju po zakończeniu tej służby (Dz. U. Nr 148, poz. 1557). Żołnierze mogą korzystać z nich bezpłatnie. W trakcie turnusów w wojskowych szpitalach uzdrowiskowo - rehabilitacyjnych realizowany jest program ˝Treningu antystresowego˝ prowadzony przez wykwalifikowanych psychoterapeutów, mający na celu minimalizowanie ryzyka wystąpienia zaburzeń natury psychicznej. Organizowane są one w czterech wojskowych szpitalach uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych (Busko Zdrój, Ciechocinek, Krynica Zdrój i Lądek Zdrój). Uczestnikom turnusów mogą towarzyszyć rodziny bądź inne bliskie osoby.

   Wydłużony do dziewięciu miesięcy pobyt na misji może, ale nie musi, wpłynąć negatywnie na zdrowie psychiczne żołnierzy, a co się z tym wiąże na obniżenie jakości wykonywanych przez nich działań. Odporność psychiczna jest sprawą indywidualną każdego człowieka wynikającą z różnic w uwarunkowaniach zarówno osobowościowych, jak i w temperamencie. Sprawą indywidualną jest także odporność na stres oraz umiejętność przystosowania się do pracy w warunkach ekstremalnych. Skutkuje to tym, że u jednego żołnierza istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń związanych z polem walki (zaburzenia stresu pourazowego, zaburzenia związane z innymi reakcjami stresowymi, zaburzenia nerwicowe, nastroju, lękowe lub inne rozpoznawane klinicznie reakcje świadczące o zaburzeniach adaptacyjnych), a u innego mniejsze. W przypadku występujących problemów psychicznych udziela się żołnierzowi pomocy psychologiczno - psychiatrycznej w rejonie misji, tak aby mógł on nadal w sposób skuteczny i efektywny wykonywać obowiązki służbowe. Osoby, u których stwierdza się znaczne nasilenie problemów związanych z kondycją psychiczną, są wysyłane do kraju.

   Zaburzenia związane z doświadczeniem skrajnie urazowych sytuacji mogą, ale nie muszą, manifestować się nie tylko bezpośrednio po traumatycznym przeżyciu, ale również w kilka miesięcy później (nawet do sześciu miesięcy). W związku z tym, nawet najdoskonalsza opieka psychologiczno - psychiatryczna, wchodząca w skład zabezpieczenia medycznego polskiego kontyngentu wojskowego, a także wszelkie badania diagnostyczne, jakim poddawani są wszyscy żołnierze powracający z misji, nie są w stanie wychwycić wszystkich tego typu problemów.

   Odpowiadając na pytanie pana posła Jarosława Wałęsy dotyczące liczby żołnierzy przebywających w Republice Iraku dziewięć miesięcy, informuję, iż z X zmiany polskiego kontyngentu wojskowego, w ramach wydłużonego okresu misji, pozostało siedmiuset dziewięćdziesięciu żołnierzy. Niemniej jednak, zgodnie z planem wycofania, ich powrót do kraju realizowany był już od września. Pierwsza grupa powracających (178 żołnierzy) przebywała w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Republice Iraku niepełne osiem miesięcy, następna (263 żołnierzy) powróciła po ośmiomiesięcznej służbie, a dziewięciomiesięczny okres służby realizowało trzystu czterdziestu dziewięciu żołnierzy.

   Wydarzenia w Nangar Khel w Islamskiej Republice Afganistanu odbiły się echem w środowisku żołnierskim. Niemniej jednak na podstawie meldunków dowódcy Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Iraku (dobowych i tygodniowych) oraz meldunków o nastrojach, jak również rozmów prowadzonych z żołnierzami (podczas doraźnych wizyt przedstawicieli resortu obrony narodowej), należy stwierdzić, iż wydarzenia te nie miały wpływu na aktywność i zaangażowanie żołnierzy w wykonywaniu zadań realizowanych w Republice Iraku.

   Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, pozostaję w przekonaniu, że uzna je Pan Marszałek za wystarczające.

   Łączę wyrazy szacunku i poważania

   Minister

   Bogdan Klich

   Warszawa, dnia 28 października 2008 r.