VI kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -
na zapytanie nr 4630
w sprawie utrzymania poradni psychologiczno-pedagogicznych działających na terenie powiatu międzyrzeckiego
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na zapytanie pani poseł Elżbiety Rafalskiej w sprawie utrzymania poradni psychologiczno-pedagogicznych działających na terenie pow. międzyrzeckiego (SPS-024-4630/09), uprzejmie informuję, co następuje:
Zadania oświatowe związane z prowadzeniem (dotowaniem) przez jednostki samorządu terytorialnego szkół i placówek oświatowych (w tym poradni psychologiczno-pedagogicznych) finansowane są z dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Jednym z dochodów samorządów terytorialnych jest część oświatowa subwencji ogólnej. Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2008 r. Nr 88, poz. 539, z późn. zm.) wysokość części oświatowej subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa. Kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich gmin, powiatów i województw samorządowych ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych (art. 28 ust. 1 ww. ustawy). Część oświatową subwencji ogólnej - po odliczeniu rezerwy ustawowej 0,6% (art. 28 ust. 2) - dzieli się między jednostki samorządu terytorialnego (art. 28 ust. 5) według zasad określanych corocznie w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (art. 28 ust. 6). Subwencja oświatowa ustalana jest na dany rok kalendarzowy i przekazywana jest do jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa.
Ze względu na rozbudowaną strukturę zadań edukacyjnych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, formuła algorytmicznego podziału subwencji oświatowej uwzględnia szereg czynników i parametrów obrazujących specyfikę kształtowania składowych elementów subwencji w odniesieniu zarówno do zadań szkolnych, jak i zadań pozaszkolnych. Algorytm podziału subwencji oświatowej uzależnia wysokość przyznawanych środków od skali i struktury realizowanych zadań, mierzonych liczbą uczniów i wychowanków, z uwzględnieniem stopni awansu zawodowego nauczycieli, z wyłączeniem zadań związanych z dowozem uczniów oraz zadań związanych z prowadzeniem przedszkoli ogólnodostępnych i oddziałów ogólnodostępnych w przedszkolach z oddziałami integracyjnymi oraz innych form wychowania przedszkolnego. Konstrukcja algorytmu opiera się na podstawowym założeniu, iż środki subwencyjne dzielone są według kryteriów jednolitych i powszechnych, a zatem identycznych dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Uwzględnione w algorytmie regulacje oparte są na rozwiązaniach polegających na zastosowaniu zasady, że ˝pieniądz idzie za uczniem˝, co oznacza naliczanie subwencji na podstawie liczby uczniów uczęszczających do szkół i placówek oświatowych prowadzonych bądź dotowanych przez poszczególne gminy, powiaty i województwa samorządowe. W celu doprecyzowania sposobu mierzenia skali zadań oświatowych realizowanych przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego i dostosowania do nich wysokości subwencji algorytm uzależnia tę wysokość od liczby uczniów przeliczeniowych otrzymanej przez zastosowanie zróżnicowanych wag dla wybranych kategorii uczniów (wychowanków) i określonych typów i rodzajów szkół oraz wskaźnika korygującego, uwzględniającego stopnie awansu zawodowego nauczycieli. W formule algorytmicznej podziału subwencji oświatowej pomiędzy samorządy terytorialne wagi są addytywne, tj. jeżeli uczeń zalicza się do kilku wag, to są one sumowane. Kwota standardu finansowego ˝A˝, czyli kwota subwencji oświatowej przypadająca na jednego ucznia przeliczeniowego, jest swoistym, kalkulacyjnym bonem oświatowym na ucznia jednolitym dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustalanym co roku. Użyte w algorytmie pojęcie ucznia przeliczeniowego oraz wartości wag odpowiadają średnim statystycznym, podczas gdy rzeczywiste zróżnicowanie jednostkowych kosztów pomiędzy szkołami, nawet szkołami tego samego typu w tej samej jednostce samorządu terytorialnego, jest ogromne i wynika z bardzo wielu szczegółowych przyczyn. Modyfikacja algorytmu podziału subwencji oświatowej ściśle wiąże się z wynikami analizy wskaźników ekonomicznych obrazujących przeciętne koszty kształcenia i działalności szkół i placówek. Należy mieć zawsze na uwadze fakt, że każde zwiększenie jakichkolwiek wag lub wprowadzenie nowych wpłynie na zwiększenie liczby uczniów przeliczeniowych, a tym samym na obniżenie wartości standardu ˝A˝. Niezależnie jednak od sposobu podziału tych środków część oświatowa subwencji ogólnej dla każdej jednostki samorządu terytorialnego stanowi jedną kwotę, a o sposobie jej wydatkowania - zgodnie z art. 7 ust. 3 ww. ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego - decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, kierując się własnymi kryteriami podziału środków budżetowych na poszczególne szkoły i placówki. Należy podkreślić, że algorytm jest jednak metodą statystyczną podziału subwencji i będąc kategorią ogólną nie może uwzględniać wszystkich lokalnych problemów występujących w jednostkach samorządu terytorialnego, bowiem zatraciłby swój uniwersalny charakter. Algorytm podziału subwencji oświatowej na każdy rok opiniowany jest przez: Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, związki zawodowe i partnerów społecznych.
Ministerstwo Edukacji Narodowej nie podziela poglądu pani poseł Elżbiety Rafalskiej o konieczności zwiększenia wagi P40 = 0,03 dla placówek realizujących zadania pozaszkolne, w tym umożliwiających realizację obowiązku nauki w formach pozaszkolnych, według rzeczywistej liczby uczniów w szkołach zlokalizowanych na terenie danego powiatu, a więc według liczby uczniów szkół prowadzonych i dotowanych przez ten powiat oraz jednostki samorządu terytorialnego z tego powiatu. W ramach zadań pozaszkolnych odnoszonych w algorytmie do wagi P40 powiaty realizują różne zadania oświatowe - mogą to być zarówno poradnie psychologiczno-pedagogiczne, młodzieżowe domy kultury, biblioteki pedagogiczne i inne - w miarę występujących potrzeb w tym zakresie. Z analizy danych wykazanych w sprawozdaniach rocznych - za rok 2008 - z wykonania budżetów powiatów wynika, że blisko 1/3, bo aż 123 powiaty nie przeznaczyły w pełnej wysokości otrzymanych z budżetu państwa środków części oświatowej subwencji ogólnej na subwencjonowane zadania oświatowe (wydatki bieżące z zakresu oświaty i wychowania oraz edukacyjnej opieki wychowawczej z wyłączeniem wydatków związanych z prowadzeniem przedszkoli ogólnodostępnych i oddziałów ogólnodostępnych w przedszkolach z oddziałami integracyjnymi, innych form wychowania przedszkolnego oraz dowożenia uczniów). Oznacza to, że z tej puli środków te jednostki samorządu terytorialnego finansowały inne zadania, takie jak wydatki majątkowe szkół i placówek oświatowych lub przeznaczyły środki na realizację zadań w innych działach niż oświata i wychowanie oraz edukacyjna opieka wychowawcza. Należy tu zaznaczyć, że wśród jednostek samorządu terytorialnego, które nie wykorzystały środków subwencyjnych na realizację w 2008 r. subwencjonowanych zadań oświatowych, nie ma powiatów z terenu województwa lubuskiego (w tym powiatu międzyrzeckiego), ale ilość takich powiatów w całym kraju jest zbyt duża. W tej sytuacji zwiększanie wagi odnoszącej się wyłącznie do powiatów, co w konsekwencji wpłynęłoby na zmniejszenie subwencji oświatowej dla innych jednostek samorządu terytorialnego, nie ma uzasadnienia.
Niezależnie od powyższego, uprzejmie informuję, że propozycja pani poseł Elżbiety Rafalskiej zostanie przedstawiona na posiedzeniu Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, na którym dyskutowany będzie algorytm podziału części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2010.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Krystyna Szumilas
Warszawa, dnia 17 września 2009 r.