VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 23848

w sprawie zmiany systemu oceniania dotyczącego lekcji wychowania fizycznego

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana Kazimierza Moskala, posła na Sejm RP, (SPS-023-23848/11) w sprawie zmiany systemu oceniania dotyczącego lekcji wychowania fizycznego, uprzejmie informuję.

   Jednym z priorytetów rządu jest doskonalenie jakości kształcenia oraz wyrównywanie różnic w poziomie edukacji. Prowadzone w Ministerstwie Edukacji Narodowej zmiany dotyczące prawa oświatowego zmierzają w kierunku poprawy jakości kształcenia. Nowa podstawa programowa określona rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17) kładzie szczególny nacisk na dbałość o sprawność fizyczną oraz zrozumienie związku aktywności fizycznej ze zdrowiem.

   Należy zaznaczyć, że dokument uwzględnia postanowienia rezolucji Parlamentu Europejskiego z 13 listopada 2007 r. w sprawie roli sportu w edukacji (2007/2086 (INI), w tym:

   - podkreśla w szkolnych programach nauczania znaczenie rozwoju zdrowotnego, a także gwarantuje wychowaniu fizycznemu taki sam status, jak innym przedmiotom,

   - dostarcza informacji na temat zdrowego trybu życia, aktywności fizycznej i diety skierowanych do dzieci w wieku szkolnym oraz do ich rodziców,

   - wspiera interdyscyplinarne badania w dziedzinie sportu i wychowania fizycznego do rozpowszechnienia najlepszych praktyk,

   - skutecznie wykorzystuje społeczne, kulturowe, zdrowotne oraz edukacyjne funkcje sportu.

   Jak stanowi rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego, zadaniem szkoły jest zapewnienie warunków realizacji określonych w podstawie programowej wymagań szczegółowych niezbędnych do:

   1) uczestniczenia w kulturze fizycznej w okresie nauki szkolnej, a także po jej zakończeniu;

   2) inicjowania i współorganizowania aktywności fizycznej;

   3) dokonywania wyboru form aktywności fizycznej przez całe życie;

   4) kształtowania prozdrowotnego stylu życia oraz dbałości o zdrowie.

   Oznacza to, że wychowanie fizyczne powinno wytwarzać nawyk aktywności fizycznej, rozwijając zainteresowania i postawy uczniów oraz przyczyniając się do budowania pozytywnego obrazu własnej osoby jako uczestnika aktywności fizycznej o charakterze rekreacyjnym, sportowym, turystycznym bądź tanecznym. Z tego względu szczególnie ważne jest, aby szkolna oferta wychowania fizycznego zaspokajała w możliwie najpełniejszy sposób potrzeby, zainteresowania oraz zróżnicowane możliwości uczniów.

   Nowa podstawa programowa jako dokument sformułowany w języku wymagań, nie pozbawiając nauczycieli możliwości autorskiego różnicowania osiągnięć uczniów, definiuje wspólny dla wychowania fizycznego standard odwołujący się do wartości i czynności z zakresu kultury fizycznej, który musi być uwzględniony w każdym programie wychowania fizycznego.

   Nauczyciel wychowania fizycznego, wybierając program nauczania, ma prawo poszerzania treści kształcenia, uwzględniając możliwości, potrzeby i zainteresowania uczniów, a także lokalne tradycje w dziedzinie wychowania fizycznego. Oprócz uczestnictwa w aktywności fizycznej uczeń powinien w czasie zajęć również pełnić rolę inicjatora i organizatora ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych. Każdy uczeń powinien co najmniej raz w roku samodzielnie poprowadzić rozgrzewkę według ustalonego toku i po konsultacjach z nauczycielem. Uczeń powinien nauczyć się również dokonywania samooceny sprawności fizycznej, dlatego w czasie zajęć należy stwarzać atmosferę sprzyjającą rzetelności samooceny sprawności.

   Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) stanowi, że ocenianiu podlegają osiągnięcia edukacyjne ucznia oraz zachowanie ucznia.

   Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej, określonej w odrębnych przepisach, i realizowanych w szkole programów nauczania uwzględniających tę podstawę.

   Ocenianie osiągnięć edukacyjnych i zachowania ucznia odbywa się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego, które ma na celu:

   1) informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie;

   2) udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;

   3) motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu;

   4) dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia;

   5) umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej.

   Ponadto ocenianie wewnątrzszkolne obejmuje formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych, ocenianie bieżące i ustalanie śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz śródrocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania według skali i w formach przyjętych w danej szkole. Szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia.

   Nauczyciele na początku każdego roku szkolnego informują uczniów oraz ich rodziców o wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych, sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów, warunkach i trybie uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców, a ponadto na wniosek ucznia lub jego rodziców nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.

   Nauczyciel jest obowiązany na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia. Nauczyciel jest obowiązany indywidualizować pracę z uczniem na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych, odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.

   Zgodnie z § 7 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego należy w szczególności brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć.

   Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z zajęć wychowania fizycznego na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach uczestniczenia ucznia w tych zajęciach, wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii. Jeżeli okres zwolnienia ucznia z zajęć wychowania fizycznego uniemożliwia ustalenie śródrocznej lub rocznej oceny klasyfikacyjnej, w dokumentacji przebiegu nauczania zamiast oceny klasyfikacyjnej wpisuje się ˝zwolniony˝ albo ˝zwolniona˝. Ministerstwo Edukacji Narodowej nie przewiduje zmian w systemie oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów z wychowania fizycznego.

   Od 2001 r. szkoły podstawowe i gimnazja, a od 1 września 2009 r. także szkoły ponadgimnazjalne, mają możliwość organizowania części zajęć wychowania fizycznego w tzw. alternatywnych formach, dostosowanych do potrzeb i zainteresowań uczniów. Dotychczas podstawą organizacji zajęć wychowania fizycznego w formach alternatywnych było rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji czwartej godziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz. U. Nr 217, poz. 2128), poprzedzone rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z dnia 5 lipca 2001 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji czwartej i piątej godziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz. U. Nr 79, poz. 843).

   Z dniem 1 września 2009 r. weszło w życie obowiązujące obecnie rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 19 sierpnia 2009 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz. U. Nr 136, poz. 1116). Przepisy tego rozporządzenia umożliwiają realizację dwóch spośród obowiązkowych godzin zajęć wychowania fizycznego dla uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, w ramach tygodniowego wymiaru godzin, w formie:

   - zajęć sportowych;

   - zajęć rekreacyjno-zdrowotnych;

   - zajęć tanecznych;

   - aktywnych form turystyki.

   Zajęcia wychowania fizycznego realizowane w tych formach mogą być organizowane przez szkołę jako zajęcia lekcyjne, pozalekcyjne lub pozaszkolne.

   Uprzejmie informuję, że dnia 9 sierpnia br. minister edukacji narodowej w porozumieniu z ministrem sportu i turystyki podpisała rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. W obowiązującym stanie prawnym minister właściwy do spraw oświaty i wychowania został upoważniony do uregulowania form realizacji wszystkich obowiązkowych godzin zajęć wychowania fizycznego w wymiarze określonym w art. 13a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a nie jak dotychczas - form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego. Zgodnie z rozporządzeniem zajęcia wychowania fizycznego będą realizowane jako zajęcia klasowo-lekcyjne i zajęcia do wyboru przez uczniów. Ponadto regulacja określa warunki i sposób realizowania zajęć wychowania fizycznego.

   Pojęcie ˝zajęcia klasowo-lekcyjne˝ oznacza, że uczniowie szkoły podzieleni są na grupy zwane klasami i odbywają zajęcia w formie lekcji zgodnie z tygodniowym planem nauczania. Podkreślić należy, że pojęcie ˝zajęcia klasowo-lekcyjne˝ oznacza formę prowadzenia zajęć (grupa uczniów zwana klasą uczestniczy w lekcji), nie zaś miejsce prowadzenia tych zajęć. Zgodnie z zalecanymi warunkami i sposobem realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego z przedmiotu: wychowanie fizyczne zajęcia wychowania fizycznego nie mogą być prowadzone w sali lekcyjnej. Mogą być one realizowane jedynie w sali sportowej, gimnastycznej, na boisku szkolnym lub innym obiekcie sportowym, do którego szkoła ma dostęp.

   Zajęcia do wyboru przez uczniów są tzw. alternatywnymi formami wychowania fizycznego i mogą być organizowane np. w grupie międzyklasowej jako kilkugodzinne zajęcia odbywające się poza szkołą. Należy zauważyć, że rozporządzenie, w porównaniu z dotychczasowymi regulacjami, nie wprowadza zmian w dotychczasowym sposobie realizacji lekcji wychowania fizycznego. Cechą charakteryzującą zajęcia do wyboru przez uczniów jest możliwość selekcji przez uczniów określonych zajęć, zgodnie z między innymi między innymi ich potrzebami zdrowotnymi i specyfiką ich zainteresowań sportowych, spośród oferty zaprezentowanej uczniom przez dyrektora szkoły. Ofertę takich zajęć przygotowuje dyrektor szkoły w porozumieniu z rodzicami i nauczycielami, biorąc pod uwagę między innymi potrzeby i zainteresowania uczniów.

   W celu umożliwienia szkołom dogodnej organizacji zajęć sportowych, sprawnościowo-zdrowotnych, tanecznych i aktywnej turystyki dopuszczono możliwość łączenia tych form zajęć w okresie nie dłuższym niż 4 tygodnie. Rozwiązanie to pozwoli w większym niż dotychczas stopniu sprostać oczekiwaniom uczniów i zapewnić różnorodność zajęć.

   Z wyrazami szacunku

   Sekretarz stanu

   Krystyna Szumilas

   Warszawa, dnia 12 sierpnia 2011 r.