VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 2507

w sprawie rencistów służb mundurowych starających się o orzeczenie o niepełnosprawności

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przekazane przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 3 października 2008 r., znak: SPS-024-2507/08, zapytanie pana posła Krzysztofa Brejzy z dnia 30 września 2008 r. w sprawie rencistów służb mundurowych starających się o orzeczenie o niepełnosprawności, uprzejmie wyjaśniam:

   W chwili obecnej Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie planuje wprowadzenia zmian umożliwiających traktowanie orzeczeń o niezdolności do służby wydanych przez instytucje mundurowe po 1 stycznia 1998 r. za równoważne z orzeczeniami o stopniu niepełnosprawności, przede wszystkim z uwagi na odmienność założeń systemów orzeczniczych i ich specyfikę.

   Różnice w funkcjonowaniu orzecznictwa o niezdolności do pracy (która determinuje niezdolność do służby) i o niepełnosprawności wynikają z celów, do jakich systemy zostały powołane. Najważniejszą z różnic jest to, że niepełnosprawność nie oznacza braku zdolności do pracy.

   System rentowy w postępowaniu orzeczniczym kieruje się kryteriami pozwalającymi ustalić niezdolność do pracy i na tej podstawie ustala prawo do świadczenia rentowego - jako rekompensaty za utraconą zdolność do zarobkowania - jedynie w stosunku do osób spełniających warunki przepisów o ubezpieczeniu społecznym. Stopień naruszenia sprawności organizmu, będący podstawą diagnozy orzeczniczej w systemie rentowym, służy do określenia rozmiaru i zakresu ograniczeń, jakich doznaje osoba w pełnieniu aktywności zawodowej, możliwości zarobkowania i uzyskania samodzielności ekonomicznej.

   Natomiast naruszenie sprawności organizmu służące diagnozie orzeczniczej ustalającej niepełnosprawność jest podstawą do określenia ograniczeń, jakich doznaje osoba w samodzielnej egzystencji lub pełnieniu ról społecznych. Decyzja o zaliczeniu osoby do odpowiedniego stopnia niepełnosprawności nie tylko potwierdza samą niepełnosprawność, wskazuje również formy rehabilitacji zawodowej i społecznej, z jakich osoba orzeczona może korzystać, oraz warunkuje prawo do korzystania z wielu ulg i uprawnień przyznanych na podstawie odrębnych przepisów (m. in. z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych), wspierających osoby niepełnosprawne w życiu osobistym lub społecznym.

   Odnosząc się do problemu równego traktowania orzeczeń o niezdolności do służby z orzeczeniami o niepełnosprawności, pragnę zauważyć, iż stosownie do postanowień art. 62 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92), ważne orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidztwa, wydane przed 1 stycznia 1998 r. przez komisje lekarskie podległe MON lub MSWiA na podstawie odrębnych przepisów dotyczących niezdolności do służby, przekłada się na następujące stopnie niepełnosprawności:

   - orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,

   - orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

   - orzeczenie o zaliczeniu do III grupy inwalidztwa w związku ze służbą z jednoczesnym orzeczeniem inwalidztwa III grupy z ogólnego stanu zdrowia traktowane jest na równi z lekkim stopniem niepełnosprawności.

   Należy przy tym podkreślić, iż orzeczenie przyznające inwalidztwo III grupy wyłącznie z tytułu niezdolności do służby oznacza zdolność do pracy poza służbą, a zatem posiadaczy tych orzeczeń nie traktuje się jako osoby niepełnosprawne. Stanowi o tym art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66, z późn. zm.) oraz art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z późn. zm.). Osoby legitymujące się takim orzeczeniem, aby uzyskać status osoby niepełnosprawnej, powinny wystąpić z wnioskiem o ustalenie stopnia niepełnosprawności do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, załączając dokumentację medyczną umożliwiającą ocenę stopnia niepełnosprawności.

   Natomiast orzeczenia wyżej wymienionych komisji, wydane po 1 stycznia 1998 r. (w tym również orzeczenia stanowiące kontynuację orzeczeń wydanych wcześniej), nie stanowią podstawy do zaliczenia osób, których orzeczenia te dotyczą, do osób niepełnosprawnych. Te osoby, jeśli chcą być traktowane jako osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, powinny wystąpić z wnioskiem do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o ustalenie stopnia niepełnosprawności.

   Jednocześnie pragnę podkreślić, że w ciągu jedenastu lat od wprowadzenia reformy orzecznictwa (polegającej na oddzieleniu systemu rentowego od systemu pozarentowego) podejmowane były próby skoordynowania tych systemów, co jednak nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. W mojej ocenie system nie uwzględnia w pełnym zakresie interesów obywatela, który dla każdej instytucji musi gromadzić oddzielne dokumenty, często powtarzać badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne. Nie bez znaczenia pozostaje także czynnik ekonomizacji systemu orzeczniczego. Mając na uwadze powyższe oraz kierując się potrzebą zdiagnozowania obecnie funkcjonujących systemów orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podjęło działania umożliwiające rozpoczęcie funkcjonowania Międzyresortowego Zespołu do Spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy. Zadaniem Zespołu będzie m.in. dokonanie oceny działania wspomnianych systemów orzeczniczych w kontekście ich kompatybilności lub możliwości zintegrowania oraz przygotowanie projektu założeń zmian systemowych.

   Łączę wyrazy szacunku

   Sekretarz stanu

   Jarosław Duda

   Warszawa, dnia 17 października 2008 r.