VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na zapytanie nr 7969

w sprawie zrównania wysokości płacy minimalnej w Polsce ze średnią płacą minimalną w Unii Europejskiej

   W związku z pismem Pana Marszałka z dnia 21 października br., znak: SPS-024-7969/10, przekazanym przez ministra finansów w dniu 29 października br. (przy piśmie o znaku: WU1/0602/559/MPS/10/14466BMI9), dotyczącym zapytania pana posła Artura Górskiego w sprawie zrównania wysokości płacy minimalnej w Polsce ze średnią płacą minimalną w Unii Europejskiej, uprzejmie przedstawiam następującą informację.

   Od 1 stycznia 2003 r. problematykę minimalnego wynagrodzenia za pracę reguluje ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.). Ustawa realizuje przepis art. 65 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym ˝minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa˝.

   Ustawa wyznacza coroczny obligatoryjny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę, pozostawiając uzgodnienie maksymalnego wzrostu Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. W terminie do dnia 15 czerwca każdego roku Rada Ministrów zobowiązana jest przedstawić Trójstronnej Komisji propozycję kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku następnym oraz szereg informacji o charakterze prognostyczno-statystycznym. Proponowana kwota musi uwzględniać wzrost co najmniej o prognozowany na dany rok stopień inflacji, zwiększany dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu produktu krajowego brutto (PKB), jeśli w I kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje, wysokość minimalnego wynagrodzenia jest niższa od połowy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W celu utrzymania realnej wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustawa przewiduje stosowanie wskaźnika weryfikacyjnego w sytuacji, gdy rzeczywisty wskaźnik cen różni się od wskaźnika prognozowanego.

   Jeśli Trójstronna Komisja nie osiągnie porozumienia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas decyzję w tym zakresie podejmuje Rada Ministrów. Wysokość minimalnego wynagrodzenia określona przez Radę Ministrów nie może być niższa od wysokości zaproponowanej Trójstronnej Komisji do negocjacji.

   W bieżącym roku Rada Ministrów zaproponowała Trójstronnej Komisji minimalne wynagrodzenie za pracę w 2011 r. wg reguły ustawowej w wysokości 1386 zł (wzrost o 5,2%). Trójstronna Komisja nie osiągnęła porozumienia w tym zakresie. W związku z tym decyzję podjęła Rada Ministrów, ustalając minimalne wynagrodzenie za pracę w 2011 r. w kwocie zaproponowanej Trójstronnej Komisji, tj. 1386 zł (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2010 r. - Dz. U. Nr 194, poz. 1288).

   Pozwolę sobie uprzejmie zauważyć, że w poprzednich dwóch latach wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę była efektem consensusu w Trójstronnej Komisji.

   Podwyższenie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje automatyczny wzrost wydatków budżetu państwa z tytułu finansowania niektórych wynagrodzeń i składek, których wysokość relacjonowana jest ustawowo do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, jak np.:

   1) składki na ubezpieczenia społeczne osób duchownych,

   2) wynagrodzenia za pracę skazanych,

   3) składki na ubezpieczenie zdrowotne funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej pełniących służbę kandydacką,

   4) składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osoby na urlopach wychowawczych,

   5) składki na ubezpieczenie zdrowotne za niektórych rolników oraz domowników rolników,

   6) naliczanie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

   Podwyższając wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, należy mieć na uwadze także sytuację na rynku pracy, tak aby zmiana ta nie powodowała wzrostu bezrobocia, zwłaszcza wśród osób młodych i nisko kwalifikowanych i w tych regionach Polski, w których poziom wynagrodzeń jest relatywnie niski.

   Od 1 stycznia br. obowiązuje minimalne wynagrodzenie za pracę w kwocie 1317 zł. W latach 2003-2009, tj. od wejścia w życie ustawowej regulacji minimalnego wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenie to wzrosło nominalnie o 67,9%, a realnie o 41,2%. W omawianym okresie wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę wyprzedzał wzrost przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, w wyniku czego zwiększyła się relacja minimalnego wynagrodzenia do przeciętnego - z 36,6% w 2003 r. do 41,1% w 2009 r. Wymieniona relacja byłaby wyższa, gdyby porównano zakresowo jednakowe wynagrodzenia. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej uwzględnia wszystkie tytuły wynagrodzeń i świadczeń przysługujących ze stosunku pracy, natomiast minimalne wynagrodzenie nie ujmuje wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, nagród jubileuszowych, odpraw emerytalnych i rentowych, a także wypłat z zysku lub nadwyżki bilansowej w spółdzielczości oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego w jednostkach sfery budżetowej. Ustalenie faktycznej relacji w układzie porównywalnym nie jest możliwe z uwagi na brak stosownych danych statystycznych.

   Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalana jest corocznie na rok następny. Trudno dokładnie przewidzieć, jaki będzie jego poziom w najbliższych latach, gdyż zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę o poziomie jego wzrostu na dany rok przesądzają przede wszystkim prognozowane wskaźniki wzrostu cen i realnego przyrostu PKB oraz coroczne negocjacje w Trójstronnej Komisji.

   Bazując na prognozach podstawowych wskaźników makroekonomicznych Ministerstwa Finansów w ramach prac nad projektem budżetu państwa na 2011 r., można wywieść, że wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę w latach 2012-2013 powinien kształtować się w granicach co najmniej 5,7-5,2%.

   Wysokość minimalnego wynagrodzenia w Polsce kształtuje się w 2010 r. na poziomie średnim dla tych krajów Unii Europejskiej, w których to rozwiązanie funkcjonuje. Zgodnie z danymi Eurostatu wynagrodzenie minimalne w Polsce w przeliczeniu na euro wynosi 321 euro. Jest to najwyższy, obok Słowenii, poziom minimalnego wynagrodzenia spośród państw Europy Środkowo-Wschodniej - członków UE. Najniższy poziom minimalnego wynagrodzenia zanotowano dla Bułgarii (123 euro) i Rumunii (142 euro), najwyższy zaś dla Luksemburga (1683 euro) i Irlandii (1462 euro). Tylko w 6 spośród 20 państw UE wynagrodzenie to przekracza wartość 1000 euro. Porównywanie poziomów wynagrodzenia minimalnego wyrażonego w określonej walucie pomiędzy różnymi krajami nie oddaje rzeczywistej siły nabywczej tego wynagrodzenia. Dlatego też dużo lepszą miarą jest wyrażenie tego wynagrodzenia w PPP (Purchasing Power Parities) - parytecie siły nabywczej uwzględniającym także ilość towarów i usług, które za to wynagrodzenie można nabyć w danym państwie. Siła nabywcza minimalnego wynagrodzenia w Polsce wg tego miernika jest znacznie wyższa niż jego wartość nominalna.

   Jednocześnie w państwach, w których wynagrodzenie minimalne jest najwyższe, zachodzi relacja odwrotna - siła nabywcza wynagrodzenia minimalnego jest niższa niż jego wartość nominalna.

   Wśród państw UE notuje się duże zróżnicowanie udziału minimalnego wynagrodzenia w poziomie przeciętnego wynagrodzenia brutto w przemyśle i usługach. Według danych Eurostatu w 2008 r. najwyższy procentowy udział notuje się na Malcie (50,2%) i w Grecji (49,5%), a najniższy w Rumunii (30,5%) i Estonii (34,1%). Polska z udziałem w wysokości 35,7% plasuje się na poziomie występującym w Czechach (35%) i Hiszpanii (36,5%).

   Należy jednak mieć na uwadze, że dane dotyczące wynagrodzeń w układzie międzynarodowym nie są w pełni porównywalne (z wyjątkiem wynagrodzeń wyrażonych w PPP), gdyż dotyczą poziomu wynagrodzeń przed odliczeniem podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie społeczne.

   Wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia w Polsce do poziomu zbliżonego do poziomu w innych państwach UE, w sposób niewywołujący negatywnych efektów, możliwy jest poprzez wzrost produktywności pracy. Oznacza to, że w momencie gdy wartość dóbr i usług wytworzonych przez jednego pracownika będzie wzrastać, możliwe będzie także podwyższenie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

   Z kolei wzrost produktywności pracy może zostać osiągnięty m.in. poprzez poprawę jakości kapitału ludzkiego w Polsce - wyrażoną przede wszystkim jako wzrost poziomu edukacji, kwalifikacji i umiejętności społeczeństwa polskiego, dostosowanie ich do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. Wzrostowi produktywności sprzyjać będzie także zmiana struktury gospodarki polskiej i przejście z sektorów niskoproduktywnych (np. sektor rolnictwa) do wysokoproduktywnych (np. sektory nowoczesnych technologii).

   Przedstawiając powyższe, pragnę uprzejmie dodać, że na forum Zespołu problemowego ds. budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych, działającego w ramach Trójstronnej Komisji, dyskutowany jest problem wypracowania mechanizmów wzrostu minimalnego wynagrodzenia do poziomu 50% przeciętnego wynagrodzenia. Wymieniona tematyka jest także przedmiotem prac sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 26 listopada 2010 r.