VI kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 13640
w sprawie reformy dotyczącej prowadzenia lekcji wychowania fizycznego
Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Sławomira Zawiślaka (SPS-023-13640/09) w sprawie reformy dotyczącej prowadzenia lekcji wychowania fizycznego, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Z dniem 1 września 2009 r. weszło w życie rozporządzenie ministra edukacji narodowej w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz. U. Nr 136, poz. 1116). Nowe rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji czwartej godziny obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz. U. Nr 217, poz. 2128). Dotychczas w klasach IV-VI szkoły podstawowej oraz w gimnazjum jedna z czterech obowiązkowych godzin wychowania fizycznego w ramach tygodniowego wymiaru godzin mogła być realizowana w formach wskazanych w rozporządzeniu. Od 1 września 2009 r., zgodnie z nowym rozporządzeniem, w klasach IV-VI szkoły podstawowej, w gimnazjum oraz w szkołach ponadgimnazjalnych dwie godziny z obowiązkowych godzin wychowania fizycznego w ramach tygodniowego wymiaru godzin mogą być realizowane w formach wskazanych w rozporządzeniu.
Należy podkreślić, że liczba obowiązkowych godzin zajęć wychowania fizycznego w poszczególnych typach szkół nie uległa zmianie, nie zwiększa się też obsada kadrowa. Zmiana dotyczy jedynie możliwości zorganizowania części tych zajęć w formach innych niż tradycyjne. Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów już od 2003 r. przygotowują propozycje wskazujące formy realizacji zajęć wychowania fizycznego. Tego obowiązku nie mieli dotychczas dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych. Oferta szkoły odnośnie do realizacji obowiązkowych godzin zajęć wychowania fizycznego powinna uwzględniać potrzeby zdrowotne uczniów i ich zainteresowania, ale także powinna być adekwatna do uwarunkowań lokalnych, możliwości kadrowych i innych czynników wynikających ze specyfiki pracy szkoły. Oferta ta może być z roku na rok zmieniana i udoskonalana w zależności od tego, czym dysponuje szkoła, jakie formy wypracowano w poprzednich latach oraz w czym szkoła się specjalizuje.
Pragnę wyjaśnić, że nie przewiduje się egzekwowania od dyrektorów szkół bezwzględnego organizowania zajęć z wychowania fizycznego w innych niż tradycyjne formach. Jednak należy spodziewać się, że w sytuacji utrzymującego się niżu demograficznego atrakcyjna oferta zajęć wychowania fizycznego będzie miała istotny wpływ na wybór danej szkoły przez uczniów i ich rodziców. Stworzone możliwości będą sprzyjały także współpracy szkół z działającymi na ich terenie organizacjami i klubami sportowymi. Należy nadmienić, że działania szkół mogą wspierać lokalne instytucje i organizacje społeczne, bowiem zgodnie z art. 2a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2009 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) organy administracji publicznej prowadzące szkoły i placówki współdziałają z organizacjami pozarządowymi, a także osobami prawnymi prowadzącymi działalność statutową w zakresie oświaty i wychowania. Począwszy od roku szkolnego 2009/2010, w przedszkolach, w klasach I szkół podstawowych i klasach I gimnazjów realizowana jest nowa podstawa programowa określona w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). W przypadku wychowania fizycznego nowa podstawa programowa może być wdrażana na podstawie decyzji dyrektora szkoły, po uzyskaniu pozytywnej opinii rady pedagogicznej, we wszystkich klasach już od roku szkolnego 2009/2010.
Zgodnie z nową podstawą programową wychowania fizycznego szkoła powinna rozwijać własną ofertę programową, czyli realizować programy nauczania poszerzające treści kształcenia w oparciu o potrzeby i zainteresowania uczniów, dokonywać analizy warunków kształcenia, planować, wraz z organami prowadzącymi szkoły, rozwój bazy materialnej tak, aby umożliwiała ona pełną realizację przewidzianych w podstawie programowej wymagań. Efektywny rozwój sportu wśród dzieci i młodzieży, zwiększanie aktywności fizycznej, promowanie zdrowego stylu życia są niezwykle ważne i wymagają połączenia działań resortu zdrowia, sportu i edukacji. Z tego względu w lutym 2009 r. w Ministerstwie Edukacji Narodowej odbyło się spotkanie w sprawie odnowienia idei programu sieci szkół promujących zdrowie, które od 2009 r. funkcjonują w nowej formule ˝Szkoły dla zdrowia w Europie˝. Podjęto też decyzję o podpisaniu porozumienia, które ułatwi spójną, międzyresortową współpracę w zakresie edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży. Porozumienie o współpracy między ministrem edukacji narodowej, ministrem zdrowia i ministrem sportu i turystyki w sprawie promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży zostało podpisane w listopadzie 2009 r. Intencją trzech stron porozumienia jest m.in.:
1) wspieranie działań z zakresu edukacji zdrowotnej oraz profilaktyki problemów dzieci i młodzieży w szkołach, placówkach i środowiskach lokalnych,
2) wspieranie doskonalenia pracowników systemu oświaty, ochrony zdrowia, sportu i turystyki w zakresie podejmowanych działań z dziedziny edukacji zdrowotnej oraz profilaktyki problemów dzieci i młodzieży,
3) aktywizowanie organów administracji publicznej, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych i innych instytucji odpowiedzialnych za promocję zdrowia oraz profilaktykę problemów dzieci i młodzieży, a także kulturę fizyczną do działań w tym zakresie,
4) podnoszenie wśród dzieci i młodzieży poziomu sprawności fizycznej, kształtowanie pożądanych nawyków żywieniowych oraz zapobieganie zachowaniom ryzykownym związanym z używaniem środków psychoaktywnych,
5) wspieranie działań kształtujących umiejętności zagospodarowania czasu wolnego dla umacniania zdrowia i rozwoju osobistego młodego pokolenia,
6) rozwijanie systemu rekomendacji programów profilaktycznych w obszarze uzależnień od substancji chemicznych,
7) wspieranie i upowszechnianie działań polskich szkół należących do europejskiej sieci ˝Szkoły dla zdrowia w Europie˝ oraz wspieranie rozwoju współpracy międzynarodowej w tym zakresie.
Porozumienie przewiduje powołanie rady programowej, w skład której wejdzie po dwóch przedstawicieli wskazanych przez poszczególne ministerstwa. Zadaniem rady programowej będzie przedstawienie proponowanych kierunków działań w ramach porozumienia i sposobu ich realizacji. Od listopada 2008 r. obowiązuje także porozumienie międzyresortowe, którego stronami są: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Zdrowia, dotyczące współpracy przy wdrażaniu i propagowaniu programu ˝Przeciwdziałanie poprzez sport agresji i patologii wśród dzieci i młodzieży˝. Program jest realizacją zaleceń Komisji Europejskiej, która zwraca uwagę na kształtowanie wśród dzieci i młodzieży prawidłowych nawyków zdrowego stylu życia. Współpraca międzyresortowa ma na celu stworzenie warunków do realizacji tego zadania. Resort edukacji został zobowiązany do odpowiedniego przygotowania zapisów w podstawie programowej, które umożliwią aktywne uprawianie sportu od najmłodszych lat. Podobne zapisy i zadania powinny być uwzględniane w programach profilaktycznych skierowanych do dzieci i młodzieży ujawniających zachowania agresywne, używających środków psychoaktywnych, w tym alkoholu.
Program ˝Przeciwdziałanie poprzez sport agresji i patologii wśród dzieci i młodzieży˝ jest kontynuacją i uzupełnieniem ogólnopolskich programów upowszechniania i rozwijania sportu wśród dzieci i młodzieży i nawiązuje bezpośrednio do programu realizowanego przez organy właściwe ds. kultury fizycznej pod nazwą ˝Sport wszystkich dzieci˝ oraz nowych programów budowy wielofunkcyjnych boisk sportowych, m.in. ˝Moje boisko - Orlik 2012˝ i ˝Blisko boisko˝. Programy te uwzględniają strategię prawidłowego wychowania dzieci i młodzieży i przygotowanie ich do udziału w masowych imprezach sportowych w duchu idei fair play. Także organy prowadzące doceniają rolę obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego oraz pozaszkolną aktywność sportową dzieci i młodzieży. W ostatnich latach widać dbałość o stan bazy sportowej - oddano do użytku nowe hale i sale sportowe oraz zmodernizowano wiele boisk szkolnych. Obok tradycyjnych obiektów pojawiają się nowe, poszerzające szkolną ofertę sportową, stwarzając szansę uatrakcyjnienia zajęć szkolnych albo form spędzania wolnego czasu i rekreacji. Alternatywne obiekty sportowe to przede wszystkim: kręgielnie, rampy do deskorolek, skateparki z urządzeniami do jazdy na łyżworolkach, siłownie, ścieżki rowerowe. Ogromne znaczenie w tym zakresie ma twórcza i zaangażowana postawa nauczycieli wychowania fizycznego.
Dążenie do osiągnięcia europejskich standardów powszechności i dostępności do sportu, zapisane w ˝Strategii rozwoju sportu w Polsce do roku 2015˝, wymaga nowego podejścia do roli wychowania fizycznego w szkole. Niezbędne jest nowoczesne spojrzenie na cele wychowania fizycznego, świadomość, że jego celem nie jest kwalifikacja uczniów do sportu wyczynowego, lecz wspieranie ich w rozwoju psychofizycznym, kształtowanie postaw prozdrowotnych, przygotowanie do aktywności ruchowej w dorosłym życiu. Celem działań podejmowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jest poprawa warunków prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, promowanie nowych, atrakcyjnych dla młodzieży, programów nauczania, doskonalenie szkolnego systemu współzawodnictwa młodzieży, zachęcanie młodzieży do udziału w masowych sportowych imprezach szkolnych i pozaszkolnych oraz uświadamianie rodzicom potrzeby udziału dzieci w kulturze fizycznej.
Należy też wspomnieć o realizowanym rządowym programie wspierania w latach 2009-2014 organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w klasach I-III szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia ˝Radosna szkoła˝, który przewiduje pomoc finansową organom prowadzącym w tworzeniu miejsc zabaw w szkole i szkolnych placów zabaw. Głównym celem programu jest stworzenie 6-letnim i 7-letnim uczniom rozpoczynającym spełnianie obowiązku szkolnego bezpiecznych warunków w zakresie nauki, wychowania i opieki w szkole, porównywalnych z warunkami edukacji przedszkolnej uwzględniającej aktywną naukę i zabawę, a także stworzenie warunków organizacyjnych umożliwiających realizowanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego, zwłaszcza w zakresie wychowania fizycznego oraz bezpiecznych i przyjaznych warunków organizowania zajęć szkolnych i zajęć opieki świetlicowej. Dzięki tym działaniom możliwe będzie zwiększenie aktywności ruchowej dzieci, zapewnienie warunków do kształtowania sprawności fizycznej, promowanie nawyku aktywnego spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu oraz rozwijanie umiejętności motorycznych dzieci w młodszym wieku szkolnym. Promowanie aktywnego trybu życia już od przedszkola jest jednym z założeń nowej reformy programowej.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Jakub Szulc
Warszawa, dnia 11 stycznia 2010 r.