VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 10903

w sprawie rażąco wysokich opłat pobieranych przez Stalexport SA od kierujących jednośladami za wjazd na autostradę A4

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Stanisława Pięty w sprawie rażąco wysokich opłat pobieranych przez Stalexport SA od kierujących jednośladami za wjazd na autostradę A4 (pismo z dnia 18 sierpnia br., znak: SPS-023-10903/09), uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

   Pobór opłat za przejazd autostradą A4 odcinek Katowice - Kraków odbywa się na podstawie ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2571, z późn. zm.), ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 218, poz. 1391) oraz rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie opłat za przejazd autostradą (Dz. U. Nr 102, poz. 1075).

   Zgodnie z przedmiotowym rozporządzeniem obowiązują następujące kategorie pojazdów:

   - kategoria 1: motocykle i pojazdy samochodowe o dwóch osiach;

   - kategoria 2: pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koło bliźniacze, i pojazdy samochodowe o dwóch osiach z przyczepami;

   - kategoria 3: pojazdy samochodowe o trzech osiach i pojazdy samochodowe o dwóch osiach, z których co najmniej jedna wyposażona jest w koło bliźniacze z przyczepami;

   - kategoria 4: pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach, pojazdy samochodowe o trzech osiach z przyczepami i pojazdy samochodowe o więcej niż trzech osiach z przyczepami;

   - kategoria 5: pojazdy niemieszczące się w kategoriach od 1 do 4 i pojazdy, których wymiary, nacisk na oś lub ciężar przekraczają normy określone w przepisach o ruchu drogowym.

   Podkreślenia wymaga, iż w odniesieniu do autostrad z systemem opłat bezpośrednich, do których należy odcinek autostrady A4 Katowice - Kraków, spółka ma prawo swobodnego podnoszenia i obniżania stawek opłat za przejazdy według własnego uznania, zgodnie z ww. przepisami oraz zapisami umowy odnośnie do stawki maksymalnej określonej w umowie. Zmiana wysokości stawek opłat za przejazd podlega uzgodnieniu z generalnym dyrektorem dróg krajowych i autostrad. Spółki mogą zgodnie z własnym uznaniem wprowadzić dla użytkowników system rabatowy oraz inne programy promocyjne w zakresie określonym przez te spółki.

   Natomiast w odniesieniu do odcinków autostrad płatnych, na których obowiązują zasady określone w ustawie z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych i niektórych innych ustaw, oraz odcinków autostrad płatnych realizowanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad motocykle znalazły się w odrębnej kategorii od pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t.

   Należy zgodzić się z twierdzeniem, iż motocykle nie powodują tak znaczących zniszczeń nawierzchni autostrady jak samochody osobowe czy ciężarowe z racji małych obciążeń jednostkowych kół na nawierzchnie. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że również zanieczyszczają środowisko spalinami, startą gumą z opon, materiałem ze startych okładzin hamulcowych oraz wytwarzają hałas większy niż samochody osobowe. Motocykle stają się bardziej niebezpieczne, gdy nawierzchnie są mokre, przez co zmniejszona jest przyczepność kół motocykli do nawierzchni. Wymienione wyżej czynniki generują tzw. koszty zewnętrzne w transporcie, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w pobieranej opłacie.

   Podsumowując, pragnę podkreślić, iż podniesiony przez motocyklistów postulat stosowania odrębnej stawki opłat za przejazd motocyklistów został już uwzględniony poprzez zmianę przepisów ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym i wyodrębnienie kategorii 1: motocykle.

   W stosunku do pozostałych odcinków autostrad (autostrady budowane w systemie koncesyjnym) podniesiony przez pana posła postulat rezygnacji z poboru opłat lub obniżenia stawki opłat za przejazd motocyklistów nie może zostać uwzględniony. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych i niektórych innych ustaw do systemów poboru opłat obowiązujących przed dniem 24 grudnia 2008 r. stosuje się rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie opłat za przejazd. Jednakże ze względu na uchylenie przepisów ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym nie jest możliwa zmiana przedmiotowego rozporządzenia. Ponadto należy mieć na uwadze, że ewentualna zmiana prawa powodująca zmiany w systemie poboru opłat może powodować odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa, chyba że sytuacja finansowa spółki nie zostanie pogorszona.

   Natomiast odnosząc się do kwestii poboru opłat za przejazd autostradą w trakcie jej remontu, wyjaśniam, iż spółki koncesyjne są tzw. spółkami celowymi utworzonymi do budowy i eksploatacji określonego odcinka autostrady płatnej. Opłaty pobrane od użytkowników stanowiące jedyny jej przychód są jedynym źródłem finansowania inwestycji. Na podstawie szacowanych wpływów z opłat banki kredytujące zgodziły się uczestniczyć w zapewnieniu finansowania budowy autostrady. Jakiekolwiek obniżenie przychodów z opłat jest zagrożeniem dla terminowych spłat kredytów, co może spowodować wstrzymanie finansowania inwestycji bądź postawienie kredytów w stan natychmiastowej wymagalności.

   Podkreślenia wymaga również fakt, iż wprowadzenie przez koncesjonariuszy (spółek)w ustawie o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym regulacji uniemożliwiających pobór opłat za przejazd autostradą w trakcie jej remontu w pełnej wysokości skutkowałoby wobec nowo zawieranych umów o budowę i eksploatację lub wyłącznie eksploatację autostrady. Natomiast w przypadku już zawartych umów koncesyjnych konieczne byłyby ich renegocjacje i konieczność zaspokojenia roszczeń odszkodowawczych koncesjonariuszy wynikających ze zmiany warunków umowy. Zatem jakiekolwiek propozycje zwolnień z opłat za przejazd remontowaną autostradą płatną poprzez zmiany umów koncesyjnych oznaczałyby negatywne konsekwencje finansowe dla budżetu państwa.

   Jednocześnie informuję, iż w ostatnio podpisanej przez ministra infrastruktury umowie o budowę i eksploatację autostrady A1 na odcinku Stryków - Pyrzowice przewidziano ograniczenie w poborze opłat za przejazd autostradą na odcinku, na którym odbywa się przebudowa lub remont w przypadku długotrwałych i prowadzonych na większą skalę robót. Natomiast w przypadku zawartych umów koncesyjnych ministerstwo infrastruktury dokona ich przeglądu pod kątem remontów autostrad płatnych (czasu ich trwania, długości remontowanych odcinków). Zaś generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad będzie monitorował na bieżąco przestrzeganie zasad dotyczących braku uciążliwości remontów autostrad płatnych dla kierowców, przewidzianych w umowach koncesyjnych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Radosław Stępień

   Warszawa, dnia 8 września 2009 r.