VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na zapytanie nr 801

w sprawie projektu ustawy wprowadzającej zasiłek dla obywateli polskich urodzonych podczas II wojny światowej na terenie III Rzeszy

   Odpowiadając na pismo Pana Marszałka z dnia 5 marca 2008 r., znak: SPS-024-801/08, dotyczące zapytania posła Tomasza Głogowskiego w sprawie projektu ustawy wprowadzającej zasiłek dla obywateli polskich urodzonych podczas II wojny światowej na terenie III Rzeszy, uprzejmie informuję:

   Zgodnie z ustawą z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR (Dz. U. Nr 87, poz. 395, ze zm.) uprawnienie do świadczenia pieniężnego przysługuje osobom, które przedłożą dowody podlegania represjom określonym w art. 2 ustawy. W myśl tego przepisu represjami w rozumieniu ustawy są:

   1) osadzenie w obozach pracy przymusowej w okresie wojny w latach 1939-1945 z przyczyn politycznych, narodowościowych i religijnych,

   2) deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r., na terytorium:

   a) III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945,

   b) Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i terenów przez niego okupowanych w okresie od dnia 17 września 1939 r. do dnia 5 lutego 1946 r. oraz po tym okresie do końca 1948 r. z terytorium państwa polskiego w jego obecnych granicach.

   W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Sądu Najwyższego ukształtował się utrwalony już pogląd, zgodnie z którym o deportacji, w rozumieniu ustawy, można mówić także w stosunku do dziecka zarówno wtedy, gdy zostało ono wywiezione wraz z rodzicami na roboty przymusowe, jak i gdy wywieziona na roboty przymusowe kobieta urodziła dziecko w miejscu wykonywania tych robót (wyrok NSA z 19 sierpnia 2004 r. sygn. akt OSK 135/04, opubl. ONSAiWSA z 2005 r Nr 1, poz. 15). Przywołany powyżej wyrok NSA spowodował wzrost liczby wniosków o przyznanie uprawnienia do świadczenia pieniężnego, kierowanych przez osoby, które urodziły się w ostatnim okresie trwania II wojny światowej na terytorium III Rzeszy i terenach przez nią okupowanych. Osobom tym Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przyznaje uprawnienie do świadczenia pieniężnego, o ile po urodzeniu się przebywały na wyżej wskazanych terenach przez okres minimum 6 miesięcy (art. 2 pkt 2 ustawy).

   Za datę zakończenia represji uznaje się datę wyzwolenia (zajęcia) miejscowości, w której przebywał wnioskodawca przez wojska koalicji antyhitlerowskiej.

   Zgodnie z art. 1 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy świadczenie pieniężne przysługuje osobom, które w okresie podlegania represjom określonym w ustawie były obywatelami polskimi i są nimi obecnie oraz posiadają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

   Ponadto uprzejmie informuję, że w dniu 27 marca 2007 r. Rada Ministrów przyjęła ˝Założenia nowelizacji prawa kombatanckiego˝. W założeniach dokonano m. in. przeglądu i oceny postulatów dotyczących zadośćuczynienia za krzywdy doznane w okresie wojny i po wojnie, zgłaszanych przez różne i bardzo liczne grupy społeczne. Realizacja wszystkich postulatów byłaby bardzo kosztowna, co oczywiście sprawia, że staje się to nierealne. Wybrano więc grupy najbardziej zasłużone dla niepodległości Polski, a także najbardziej poszkodowane w związku z udziałem w walkach o niepodległość i jednocześnie te, które do tej pory nie otrzymały rekompensaty w żadnej formie, a ich ogromne zasługi dla niepodległości są oczywiste. Krąg tych osób został określony m. in. uchwałą Sejmu z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie pomocy państwa dla represjonowanych uczestników walk o niepodległość z lat 1944-1989, znajdujących się obecnie w bardzo trudnych warunkach materialnych.

   Projekt założeń był przedmiotem szerokich konsultacji społecznych, głównie w środowiskach kombatantów i osób represjonowanych i zyskał ich akceptację. Wśród zgłaszanych przez te środowiska postulatów nie było propozycji regulacji, o której w swym zapytaniu mówi pan poseł Tomasz Głogowski.

   Na podstawie założeń w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej prowadzone są prace nad projektem ustawy o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914-1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych.

   Planuje się, że projekt ustawy przekazany zostanie do Sejmu RP w kwietniu br.

   Mając na uwadze powyższe, uprzejmie informuję, że minister pracy i polityki społecznej nie przewiduje podjęcia w bieżącym roku prac nad regulacjami wprowadzającymi zasiłek dla obywateli polskich urodzonych podczas II wojny światowej na terenie III Rzeszy.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 19 marca 2008 r.