VI kadencja
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 7124
w sprawie pogarszającej się skuteczności inseminacji krów
Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo Pana Marszałka, znak SPS-023-7124/08, z dnia 30 grudnia 2008 r. dotyczące interpelacji pana Eugeniusza Kłopotka, posła na Sejm RP, w sprawie pogarszającej się skuteczności inseminacji krów uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Wymagania dotyczące jakości nasienia buhajów wykorzystywanego w sztucznym unasiennianiu bydła określone zostały w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie materiału biologicznego wykorzystywanego w rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 111, poz. 1177 oraz z 2006 r. Nr 44, poz. 316) wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056). Rozporządzenie to określa minimalne wymagania dotyczące procentowego udziału plemników o ruchu prawidłowym, procentowego udziału plemników bez zmian morfologicznych oraz minimalnej liczby plemników, jaka powinna znajdować się w dawce inseminacyjnej po rozmrożeniu. Oznacza to, że każda porcja nasienia buhajów wyprodukowana w Polsce powinna spełniać wymagania określone w tym rozporządzeniu. Wymagania te nie dotyczą jednak przywiezionego do Polski nasienia wyprodukowanego w innym kraju członkowskim Unii Europejskiej oraz nasienia wyprodukowanego w kraju niebędącym członkiem Unii Europejskiej, które zostało przywiezione do Polski i dopuszczone do wykorzystania w sztucznym unasiennianiu bydła decyzją wydaną przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi.
Należy podkreślić, że Polska jest jedynym krajem należącym do Unii Europejskiej, w którym określone zostały wymagania zootechniczne, jakie powinno spełniać nasienie wykorzystywane w rozrodzie zwierząt gospodarskich. W pozostałych krajach członkowskich Unii Europejskiej nie ma żadnych przepisów, które określałyby, jaka liczba żywych plemników powinna znajdować się w dawce inseminacyjnej po rozmrożeniu.
Dlatego wskazując zbyt niską koncentrację plemników w dawce inseminacyjnej jako przyczynę niskiej skuteczności wykonanych zabiegów unasienniania, należy przede wszystkim przeanalizować, czy nasienie wykorzystane do tych zabiegów zostało wyprodukowane w kraju, czy za granicą. W przypadku nasienia wyprodukowanego w kraju całkowitą odpowiedzialność za koncentrację plemników w dawce inseminacyjnej ponosi podmiot, który wyprodukował to nasienie, a więc podmiot posiadający zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie pozyskiwania, konfekcjonowania, przechowywania i dostarczania nasienia buhajów. W przypadku nasienia wyprodukowanego za granicą odpowiedzialność za jego jakość, w tym również koncentrację plemników w dawce inseminacyjnej, ponosi podmiot, który nasienie to sprowadził do Polski i oferował do sprzedaży posiadaczom krów.
Jednocześnie należy stwierdzić, że obok liczby plemników w dawce inseminacyjnej na skuteczność wykonanego zabiegu sztucznego unasienniania krowy wpływ ma wiele wzajemnie ze sobą powiązanych czynników, takich jak np. warunki, w jakich nasienie jest przechowywane i dostarczane do miejsca przebywania samicy, przygotowanie nasienia do wykonywanego zabiegu, poprawne wykonanie zabiegu w odpowiednim momencie cyklu rujowego krowy, a także prawidłowe przygotowanie samicy do ciąży.
Przepisy ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056) nakładają na podmioty wykonujące usługi w zakresie sztucznego unasienniania szereg obowiązków, które mają na celu zapewnienie wysokiej jakości usług świadczonych w tym zakresie. Dlatego usługi w zakresie sztucznego unasienniania mogą wykonywać wyłącznie lekarze weterynarii oraz osoby, które ukończyły szkolenie z zakresu sztucznego unasienniania danego gatunku zwierząt gospodarskich. Powyższe wymagania mają zapewnić właścicielom zwierząt właściwą jakość wykonanej usługi, gdyż zarówno lekarze weterynarii, jak i osoby, które ukończyły szkolenie z zakresu sztucznego unasienniania, posiadają umiejętność prawidłowego postępowania z nasieniem, oceny stanu fizjologicznego samicy, wyboru optymalnego momentu do wykonania zabiegu, a także praktyczną umiejętność poprawnego wykonania zabiegu. Ponadto podmioty świadczące usługi w zakresie sztucznego unasienniania mają obowiązek zaopatrywania się w nasienie wyłącznie od podmiotów posiadających zezwolenie na pozyskiwanie, konfekcjonowanie, przechowywanie i dostarczanie nasienia lub przechowywanie i dostarczanie nasienia, a nasienie wykorzystywane do wykonywania zabiegów musi pochodzić od reproduktorów spełniających wymagania określone w ustawie o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich.
Oceniając skuteczność wykonanych zabiegów sztucznego unasienniania nie można zapomnieć, że nawet prawidłowo wykonany zabieg z użyciem dobrej jakości nasienia i wykonany we właściwym momencie cyklu rujowego nie będzie skuteczny, jeżeli unasienniana krowa nie będzie prawidłowo przygotowana do ciąży. Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że systematycznie podnoszona wydajność mleka krów holsztyńsko-fryzyjskich nakłada na hodowców obowiązek zapewnienia zwierzętom optymalnych warunków środowiskowych, w tym prawidłowo zbilansowanego żywienia, które ma zaspokoić nie tylko potrzeby fizjologiczne krowy, ale również jej wysoką produkcję mleka, a także zapewnienia właściwej opieki weterynaryjnej.
Biorąc powyższe pod uwagę, rolnicy, którzy nie są zadowoleni ze skuteczności przeprowadzonych w ich stadach zabiegów sztucznego unasienniania powinni prześledzić wszystkie ewentualne przyczyny niskiej skuteczności rozrodu w celu ich wyeliminowania.
Jednocześnie chciałbym zapewnić Pana Marszałka, że w celu wykluczenia, że jakość produkowanego w Polsce nasienia buhajów może mieć negatywny wpływ na wyniki rozrodu bydła, Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt podczas kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie pozyskiwania, konfekcjonowania, przechowywania i dostarczania nasienia sprawdzi, czy podmioty te przestrzegają obowiązujących przepisów dotyczących wymagań zootechnicznych, jakie powinno spełniać nasienie buhajów.
Sekretarz stanu
Kazimierz Plocke
Warszawa, dnia 15 stycznia 2009 r.