VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 9550

w sprawie wysokości opłat sądowych za wniesienie pozwu o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma, nr SPS-023-9550/07, przy którym została załączona interpelacja posła Marka Wójcika w sprawie wysokości opłat sądowych od pozwu o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

   Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn. zm.) od pozwu o uchylenie uchwały, stwierdzenie nieważności uchwały albo ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki pobiera się opłatę stałą w wysokości 2000 zł.

   Wskazana opłata sądowa jest niezależna od wartości przedmiotu sporu, a także od tego, czy zaskarżona uchwała dotyczy praw majątkowych, czy też niemajątkowych.

   Wskazać trzeba, że wprowadzenie w powyższej ustawie, w szerokim zakresie, opłat stałych, które w sprawach o prawa majątkowe powinny być - per saldo - niższe od opłat stosunkowych, realizuje jedno z podstawowych założeń ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a mianowicie obniżenie ponoszonych przez strony kosztów postępowania cywilnego.

   Uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy dotyczą niejednokrotnie praw majątkowych o ogromnych wartościach i związane są często z niezwykle skomplikowanymi stanami faktycznymi.

   Nadto należy wskazać, że koszty sądowe (a w tym opłaty sądowe) spełniają liczne funkcje, nie tylko fiskalne, ale m.in. społeczne.

   Przyjęta w tym przypadku przez ustawodawcę wysokość opłaty stałej w kwocie 2000 zł powinna stanowić barierę przed pochopnym i nieuzasadnionym wytaczaniem sporów sądowych, które mogą być dotkliwe dla bieżącej działalności spółki.

   Wprawdzie taką barierę stanowi również surowa sankcja pieniężna, która może być zasądzona od powoda w przypadku wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia, przewidziana w art. 423 § 2 Kodeksu spółek handlowych, jednakże ocena w zakresie zastosowania tego przepisu należy do dyskrecjonalnej władzy sędziego rozpoznającego konkretną sprawę, przy czym sąd jest związany wnioskiem spółki i nie może działać z urzędu.

   Odnosząc się do kwestii zbyt wysokich opłat sądowych w sytuacji zaskarżenia jednym pozwem kilku uchwał, warto podkreślić znaczenie art. 12 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym opłata stała nie może być wyższa niż 5000 zł.

   W opinii Ministerstwa Sprawiedliwości w przypadku zaskarżenia w jednym pozwie więcej niż dwóch uchwał należna opłata sądowa zgodnie z powołanym przepisem wyniesie 5000 zł (por. ˝Koszty postępowań sądowych˝ pod red. J. Ignaczewskiego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 24).

   Jednakże w powyższej kwestii odmienne jest dotychczasowe stanowisko Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 3 sierpnia 2006 r. (IV CZ 64/06) wskazał, że pozew dotyczący kilku uchwał organu spółki podlega opłacie stałej stanowiącej wielokrotność kwoty 2000 zł, w zależności od tego, ilu uchwał dotyczy. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika przy tym, że Sąd Najwyższy nie analizował powołanego wyżej art. 12 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ale odwołał się do orzecznictwa ugruntowanego pod rządami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 1967 r. oraz rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 154, poz. 753, z późn. zm.), które jednak, co należy podkreślić, nie zawierały rozwiązania analogicznego do art. 12 nowej ustawy.

   Pewne wątpliwości interpretacyjne może nasuwać obecna redakcja cytowanego art. 12, gdyż nie wskazuje wprost, że górna granica 5000 zł dotyczy sumy opłat stałych. W związku z tym uzasadnione będzie rozważenie stosownej nowelizacji tego przepisu polegającej na wprowadzeniu zdania drugiego w art. 12 obecnej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w następującym brzmieniu: ˝Opłata stała nie może być niższa niż 30 zł, a suma opłat stałych wyższa niż 5000 zł˝. Ewentualnie rozważenia wymagałaby nowelizacja art. 29 ustawy polegająca na wprowadzeniu rozwiązania, które umożliwiałoby pobieranie jednej opłaty stałej w kwocie 2000 zł od zaskarżonych jednocześnie w jednym pozwie wszystkich uchwał wspólników lub uchwał walnego zgromadzenia.

   Ministerstwo Sprawiedliwości negatywnie odnosi się natomiast do propozycji różnicowania wysokości należnych opłat sądowych w zależności od statusu drobnego akcjonariusza. Na ogólnych bowiem zasadach powód może skorzystać z instytucji zwolnienia od kosztów sądowych z uwagi na swoją sytuację majątkową (art. 102 i nast. powołanej wyżej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

   Niezależnie od powyższego wypada zaznaczyć, że stawki opłat sądowych za poszczególne rodzaje spraw stanowią punkt odniesienia w zakresie planowanych i realizowanych dochodów sądownictwa.

   Wpływy z tych opłat, uiszczanych na rzecz Skarbu Państwa, stanowią zasadnicze źródło dochodów budżetowych w części 15: Sądy powszechne.

   Mając zatem na uwadze wskazane w niniejszej odpowiedzi okoliczności, obniżenie wysokości przedmiotowej opłaty sądowej nie byłoby uzasadnione.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Zbigniew Wrona

   Warszawa, dnia 4 czerwca 2009 r.