VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 3424

w sprawie stosowania art. 54 ustawy Kodeks wykroczeń

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Hanny Zdanowskiej w sprawie stosowania art. 54 Kodeksu wykroczeń, uprzejmie przedstawiam, co następuje.

   Zgodnie z art. 24 Kodeksu wykroczeń odpowiedzialność karną ponosi osoba, która wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych. Za popełnienie wykroczenia z art. 54 K.w. grozi kara grzywny do 500 zł albo kara nagany.

   Przepis art. 54 K.w. ma charakter blankietowy, tj. sam nie określa znamion czynu zabronionego zachowania, lecz odsyła do innych przepisów, które regulują zasady i sposób zachowania w miejscach publicznych. Omawiany przepis zawiera sankcję jedynie w stosunku do naruszeń przepisów porządkowych wydanych z upoważnienia ustawowego Dla bytu odpowiedzialności muszą być więc spełnione dwa warunki, a mianowicie, przepisy porządkowe zostały wydane z upoważnienia ustawy i nie zawierają sankcji za ich naruszenie. Z tych powodów nie jest możliwe rozróżnienie w ramach art. 54 K.w. działania sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej od pozostałych zachowań, o co w swojej interpelacji zwraca się pani poseł.

   Możliwość rozróżnienia w ramach art. 54 K.w. działania sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uwarunkowane jest jedynie rodzajem naruszonego przepisu porządkowego. To z przepisów porządkowych musi wynikać cel działania sprawcy.

   Wskazać również trzeba, że przepisy represyjne o charakterze blankietu zupełnego (jak w przypadku art. 54 K.w.) są dopuszczalne tylko wówczas, gdy ustawa przewiduje kary o stosunkowo niewielkim stopniu dolegliwości.

   Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2003 r., sygn. P 10/02, OTK-A 6/2003, poz. 62, orzekł, że art. 54 K.w. w zakresie, w jakim przewiduje wymierzenie kary grzywny za naruszenie przepisów porządkowych, stanowionych przez organy stanowiące samorządu terytorialnego, jest zgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie w uzasadnieniu wyroku trybunał stwierdził, że zasada wyłączności ustawy w sferze prawa represyjnego wyznacza pewne nieprzekraczalne granice w zakresie posługiwania się odesłaniami o charakterze dynamicznym do aktów podustawowych. Po pierwsze, przepisy represyjne o charakterze blankietu zupełnego są dopuszczalne tylko wówczas, gdy ustawa przewiduje kary o stosunkowo niewielkim stopniu dolegliwości. Obowiązująca konstytucja wyklucza bowiem stanowienie przepisów represyjnych o charakterze blankietowym zupełnym, jeżeli kary przewidziane za ich naruszenie byłyby bardziej dolegliwe. Dotyczy to w szczególności kary grzywny o większej wysokości oraz wszelkich kar związanych z ograniczeniem wolności osobistej. Po drugie, posługiwanie się techniką blankietu zupełnego jest dopuszczalne, gdy ustawa odsyła do przepisów ustanowionych przez organy posiadające demokratyczną legitymację opartą na powszechnych i bezpośrednich wyborach, a taką legitymację posiadają organy stanowiące samorządu terytorialnego.

   Odnosząc się do pytania drugiego, dotyczącego kosztów postępowania sądowego w sprawach o wykroczenia, wskazać trzeba, że kwestie te zostały uregulowane w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 10 października 2001 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłat za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 118, poz. 1269). Wysokość zryczałtowanych wydatków w sprawach o wykroczenia przed sądem pierwszej instancji wynosi od jednego obwinionego za postępowanie zwyczajne lub przyspieszone 100 zł, a jeżeli zakończone zostało skazaniem bez przeprowadzenia rozprawy lub w postępowaniu nakazowym - 50 zł.

   Dotyczy to także wykroczeń z art. 54 K.w.

   Ministerstwo Sprawiedliwości nie dysponuje danymi statystycznymi, jaka część kosztów związanych z postępowaniami sądowymi dotyczy poszczególnych rodzajów spraw, w tym spraw prowadzonych na podstawie Kodeksu wykroczeń. Wskazać można jedynie, że całkowite koszty związane z postępowaniami sądowymi w 2007 r. wyniosły 627 483 tys. zł, natomiast według stanu na dzień 30 kwietnia 2008 r. w bieżącym roku budżetowym wyniosły 197 637 tys. zł.

   W odniesieniu do skuteczności egzekucji orzeczonych grzywien należy wskazać, że całkowite należności z tytułu grzywien karnych stanowią największą pozycję wśród należności sądowych (powyżej 60% w kategorii kwot przypisanych, uiszczonych oraz pozostałości na koniec roku budżetowego). W 2007 r. z tytułu grzywien karnych na rachunek dochodów budżetu państwa wpłynęły środki w wysokości 324 290 tys. zł, pozostałość na koniec roku w tej grupie należności wynosiła natomiast 419 776 tys. zł. Wskaźnik uiszczeń do przypisów dla należności z tego tytułu w 2007 r. wyniósł 75,9%, tj. powyżej średniej dla całości należności sądowych.

   Zarówno kwota należności uiszczonych, jak również wskaźnik uiszczeń do przypisów uległy wyraźnej poprawie w stosunku do lat poprzednich.

   Odnośnie do czasu trwania postępowania sądowego wskazać trzeba, że według danych statystycznych za 2007 r. wskaźnik czasu trwania postępowania w sprawach o wykroczenia wyniósł 1,9 miesiąca.

   Odpowiadając na pytanie trzecie, stwierdzić należy, że instytucja tymczasowego zajęcia przedmiotów w przypadku wykroczeń zagrożonych ich przepadkiem, a także zabezpieczenie tych przedmiotów, uregulowane zostały w art. 48 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.).

   Zgodnie z art. 48 K.p.s.w. policja i inne organy uprawnione do prowadzenia czynności wyjaśniających mogą dokonać tymczasowego zajęcia przedmiotu, jeżeli w zakresie swojego działania dowiedziały się lub ujawniły wykroczenie zagrożone przepadkiem przedmiotów, a zajęcie jest niezbędne dla zabezpieczenia wykonania tego przepadku.

   Przepis ten reguluje w sposób wyczerpujący uprawnienie policji i innych organów uprawnionych do prowadzenia czynności wyjaśniających do dokonania tymczasowego zajęcia przedmiotów w celu zabezpieczenia egzekucji i nie wymaga nowelizacji.

   Mając powyższe na uwadze, uznać należy, że obowiązujące przepisy w sposób dostateczny pozwalają na karanie sprawców naruszających przepisy porządkowe, w tym za handel w miejscach niedozwolonych, i brak jest podstaw do nowelizacji przepisów w tym zakresie.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Jacek Czaja

   Warszawa, dnia 30 czerwca 2008 r.