VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 18003

w sprawie umożliwienia spółdzielniom mieszkaniowym uzyskania pomocy finansowej pochodzącej ze środków Unii Europejskiej na rewitalizację zasobów mieszkaniowych

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Zbigniewa Matuszczaka z dnia 22 września br. (znak: SPS-023-18003/10) w sprawie umożliwienia spółdzielniom mieszkaniowym uzyskania pomocy finansowej pochodzącej ze środków Unii Europejskiej na rewitalizację zasobów mieszkaniowych, w porozumieniu z panią Elżbietą Bieńkowską minister rozwoju regionalnego uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

   Odnosząc się do problematyki podjętej w ww. interpelacji, pragnę poinformować, że uznanie wydatków na mieszkalnictwo za kwalifikowane do dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (dalej: EFRR) było jednym z ważnych postulatów negocjacyjnych Polski oraz nowych państw członkowskich w trakcie procesu negocjacji całości pakietu legislacyjnego na lata 2007-2013. Początkowe wersje projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zakładały niekwalifikowalność jakichkolwiek działań dotyczących mieszkalnictwa. Polska wraz z innymi nowymi państwami członkowskimi, w tym szczególnie z krajami z Grupy Wyszehradzkiej, od początku negocjacji nad nowym pakietem rozporządzeń Unii Europejskiej, postulowała uznanie kwalifikowalności mieszkalnictwa z funduszy UE, w tym w szczególności z EFRR.

   Ostateczne korzystne dla nowych państw członkowskich oraz Rumunii i Bułgarii kompromisowe rozwiązania w tym zakresie zapadły na posiedzeniu Rady Europejskiej w grudniu 2005 r. jako element pakietu dotyczącego ustaleń w ramach perspektywy finansowej na lata 2007-2013. Możliwość taka, nieprzewidziana nigdy wcześniej, wynikała bezpośrednio z uwzględnienia przez Komisję Europejską szczególnych potrzeb nowych państw członkowskich stojących przed wyzwaniami związanymi z zapobieganiem degradacji fizycznej, w tym w szczególności na obszarach miejskich zagrożonych zjawiskiem wykluczenia społecznego.

   W konsekwencji powyższego w latach 2007-2013 po raz pierwszy istnieje możliwość współfinansowania środkami EFRR przedsięwzięć związanych z mieszkalnictwem. Ogólny katalog wydatków kwalifikowanych w zakresie mieszkalnictwa został zawarty w przepisach wykonawczych rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z 27.12.2006 r., dalej: rozporządzenie 1828/2006). Wydatki kwalifikowane w zakresie mieszkalnictwa są zaprojektowane w regionalnych programach operacyjnych (dalej: RPO) i nie mogą przekraczać 3% całkowitej alokacji EFRR na dany program. Z tego źródła mogą uzyskać wsparcie inwestycje takie jak renowacja części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz renowacja i zmiana przeznaczenia istniejących budynków stanowiących własność podmiotów o celach niezarobkowych na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osób o szczególnych potrzebach.

   W kontekście ww. interpelacji istotne wydaje się zwrócenie uwagi na możliwość finansowania projektów odnoszących się do renowacji części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych w zakresie wspólnych elementów konstrukcyjnych budynku takich jak: dach, elewacja zewnętrzna, stolarka okienna i drzwiowa, klatka schodowa, korytarze wewnętrzne i zewnętrzne, wejścia i elementy jego konstrukcji zewnętrznej, a także przywoływane dźwigi osobowe. Pojęcie to odnosi się również do wymiany lub remontu wszelkich instalacji technicznych budynku oraz działań podnoszących efektywność energetyczną budynku (termomodernizacja).

   Podstawę dla współfinansowania inwestycji w obszarze mieszkalnictwa stanowią odpowiednie zapisy RPO. Działania związane z mieszkalnictwem zostały zaprogramowane jako element operacji dotyczącej zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich albo w ramach osi priorytetowej dedykowanej obszarom dotkniętym lub zagrożonym degradacją fizyczną i wykluczeniem społecznym. Ponadto inwestycje dotyczące mieszkalnictwa powinny być ujęte w lokalnych programach rewitalizacyjnych, w ramach których przewiduje się przedsięwzięcia w wielu sferach zmierzające do wyprowadzenia danego obszaru z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków do jego dalszego rozwoju. Z uwagi na ograniczoną ilość środków przeznaczonych na interwencje z zakresu mieszkalnictwa, projekty w zakresie infrastruktury mieszkaniowej mogą być realizowane wyłącznie na wyznaczonych obszarach wyróżniających się spośród innych obszarów stopniem degradacji społeczno-przestrzennej. Warunkiem otrzymania wsparcia jest zachowanie zasady kompleksowości działań.

   Na interwencje w zakresie mieszkalnictwa we wszystkich RPO przewidziano ponad 243 mln euro. Obrazuje to poniższa tabela, z której również wynika, że tylko jedno województwo, podlaskie, nie przewiduje wydatków w zakresie mieszkalnictwa.

Infrastruktura mieszkaniowa [kod kategorii 78]
Województwo	Kwota na mieszkalnictwo (w EUR)	suma RPO (w EUR)	odsetek w RPO (%)
dolnośląskie	34 731 794	1 213 144 879	2,86
kujawsko-pomorskie	19 115 177	951 003 820	2,01
lubelskie	23 117 091	1 155 854 549	2,00
lubuskie	5 174 194	439 173 096	1,18
łódzkie	18 114 856	1 006 380 910	1,80
małopolskie	5 800 000	1 290 274 402	0,45
mazowieckie	45 900 000	1 831 496 698	2,51
opolskie	4 100 590	427 144 813	0,96
podkarpackie	16 192 386	1 136 307 823	1,42
podlaskie		636 207 883	0,00
pomorskie	5 370 599	885 065 762	0,61
śląskie	23 000 000	1 712 980 303	1,34
świętokrzyskie	2 165 482	725 807 266	0,30
warmińsko-mazurskie	22 285 654	1 036 542 041	2,15
wielkopolskie	6 131 250	1 272 792 644	0,48
zachodniopomorskie	12 000 000	835 437 299	1,44

   Instytucje zarządzające RPO tj. zarządy województw określają szczegółowe zasady wdrażania projektów polegające na: wskazaniu możliwego zakresu wsparcia, zdefiniowaniu beneficjentów, określeniu dla nich poziomu dofinansowania, a także wyboru kryteriów i wskaźników wyznaczania obszarów wsparcia, na których będą realizowane przedsięwzięcia z zakresu mieszkalnictwa odzwierciedlające specyfikę uwarunkowań endogenicznych regionów. Lista beneficjentów mogących ubiegać się o wsparcie w zakresie finansowania inwestycji mieszkaniowych jest szczegółowo określana przez instytucje zarządzające RPO w uszczegółowieniach. Niemniej jednak rodzaje potencjalnych beneficjentów powinny mieścić się w poniższym katalogu:

   1) jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia,

   2) jednostki organizacyjne j.s.t. posiadające osobowość prawną,

   3) spółdzielnie mieszkaniowe,

   4) wspólnoty mieszkaniowe,

   5) towarzystwa budownictwa społecznego,

   6) inne jednostki organizacyjne ujęte w lokalnym programie rewitalizacji, które posiadają prawo do dysponowania daną nieruchomością,

   7) instytucje i organizacje (w tym organizacje pozarządowe) zajmujące się walką z bezdomnością, mieszkaniami chronionymi (np. dla wychodzących z więzień),

   8) kościoły i związki wyznaniowe, jeśli będą tworzyć placówki dla bezdomnych i mieszkania chronione,

   9) podmioty niedziałające dla zysku, zajmujące się integracją różnych grup społecznych.

   Poniżej przedstawiam osie priorytetowe oraz działania, w ramach których przewidziane są do realizacji między innymi interwencje w ramach rewitalizacji i mieszkalnictwa, w poszczególnych RPO:

Województwo	Oś priorytetowa i działanie
dolnośląskie	IX Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich na terenie Dolnego Śląska, działanie 9.1: Odnowa zdegradowanych obszarów miejskich w miastach powyżej 10 tys. mieszkańców
kujawsko- pomorskie	VII Wspieranie przemian w miastach i w obszarach wymagających odnowy, działanie 7.1: Rewitalizacja zdegradowanych dzielnic miast oraz działanie 7.2: Adaptacja do nowych funkcji społeczno-gospodarczych terenów poprzemysłowych i powojskowych
lubelskie	III Atrakcyjność obszarów miejskich i tereny inwestycyjne, działanie 3.2: Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich
lubuskie	IV Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej, działanie 4.3: Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich i wiejskich
łódzkie	VI Odnowa obszarów miejskich, działanie 6.1: Rewitalizacja obszarów problemowych, działanie 6.2: Renowacja substancji mieszkaniowej
małopolskie	VI Spójność wewnątrzregionalna, działanie 6.1: Rozwój miast
mazowieckie	V Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu, działanie 5.2: Rewitalizacja miast
opolskie	VI Aktywizacja obszarów miejskich i zdegradowanych, działanie 6.1: Rewitalizacja obszarów miejskich, działanie 6.2: Zagospodarowanie terenów zdegradowanych
podkarpackie	VII Spójność wewnątrzregionalna, 7.1: Rewitalizacja miast, 7.2: Rewitalizacja obszarów zdegradowanych oraz 7.3: Aktywizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo
pomorskie	III Funkcje miejskie i metropolitalne, 3.2: Wzrost atrakcyjności przestrzeni miejskiej
śląskie	VI Zrównoważony rozwój miast, działanie 6.1: Wzmacnianie regionalnych ośrodków wzrostu, działanie 6.2: Rewitalizacja obszarów zdegradowanych
świętokrzyskie	VI Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast, działanie 6.1: Wzmocnienie regionalnych i subregionalnych ośrodków wzrostu, działanie 6.2: Rewitalizacja małych miast
warmińsko-mazurskie	IV Rozwój, restrukturyzacja i rewitalizacja miast, działanie 4.1:Humanizacja blokowisk, działanie 4.2: Rewitalizacja miast, działanie 4.3: Restrukturyzacja terenów powojskowych i poprzemysłowych
wielkopolskie	IV Rewitalizacja obszarów problemowych, działanie 4.1: Rewitalizacja obszarów miejskich, działanie 4.2: Rewitalizacja zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych
zachodniopomorskie	V Turystyka, kultura i rewitalizacja, działanie 5.5: Rewitalizacja, VI. Rozwój Funkcji Metropolitalnych, działanie 6.6: Rewitalizacja na obszarze metropolitalnym

   W nawiązaniu do przywołanego w interpelacji RPO Województwa Lubelskiego (dalej RPO WL) należy wskazać działanie dotyczące rewitalizacji - tj. działanie 3.2: Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, które obejmuje interwencje związane z infrastrukturą mieszkaniową. Katalog wsparcia proponowany w RPO WL obejmuje działania związane z modernizacją wspólnych części wielorodzinnych budynków mieszkalnych, z wyłączeniem prowadzenia prac w indywidualnych mieszkaniach, odnowienie następujących głównych elementów konstrukcji budynku: dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych i zewnętrznych, wejścia i elementy jego konstrukcji zewnętrznej, windy; infrastruktura techniczna budynku; działania w zakresie oszczędności energetycznej z uwzględnieniem wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz przygotowanie do użytkowania nowoczesnych, socjalnych budynków mieszkalnych dobrego standardu poprzez renowację i adaptację istniejących budynków stanowiących własność władz publicznych lub własność podmiotów działających w celach niezarobkowych. Jednym z podmiotów uprawnionych do ubiegania się o dofinansowanie projektów z ww. dziedzin są spółdzielnie mieszkaniowe. Obecnie (od 27 września br. do 29 października br.) trwa nabór wniosków dotyczących powyższego działania.

   W odniesieniu do możliwości stworzenia specjalnego programu, w ramach którego takie podmioty, jak spółdzielnie mieszkaniowe, mogłyby pozyskiwać środki unijne na renowację mieszkań należy zaznaczyć, że powyższe w perspektywie finansowej po roku 2013 będzie zależeć z jednej strony od zapisów na poziomie UE (rozporządzenia, kwalifikowalność, zasady wdrażania funduszy), z drugiej natomiast od przyjętych rozwiązań na poziomie krajowym.

   W obecnej chwili trudno jest jednoznacznie określić, czy w nowej perspektywie finansowej będzie możliwość stworzenia specjalnych programów wsparcia budownictwa mieszkaniowego. Można jednak wyjść z założenia, że kraje UE będą zainteresowane utrzymaniem takiego stanu również w przyszłym okresie finansowania. Tocząca się dyskusja nad kształtem polityki spójności po 2013 r., jej celami, zasadami i ogólnymi kierunkami ewolucji w 2011 r., wejdzie na wyższy poziom szczegółowości, rozpoczną się negocjacje zapisów zawartych w nowym pakiecie projektów rozporządzeń unijnych na lata 2014-2020, wtedy możliwe będzie opracowanie architektury PO na poziomie krajowym.

   Niezależnie od powyższych rozstrzygnięć należy pamiętać, że jednym z działań wdrażających Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie (dalej: KSRR) jest wzmocnienie wymiaru miejskiego polityki regionalnej, którego jednym z aspektów będzie zapewnienie spójności podejścia do obszarów zdegradowanych oraz rozwiązań w zakresie prowadzenia procesów rewitalizacji, w których to problematyka spółdzielni mieszkaniowych będzie obecna.

   Polityka regionalna, zdefiniowana w projekcie KSRR, oddziaływać będzie na czynniki rozwojowe w miastach, koncentrując się między innymi na restrukturyzacji i rewitalizacji miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. Polityka regionalna przeciwdziałać będzie procesom marginalizacji obszarów problemowych w miastach (zdegradowane dzielnice). Jednym z wyzwań KSRR jest zapewnienie spójności wewnętrznej kraju, niedopuszczenie do nadmiernych zróżnicowań przestrzennych, które dotyczy między innymi przeciwdziałania zagrożeniu utraty dotychczasowych funkcji społeczno-gospodarczych niektórych obszarów miejskich i innych obszarów. Wyzwaniem dla polityki regionalnej w tym kontekście jest wspomaganie kompleksowej rewitalizacji i restrukturyzacji społeczno-gospodarczej obszarów w mniejszych skalach przestrzennych. Tak rozumiane wyzwanie zakłada także włączenie w główny nurt polityki regionalnej działań tradycyjnie utożsamianych z polityką miejską.

   Biorąc pod uwagę zidentyfikowane wyzwania, w celu 2 KSRR: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych znalazło się działania: Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze.

   Do najważniejszych zagadnień, które powinny być brane pod uwagę, będą należały: wsparcie kompleksowych programów rewitalizacyjnych obejmujących zagadnienia infrastrukturalne, gospodarcze i społeczne. Istotne jest jednak, aby rewitalizacja nie była rozumiana jedynie jako odnowa tkanki mieszkaniowej czy poprawa istniejącej infrastruktury. Działania rewitalizacyjne muszą wynikać ze szczegółowych planów rewitalizacji i prowadzone być we wszystkich wymiarach: infrastrukturalnym, gospodarczym i społecznym. Takie podejście warunkuje efektywność działań na rzecz przywrócenia właściwych funkcji miast lub ich dzielnic czy zmiany funkcji zdegradowanych terenów poprzemysłowych. Dobrze prowadzona rewitalizacja jest szansą rozwojową miast i całych regionów. Polityka regionalna będzie zaadresowana przede wszystkim do zdegradowanych obszarów śródmiejskich, które stanowią największy odsetek terenów wymagających rewitalizacji i są zarazem obszarem koncentracji problemów społeczno-ekonomicznych.

   W świetle powyższych wyjaśnień na pytania Pana Posła Zbigniewa Matuszczaka udzielam następujących odpowiedzi:

   1.Czy Ministerstwu Infrastruktury znany jest sygnalizowany w niniejszej interpelacji problem i jego skala?

   Odnosząc się do pytań pana posła pragnę zauważyć, że spółdzielczość mieszkaniowa z inicjatywy resortu korzystała w latach 1991-1997 w dużym stopniu z pomocy państwa udzielanej w formie dotacji na dopłaty do centralnego ogrzewania i ciepłej wody oraz na usuwanie wad technologicznych i instalację urządzeń do pomiaru i regulacji zużycia ciepła i wody. Natomiast aktualnie dla wszystkich zasobów mieszkaniowych bez względu na rodzaj ich właściciela mają zastosowanie jednolite zasady gospodarowania, zatem zasoby należące do spółdzielni mieszkaniowych nie mogą być odmiennie traktowane.

   2. Czy Ministerstwo Infrastruktury przewiduje opracowanie rządowego programu dofinansowania rewitalizacji zasobów mieszkaniowych, uwzględniającego osiedla należące do spółdzielni mieszkaniowych?

   Wbrew stwierdzeniu pana posła o braku rządowego programu dofinansowana rewitalizacji problematykę pomocy na modernizację części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych w celu poprawy warunków mieszkaniowych osób fizycznych w zasobach spółdzielni mieszkaniowych, towarzystw budownictwa społecznego oraz wspólnot mieszkaniowych zawarto w rozdziale 3 rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego z dnia 9 czerwca 2010 r. w sprawie pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych (Dz. U. Nr 117, poz. 787), wydanym na podstawie delegacji art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. poz. 712, z późn. zm.).

   3. Czy i jakie kroki podejmie Ministerstwo Infrastruktury dla rozwiązania sygnalizowanego problemu i umożliwienia spółdzielniom mieszkaniowym ubieganie się o pomoc finansową ze środków Unii Europejskiej w ramach regionalnych programów operacyjnych?

   Ministerstwo Infrastruktury nie przewiduje dodatkowych działań w zakresie poruszonej problematyki dotyczącej dofinansowania rewitalizacji zasobów mieszkaniowych, w tym osiedli należących do spółdzielni mieszkaniowych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Piotr Styczeń

   Warszawa, dnia 14 października 2010 r.