VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra -

na zapytanie nr 7927

w sprawie opłat dodatkowych za parkowanie w strefach płatnego parkowania

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo z dnia 12 października 2010 r., znak: SPS-024-7927/10, przy którym przekazano zapytanie posła Sławomira Kopycińskiego w sprawie opłat dodatkowych za parkowanie w strefach płatnego parkowania, przedstawiam poniżej następujące wyjaśnienia.

   W zapytaniu pan poseł wskazał, iż zgodnie z art. 13f ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, z późn. zm.) za nieuiszczenie opłat za parkowanie na drogach publicznych w strefie płatnego postoju pobiera się opłatę dodatkową. Wysokość opłaty dodatkowej określa rada gminy (rada miasta), a pobiera ją zarząd drogi, a w przypadku jego braku zarządca drogi. Jednocześnie nieuiszczenie opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania stanowi wykroczenie określone w art. 92 § l ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275), polegające na niezastosowaniu się do znaku drogowego D-44 ˝Strefa płatnego parkowania˝. W ten sposób za ten sam czyn kierowcy są dwukrotnie karani: w drodze administracyjnej opłata dodatkowa i w drodze postępowania w sprawach o wykroczenia kara za wykroczenie. W związku z powyższym pan poseł zwrócił się o ustosunkowanie się do poszczególnych pytań dotyczących opisanego zagadnienia.

   1. Odnosząc się do pytania, czy Ministerstwo Infrastruktury zamierza podjąć działania legislacyjne w ww. zakresie, uprzejmie informuję, iż ze względu na złożony i wieloaspektowy charakter sprawy przedstawionej w piśmie sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Tadeusz Jarmuziewicz zwrócił się do ministrów sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych i administracji z prośbą o odniesienie się do zgłoszonego problemu, o czym został poinformowany rzecznik praw obywatelskich w piśmie z dnia 7 września 2010 r., znak TD-7km-073-4/10. Po uzyskaniu odpowiedzi oraz uzgodnieniu stanowiska z ww. ministrami podjęta zostanie decyzja o dalszych działaniach w omawianej sprawie.

   2. Pan poseł zwrócił się również z zapytaniem: ˝Czy dopuszczalna jest praktyka kilkuletniego zwlekania przez zarząd lub zarządcę drogi publicznej z dochodzeniem roszczeń z tytułu opłat dodatkowych określonych w art. 13f ustawy o drogach publicznych i czy może to stanowić podstawę do wszczęcia postępowania o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wobec osób, wobec zarządów względnie zarządców dróg?˝

   Odnosząc się do powyższego pytania, można zauważyć, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114, z późn. zm.) ˝naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia˝. Mając jednak na uwadze fakt, że zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, a samodzielność gminy podlega ochronie sądowej, resort infrastruktury nie ma wpływu na sposób, w jaki dochodzone są przedmiotowe roszczenia.

   3. Następne pytanie dotyczy określenia ogólnej kwoty zaległych należności z tytułu opłat dodatkowych określonych w art. 13f ustawy o drogach publicznych i przeciętnego czasu, jaki mija od momentu powstania obowiązku zapłaty do momentu wszczęcia postępowania mającego na celu dochodzenie należności przez zarządy lub zarządców dróg publicznych. Ministerstwo Infrastruktury jako organ niebędący jednostką nadrzędną nad wszystkimi zarządcami dróg nie dysponuje rejestrami zawierającymi dane, o które zwraca się pan poseł. Wydaje się, iż omawiane informacje mogą posiadać jednostki samorządu terytorialnego bądź zarządy dróg, których obowiązkiem jest pobieranie opłaty dodatkowej.

   4. W kolejnym pytaniu pan poseł zwrócił się o wskazanie, jaki jest termin przedawnienia należności z tytułu opłat dodatkowych określonych w art. 13f ustawy o drogach publicznych, co do których obowiązek zapłaty powstał przed 1 stycznia 2006 r. - czy jest to termin określony w art. 40d ustawy o drogach publicznych, czy ogólny termin przedawnienia należności cywilnoprawnych.

   W nowelizacji z dnia 14 listopada 2003 r. (Dz. U. Nr 200, poz. 1953 - nowelizacja weszła w życie z dniem 24 listopada 2003 r.) ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych skreślono art. 13 ust. 2a, ale jednocześnie dodano art. 13f, stanowiący, że za nieuiszczenie opłaty parkingowej pobiera się opłatę dodatkową. Ponadto przedmiotową nowelizacją od dnia 9 grudnia 2003 r. zmieniono brzmienie art. 40a, postanawiając, że opłaty określone w art. 13f stanowią przychody środków specjalnych odpowiednich zarządów dróg przeznaczonych na budowę, przebudowę, remont, utrzymanie i ochronę dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich i przepraw promowych. Natomiast nowelą z dnia 29 lipca 2005 r. zmieniającą ustawę o drogach publicznych z dniem 4 października 2005 r. w art. 40d dodano ust. 3, w którym zawarto między innymi przepis, że obowiązek uiszczenia opłat dodatkowych określonych w art. 13f przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powinny zostać uiszczone.

   Pytanie, czy przepisy dotyczące przedawnienia zawarte w znowelizowanej ustawie o drogach publicznych w brzmieniu obowiązującym od 4 października 2005 r. będą miały zastosowanie również do należności z tytułu kar za nieuiszczenie opłat parkingowych nakładanych na podstawie przepisów ustawy o drogach publicznych, które obowiązywały w dacie zdarzenia mającego miejsce przed datą wejścia w życie przepisu o przedawnieniu, było przedmiotem rozważań w doktrynie.

   W wyroku z dnia 8 września 2009 r., sygn. akt l SA/Bd 475/09 LEX nr 565737, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wskazał, że ˝Skoro w przepisach ustawy o drogach publicznych w brzmieniu od dnia 29 lipca 2005 r. nie ma wyraźnego wyłączenia, że przepisy art. 40d ust. 3 u.d.p. nie mają zastosowania do kar pieniężnych za brak opłaty parkingowej na podstawie przepisów obowiązujących w dniu zdarzenia, to przepis ten dotyczący przedawnienia należy stosować również do tych kar. Braku przepisów przejściowych w tej materii nie należy rozstrzygać na niekorzyść podmiotów zobowiązanych do zapłaty daniny publicznej˝.

   Zarówno w wyroku z dnia 10 czerwca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy, I SA/Bd 218/08 LEX nr 513190, jak również w wyroku z dnia 23 września 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy, I SA/Bd 452/09 LEX nr 565736, wskazał, że ˝Regulacje zawarte w art. 40d ust. 3 ustawy o drogach publicznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838, ze zm.), dodane nowelą z dnia 29 lipca 2005 r., w kwestii przedawnienia odnoszą się do wszystkich dodatkowych opłat i kar pieniężnych za nieopłacenie płatnego parkowania, w tym również do tych kar, które powinny być uiszczone przed 24 listopada 2003 r.˝

   W uzasadnieniu wyroku z dnia 23 września 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zauważył, iż brak jest podstaw do zastosowania w sprawie przepisów Kodeksu cywilnego regulujących przedawnienie zobowiązań cywilnoprawnych, bowiem kara pieniężna jest daniną publicznoprawną. Nie znajduje również uzasadnienia stosowanie przepisów przewidzianych dla należności o charakterze sankcji karnej ze względu na administracyjny charakter przedmiotowej kary.

   5. W kolejnym pytaniu pan poseł zwrócił się o wskazanie, czy ˝dopuszczalne jest dochodzenie należności z tytułu opłat dodatkowych za nieuiszczenie opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania na drogach publicznych, co do których obowiązek zapłaty powstał przed 10 grudnia 2003 r., kiedy weszło w życie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego kwestionujące treść zapisów ustawowych dotyczących opłat dodatkowych w ówczesnym brzmieniu przepisów ustawy o drogach publicznych˝. Trybunał Konstytucyjny odniósł się do powyższej kwestii, wskazując w uzasadnieniu wyroku, że ˝Uznając niekonstytucyjność § 9 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2000 r. w sprawie opłat drogowych (Dz. U. Nr 57, poz. 607) z art. 2 i art. 92 ust. 1 konstytucji, trybunał uznaje jednocześnie, że nie podlegają zwrotowi opłaty pobrane na podstawie tychże przepisów. (...) Gdyby uznać, że w następstwie stwierdzenia niekonstytucyjności wskazanych wyżej przepisów korzystającemu bezprawnie z drogi publicznej przysługuje zwrot pobranej tzw. podwyższonej opłaty, trzeba byłoby jednocześnie uznać, że Skarbowi Państwa w stosunku do takich użytkowników przysługuje roszczenie - co niewątpliwie rodziłoby istotne trudności dowodowe - o odszkodowanie za bezprawne (bo bez zezwolenia) korzystanie z tychże dróg i ewentualne odszkodowanie za pogorszenie stanu tychże dróg. W takim stanie rzeczy uznać należy, że ze względu na to, że z jednej strony tzw. podwyższone opłaty - chociaż konstytucyjnie uprawnione - pobierane były na podstawie niezgodnych z konstytucją przepisów prawnych, z drugiej zaś opłaty te dotyczyły tych użytkowników dróg korzystających z pojazdów nienormatywnych, którzy korzystali z nich w sposób bezprawny, bo bez zezwolenia (za które przecież także pobiera się opłaty), ma miejsce swoista konsumpcja (zniesienie) wzajemnych roszczeń. Przyjęcie innego rozwiązania w tym zakresie prowadziłoby do nieuprawnionego przysporzenia majątkowego po stronie użytkowników dróg korzystających z pojazdów nienormatywnych. W takim stanie rzeczy żądanie zwrotu opłat pobranych na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 27 czerwca 2000 r. (czy też inne roszczenia z tym związane) uznać należy za nieuprawnione˝. Dlatego też w rozstrzygnięciu Trybunał Konstytucyjny wprost wskazał, iż pobrane na podstawie przepisów rozporządzeń Rady Ministrów (wydanych na podstawie art. 13 ust. 4 ustawy o drogach publicznych) wskazanych w części I w pkt 2-5 wyroku opłaty nie podlegają zwrotowi. Zatem niniejszy wyrok nie tworzy podstawy roszczeń o zwrot opłat za parkowanie pobranych na podstawie niekonstytucyjnych przepisów (pkt I.1-4 sentencji) do momentu utraty przez nie mocy obowiązującej.

   Podsumowując, mam nadzieję, iż przedstawione wyjaśnienia okażą się pomocne w stosowaniu ustawy.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Radosław Stępień

   Warszawa, dnia 3 listopada 2010 r.