VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 23044

w sprawie możliwości zwolnienia powiatów z obowiązkowego ubezpieczania pojazdów, których właścicielami stały się na podstawie orzeczenia sądu

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo nr SPS-023-23044/11 z dnia 16 czerwca 2011 r. przesyłające interpelację posła Grzegorza Roszaka w sprawie możliwości zwolnienia powiatów z obowiązkowego ubezpieczenia pojazdów, których właścicielami stały się na podstawie orzeczenia sądów, uprzejmie informuję, że ponieważ interpelacja dotyczy w znacznej części zagadnień znajdujących się we właściwości ministra finansów oraz ministra środowiska, konieczne było pozyskanie ich stanowiska.

   W otrzymanym przy piśmie, nr FN-6/0602/104-1/LPM/PHMJ-5668/11, stanowisku ministra finansów, które załączam*⁾, podsekretarz stanu pan Dominik Radziwiłł wyjaśnia w zakresie przepisów dotyczących obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego, że: ˝powszechny obowiązek zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia, jakim jest zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych, uwarunkowany jest szczególną społeczną funkcją tego ubezpieczenia, jaką jest ochrona osób trzecich przed skutkami częstych, niekorzystnych zdarzeń powstałych wskutek ruchu pojazdów. Nieprzerwany charakter odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i zarazem ochrony ubezpieczeniowej daje poszkodowanym w wypadku gwarancję otrzymania należnego odszkodowania. Z drugiej strony umowa tego ubezpieczenia chroni ewentualnego sprawcę wypadku komunikacyjnego przed nadmiernymi obciążeniami finansowymi z tytułu jego odpowiedzialności cywilnej oraz zabezpiecza jego majątek przed nadmiernym uszczupleniem z tytułu tej odpowiedzialności.

   W związku z powyższą konstrukcją oraz celem, jakiemu ma służyć przedmiotowe ubezpieczenie, obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych ciąży na wszystkich posiadaczach zarejestrowanych pojazdów mechanicznych, z zastrzeżeniem, iż w niektórych sytuacjach istnieje możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia krótkoterminowego. Przedmiotowy cel przesądza także o tym, iż w obecnych przepisach nie przewidziano możliwości odstąpienia od obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego OC komunikacyjnego czy zwolnienia z obowiązku zawarcia tej umowy w sytuacji, gdy jego posiadacz, w jakimś okresie, nie chce lub nie może korzystać z pojazdu.

   Kolejnym systemowym rozwiązaniem, które ma zapewnić ciągłość ubezpieczenia, jest powiązanie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z rejestracją pojazdu. Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu mechanicznego. Natomiast w myśl art. 33 pkt 2 tej ustawy umowa ubezpieczenia OC komunikacyjnego ulega rozwiązaniu z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego. Tym samym przez cały okres zarejestrowania pojazdu na jego posiadaczu ciąży obowiązek posiadania ważnej umowy ubezpieczenia OC. Przedmiotowe powiązanie ubezpieczenia OC komunikacyjnego z rejestracją pojazdu zostało podyktowane zapewnieniem gwarancyjnego charakteru tego ubezpieczenia i koniecznością zapewnienia skuteczności ochrony osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych.

   Należy wskazać, iż w przypadku wyrejestrowania pojazdu umowa ubezpieczenia OC komunikacyjnego ulega rozwiązaniu z mocy prawa.

   Jednocześnie należy nadmienić, iż pozostawienie czy też unieruchomienie pojazdu na parkingu nie wyklucza sytuacji, w których mogłoby dojść do wystąpienia szkody. W związku z tym, na podstawie przepisu art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (...), za szkodę wyrządzoną w związku z ruchem pojazdu uważa się również szkodę powstałą przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu, bezpośrednio przy załadowaniu i rozładowaniu pojazdu oraz podczas zatrzymania, postoju lub garażowania. Do wypadków ubezpieczeniowych często dochodzi np. na parkingach, w garażach, podczas wykonywania zabiegów konserwacyjnych. Odpowiedzialność odszkodowawcza powstaje także w sytuacji, gdy do powstania szkody doszło w czasie wsiadania i wysiadania z samochodu, w trakcie otwierania drzwi, gdy szkoda powstała na skutek wybuchu silnika w czasie, kiedy pojazd się nie poruszał.

   Należy jednocześnie podkreślić, że w związku z konstrukcją umowy ubezpieczenia w każdym przypadku istnieje możliwość negocjacji z zakładem ubezpieczeń wysokości składki ubezpieczeniowej, np. w związku z mniejszym ryzykiem z uwagi na stałe lub przejściowe wyłączenie pojazdu z ruchu.

   Mając powyższe na uwadze oraz odnosząc się do 1 pytania z przesłanej interpelacji, należy wskazać, iż resort finansów nie planuje podjęcia prac legislacyjnych zmierzających do zwolnienia powiatów (posiadaczy zarejestrowanych pojazdów mechanicznych) z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC komunikacyjnego.

   Dodatkowo należy wskazać na uregulowania UE dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia OC komunikacyjnego. Przepis art. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczenia od takiej odpowiedzialności (wersja ujednolicona) nakłada na każde państwo członkowskie obowiązek zastosowania wszelkich właściwych środków, aby zapewnić objęcie ubezpieczeniem OC z tytułu użytkowania pojazdów, których stałe miejsce postoju znajduje się na jego terytorium. Za terytorium, na którym znajduje się stałe miejsce postoju pojazdu, uważa się zaś terytorium państwa, którego tablicę rejestracyjną pojazd posiada˝.

   Natomiast pan Bernard Błaszczyk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, przekazał przy piśmie nr DGOop 070-20/31955/11/PS, które załączam*⁾, odpowiedź ministra środowiska na zapytanie z interpelacji dotyczące bezpłatnego przekazywania przez powiaty wraków aut do stacji demontażu. Poinformował w nim, że: ˝Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202, z późn. zm.) przedsiębiorca prowadzący stację demontażu przy przyjmowaniu pojazdu wycofanego z eksploatacji może pobrać opłatę od właściciela pojazdu. Opłata nie jest pobierana, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

   - pojazd jest zarejestrowany na terytorium kraju, zgodnie z odrębnymi przepisami;

   - pojazd wycofany z eksploatacji:

   - jest kompletny,

   - nie zawiera innych odpadów, które nie pochodzą z danego pojazdu.

   Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji przewiduje w art. 23 ust. 6 zwolnienie z opłaty, jedynie w przypadku gdy przyjmowane są niekompletne pojazdy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz jednostek ochrony przeciwpożarowej. Nie przewidziano jednak takiego zwolnienia w przypadku przekazywania pojazdów przez gminy bądź powiaty.

   Należy jednak zauważyć, że zgodnie z art. 401c ust. 9 pkt 6 i 6a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznacza środki finansowe m.in. na dofinansowanie gmin w zakresie zbierania porzuconych pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz na dofinansowanie powiatów w zakresie zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji, nabytych w drodze przepadku w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.).˝.

   Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, pragnę zauważyć, że stanowią one odpowiedź na większość wątpliwości i zapytań przedstawionych w interpelacji pana posła Grzegorza Roszaka. Natomiast odnośnie do pytania o wymagania techniczne dla pojazdów, których niespełnienie powoduje uznanie pojazdu za wycofany z eksploatacji, przedstawiam poniższe stanowisko.

   Prace nad projektem rozporządzenia w sprawie wymagań technicznych dla pojazdów, których niespełnienie powoduje uznanie pojazdów za pojazdy wycofane z eksploatacji, były prowadzone już w 2004 r., jednakże zostały one przerwane ze względu na wątpliwości Rządowego Centrum Legislacji (RCL) co do zgodności z konstytucją delegacji ustawowej upoważniającej do jego wydania. W związku ze zmianą w 2010 r. delegacji do wydania takiego rozporządzenia, zawartej w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, prace te wznowiono.

   Informuję, że w dniu 7 lipca 2011 r. nowy projekt ww. rozporządzenia ministra infrastruktury został rozpatrzony przez Komisję Prawniczą RCL. W wyniku prac Komisji Prawniczej RCL ustalono, że wydanie projektowanego rozporządzenia będzie możliwe po dokonaniu nowelizacji przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach lub ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Uwzględniając stanowisko RCL w tej sprawie, pragnę wyjaśnić, że wynika to z braku określenia w przepisach ustawowych organu właściwego do stwierdzenia, że dany pojazd nie spełnia wymagań i w związku z tym jest uznany za wycofany z eksploatacji. Może to skutkować uznaniem regulacji projektowanego aktu wykonawczego za niezgodne z Konstytucją RP. Nie jest jednocześnie możliwe określenie wymagań technicznych, których niespełnienie powoduje uznanie pojazdu za wycofany z eksploatacji w taki sposób, aby właściciel pojazdu, nie dysponując wiedzą specjalistyczną, był w stanie ocenić, czy jego pojazd jest pojazdem wycofanym z eksploatacji.

   W konsekwencji uznać należy, że wydanie projektowanego rozporządzenia bez dokonywania stosownych zmian w przepisach ustawowych może prowadzić do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego i wynikającej z niej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

   W świetle powyższego, do czasu wskazania w przepisach ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji organu administracji publicznej właściwego do stwierdzenia, że dany pojazd nie spełnia wymagań technicznych, które będą określone w akcie wykonawczym, nie będzie możliwe zrealizowanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 3a ust. 1 tej ustawy.

   Informuję jednocześnie, że minister infrastruktury zaproponował do projektu ustawy o odpadach, zgłoszonego przez ministra środowiska do rozpatrzenia przez komitet stały Rady Ministrów, dodanie stosownego zapisu, który ma na celu rozwiązanie powstałej sytuacji i doprowadzenie do możliwości wydania omawianego rozporządzenia. Projekt ten ma być przedmiotem posiedzenia komitetu stałego Rady Ministrów w dniu 27 lipca 2011 r.

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Tadeusz Jarmuziewicz

   Warszawa, dnia 27 lipca 2011 r.