VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 15641

w sprawie problemu polsko-niemieckiej granicy morskiej

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pani Gabrieli Masłowskiej (pismo nr SPS-023-15641/10 z dnia 21 kwietnia 2010 r.) w sprawie problemu polsko-niemieckiej granicy morskiej uprzejmie informuję, co następuje.

   Rozgraniczenia obszarów morskich w Zatoce Pomorskiej dokonuje umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną w sprawie rozgraniczenia obszarów morskich w Zatoce Pomorskiej, sporządzona w Berlinie dnia 22 maja 1989 r.

   Umowa ta przewiduje m.in., iż ˝północny tor podejściowy do portów Szczecin i Świnoujście w całym jego przebiegu oraz kotwicowiska znajdują się na morzu terytorialnym PRL bądź na morzu otwartym˝ (art. 5 ust. 1). Następnie ust. 2 przedmiotowego artykułu stwierdza, że ˝odcinek północnego toru podejściowego do portów Szczecin i Świnoujście, leżący na wschód od zewnętrznej granicy morza terytorialnego NRD, określonej w art. 3 niniejszej umowy, a także kotwicowisko nr 3 nie stanowią szelfu kontynentalnego, strefy rybołówczej i ewentualnej wyłącznej strefy ekonomicznej NRD˝.

   RFN nie złożyła nigdy oświadczenia wyłączającego sukcesję traktatową w odniesieniu do tej umowy. Obowiązywanie umowy zostało potwierdzone w art. 1 Traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, sporządzonego w Warszawie dnia 14 listopada 1990 r.: ˝Umawiające się Strony potwierdzają istniejącą między nimi granicę, której przebieg określony jest w Układzie z 6 lipca 1950 r. między Rzecząpospolitą Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej oraz w umowach zawartych w celu jego wykonania i uzupełnienia (Akt z 27 stycznia 1951 r. o wykonaniu wytyczenia państwowej granicy między Polską a Niemcami: Umowa z 22 maja 1989 r. między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną w sprawie rozgraniczenia obszarów morskich w Zatoce Pomorskiej)˝. Ponadto w protokole z dnia 9 kwietnia 1992 r. zamykającym przegląd traktatowy umów obowiązujących pomiędzy RP i RFN strony w pkt 4 wymieniły wszystkie porozumienia graniczne, w tym umowę z dnia 22 maja 1989 r., i odesłały do traktatu z dnia 14 listopada 1990 r. Oznacza to obowiązywanie w pełnym zakresie umowy z dnia 22 maja 1989 r. w stosunkach polsko-niemieckich.

   W dniu 25 listopada 1994 r. RFN proklamowała ustanowienie wyłącznej strefy ekonomicznej na Morzu Północnym i Morzu Bałtyckim. Wbrew postanowieniom art. 5 ust. 2 umowy z dnia 22 maja 1989 r. północna część toru podejściowego do portów Szczecin i Świnoujście oraz kotwicowisko nr 3 znalazły się w jej granicach. W proklamacji RFN stwierdzała, iż ˝szczegółowy tryb zastosowania art. 5 ust. 2 umowy z dnia 22 maja 1989 r. pozostaje z zastrzeżeniem późniejszej regulacji po konsultacjach z Rzecząpospolitą Polską˝. Takie konsultacje nie miały dotychczas miejsca i RFN nie uzyskała od strony polskiej w żadnej formie potwierdzenia dla ustanowienia wyłącznej strefy ekonomicznej. We wcześniejszej nocie z dnia 3 maja 1994 r. MSZ RFN poinformował, że na wymienionym w ust. 2 art. 5 umowy z dnia 22 maja 1989 r. odcinku północnego toru podejściowego do portów Szczecin i Świnoujścia, jak również na kotwicowisku nr 3 nie zamierza wykonywać jednostronnie praw ani uprawnień zwierzchnich wynikających ze statusu wyłącznej strefy ekonomicznej lub szelfu kontynentalnego, o ile ich wykonanie mogłoby przeszkadzać lub utrudniać żeglugę.

   Niemiecka proklamacja została oprotestowana przez Polskę w kolejnych notach MSZ, w których podkreślano, że odcinek północnego toru podejściowego do portów Szczecin i Świnoujście, leżący na wschód od zewnętrznej granicy morza terytorialnego RFN, oraz kotwicowisko nr 3 nie stanowią szelfu kontynentalnego, strefy rybołówczej ani wyłącznej strefy ekonomicznej RFN, zgodnie z postanowieniami umowy z dnia 22 maja 1989 r., której obowiązywanie potwierdziła umowa z dnia 14 listopada 1990 r.

   Mając na celu ochronę polskich interesów, w dniu 22 lutego 1995 r. Rada Ministrów RP wydała rozporządzenie w sprawie ustalenia granicy redy dla portów morskich w Świnoujściu i w Szczecinie (Dz. U. z 1995 r. Nr 20, poz. 101), na podstawie którego obszar redy portów w Szczecinie i Świnoujściu został włączony do polskiego morza terytorialnego. W ten sposób do polskiego morza terytorialnego w drodze polskiego aktu jednostronnego zostały włączone wody północnego odcinka toru podejściowego i kotwicowisko nr 3.

   W konsekwencji, każdorazowe działanie strony niemieckiej, które dotyczy północnego toru podejściowego oraz kotwicowiska nr 3, spotyka się z konsekwentnym protestem Polski wyrażanym w notach i interwencjach dyplomatycznych.

   W szczególności Polska podjęła intensywne działania w roku 2009, kiedy strona niemiecka przedstawiła projekt Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla Morza Bałtyckiego, który miał także obejmować północny tor podejściowy i kotwicowisko nr 3 (aczkolwiek strona niemiecka nie przewidywała podejmowania jakichkolwiek działań w tym rejonie). W wyniku tych działań strona niemiecka wycofała się z zamiaru objęcia planem omawianego obszaru morskiego, a w samym planie wprost stwierdza się, że nie obejmuje on północnego toru podejściowego.

   Jednocześnie informuję, że przedstawione powyżej informacje prawne odzwierciedlają stanowisko Departamentu Prawno-Traktatowego MSZ, wyrażane w wewnętrznych ekspertyzach ministerstwa. Pragnę również wskazać, że prawna analiza sytuacji w Zatoce Pomorskiej znajduje się w książce prof. Leonarda Łukaszuka ˝Międzynarodowe prawo morza˝, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 1997, s. 79-81.

   Reasumując, pragnę podkreślić, że nie budzi wątpliwości fakt znajdowania się północnego toru podejściowego oraz kotwicowiska nr 3 w granicach polskiego morza terytorialnego. Jednocześnie każdorazowe działanie strony niemieckiej świadczące o wysuwaniu jakichkolwiek roszczeń w odniesieniu do tego rejonu spotyka się ze stanowczym, konsekwentnym i skutecznym protestem władz polskich. Pragnę wobec powyższego wyrazić przekonanie, że granica Polski w całym jej przebiegu, w tym w obszarze Zatoki Pomorskiej, jest dobrze chroniona.

   Z wyrazami szacunku

   Sekretarz stanu

   Jan Borkowski

   Warszawa, dnia 4 maja 2010 r.