VI kadencja

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4470

w sprawie katastrofalnej sytuacji na rynku skupu owoców miękkich

   W nawiązaniu do interpelacji pana posła Jana Szyszki, załączonej przy piśmie znak SPS-023-4470/08 z dnia 24 lipca br., w sprawie katastrofalnej sytuacji na rynku skupu owoców miękkich, niniejszym przekazuję Panu Marszałkowi odpowiedź na zawarte w ww. interpelacji pytania.

   1. Co uczynił rząd Donalda Tuska oraz resort rolnictwa w sprawie ratowania katastrofalnej sytuacji rolników - producentów owoców miękkich (np. wiśni)?

   Sytuacja, która ma aktualnie miejsce na rynku wiśni kierowanych do przetwórstwa, związana z bardzo niskimi cenami oferowanymi przez przetwórców, to rezultat nałożenia się następujących problemów:

   - podaż wiśni przekraczająca popyt reprezentowany przez zakłady przetwórcze ulokowane w Polsce;

   - rozdrobniona podaż ze strony producentów oraz brak kontraktacji.

   Skutkiem ww. problemów jest znikomy wpływ producentów na funkcjonujące na rynku wiśni ceny, ze względu na brak możliwości ich negocjowania.

   Dodatkowym czynnikiem negatywnie oddziaływującym na rentowność produkcji wiśni są rosnące koszty siły roboczej, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z ręcznym zbiorem owoców.

   Najskuteczniej ww. problemom zapobiegać mogą podmioty posiadające status grup lub organizacji producentów owoców i warzyw, których głównym celem jest umacnianie pozycji rynkowej producentów. Podmioty te mogą efektywnie planować produkcję, tak aby dostosować ją do popytu, zarówno pod względem ilości, jak i jakości. Ponadto, koncentrując podaż, stają się odpowiednio dużymi partnerami dla zakładów przetwórczych koncentrujących duży popyt. W takich relacjach grupy i organizacje miałyby realny wpływ na poziom cen, które uzyskują za dostarczane do przetwórstwa wiśnie. Podmioty te, posiadając osobowość prawną, mogłyby być stroną w kontraktach zawieranych bezpośrednio z zakładami przetwórczymi.

   Grupy i organizacje, koncentrując znaczny popyt na środki produkcji, tj. nawozy, środki ochrony roślin, mogą także skutecznie negocjować ceny zakupu tych produktów. Bardziej uzasadnione ekonomicznie są także inwestycje w maszyny służące do zbioru (np. kombajny), przygotowania produktów do sprzedaży (np. sortownice), które w znacznym stopniu mogą ograniczyć zapotrzebowanie na coraz droższą siłę roboczą. Wiele z tego rodzaju urządzeń może być przedmiotem wsparcia przysługującego grupom i organizacjom producentów owoców i warzyw.

   W związku z powyższym resort nadal koncentruje swoje działania na tym, aby zapewnić jak najbardziej korzystne, przejrzyste i proste w zastosowaniu krajowe przepisy wykonawcze, mające na celu zachęcanie producentów do zakładania tych podmiotów oraz zrzeszania się w nich.

   W celu stymulowania procesu powstawania grup i organizacji producentów owoców i warzyw przepisy wspólnotowe przewidują poniżej opisane formy wsparcia.

   Wsparcie dla wstępnie uznanych grup producentów owoców i warzyw

   Są dwa rodzaje pomocy dostępne dla grup producentów:

   - wsparcie na założenie i funkcjonowanie grupy producentów, które wynosi odpowiednio: 10%, 10%, 8%, 6%, 4% rocznej wartości produkcji sprzedanej przez grupę, w kolejnych latach realizacji planu dochodzenia do uznania z zachowaniem limitu 100 000 euro rocznie (stawka tego wsparcia jest redukowana o 50%, dla wsparcia kalkulowanego od wartości produkcji sprzedanej, o którą przekroczono równowartość 1 000 000 euro);

   - wsparcie na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji (od 55 do 75%) realizowanych w ramach planów dochodzenia do uznania; w Polsce wsparcie to określono na najwyższym dopuszczalnym prawodawstwem wspólnotowym poziomie, tj. 75%.

   Zgodnie ze stosownymi przepisami krajowymi inwestycje realizowane z udziałem tego wsparcia to m.in. budynki i budowle oraz maszyny i urządzenia służące do magazynowania, sortowania, mycia, przygotowania do sprzedaży (np. pakowania), a także transportu owoców i warzyw.

   Po zakończeniu realizacji planu dochodzenia do uznania grupa producentów musi przekształcić się w organizację producentów. W przeciwnym wypadku wiąże się to z koniecznością zwrotu 100% uzyskanego przez grupę wsparcia.

   Wsparcie dla uznanych organizacji producentów owoców i warzyw

   Organizacje producentów mają zgodnie z założeniami wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw stać się docelowo podstawowym filarem funkcjonowania rynku owoców i warzyw. Podmioty te zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wspólnotowymi muszą zapewniać realizację szeregu celów na rzecz swoich członków, m.in. działać w ich imieniu i na ich rzecz, zwłaszcza z punktu widzenia ich ekonomicznego interesu. Ponadto podmioty te muszą zapewniać swoim członkom środki techniczne niezbędne do zbioru, magazynowania, pakowania oraz sprzedaży ich produktów, a także wsparcie techniczne w zakresie prośrodowiskowych praktyk uprawy.

   Pomoc przyznawana tym podmiotom, jeśli realizują one program operacyjny, może wynosić 4,1% wartości produkcji sprzedanej przez daną organizację producentów. Pułap ten może zostać zwiększony do 4,6%, jeśli organizacja realizuje środki zarządzania kryzysowego.

   Wsparcie to jest ograniczone do:

   - 60% założonego przez organizacje funduszu operacyjnego;

   - 50% faktycznie poniesionych w ramach programu operacyjnego kosztów.

   W dniu 25 lipca br. Sejm RP przyjął przygotowaną przez ministerstwo ustawę, która implementuje zreformowane przepisy wspólnotowe regulujące kwestie związane ze wspólną organizacją rynku owoców i warzyw - w tym zwłaszcza te odnoszące się do grup i organizacji producentów owoców i warzyw.

   W ślad za ustawą pojawią się stosowne rozporządzenia, które już wkrótce będą konsultowane z sektorem. Wiele z nich będzie zawierało przepisy określające bardzo istotne zagadnienia dotyczące funkcjonowania podmiotów posiadających status grup i organizacji producentów. Ministerstwo koncentruje się na tym, aby możliwości wspierania tych podmiotów były jak najszersze, a warunki możliwie ograniczone oraz jak najczytelniej określone.

   2. Czy rząd i resort rolnictwa dysponują danymi na temat produkcji wiśni w Polsce, Europie i na świecie i w związku z tym, czy zamierzają wykorzystać instrumenty, którymi dysponują, aby wpłynąć na poprawę ceny skupu lub/i zminimalizowanie strat poniesionych przez rolników?

   Ministerstwo dysponuje danymi odnośnie do produkcji wiśni w Polsce w Europie i na świecie. Źródłem tych danych są Główny Urząd Statystyczny, statystyki serwisu EUROSTAT oraz FAOSTAT. Aktualnie rząd polski, tak jak w przypadku każdego innego kraju członkowskiego UE, nie dysponuje instrumentami, za pomocą których mógłby bezpośrednio wpływać na poprawę stosowanych na rynku cen skupu jakichkolwiek owoców lub warzyw objętych wspólną organizacją rynków rolnych.

   3. Jaka jest wielkość importu do Polski owoców miękkich, w szczególności wiśni, z jakich krajów i jaka jest jakość i wartość tego towaru w porównaniu do owoców polskich?

   Import wiśni mrożonych do Polski w roku 2008 (okres od stycznia do maja 2008 r.) wyniósł ok. 7 tys. ton. Wartość tego importu kształtowała się na poziomie 7,4 mln euro. Podobne wielkości importu zanotowano w okresie pierwszych pięciu miesięcy 2007 r. Głównymi dostawcami tego produktu w bieżącym roku były Chiny i Wietnam, a w roku poprzednim także Holandia, Ukraina i Grecja.

   Należy jednak podkreślić, że polski import wiśni mrożonych ma charakter marginalny. Zarówno wartość, jak i wolumen sprowadzanych do Polski wiśni mrożonych jest wielokrotnie mniejszy od wartości i wolumenu eksportu tego produktu. Ponieważ polskie wiśnie trafiają przede wszystkim do tłoczenia, na polskim rynku może pojawić się zapotrzebowanie na pewne ilości wiśni mrożonych, które pokrywane jest towarem importowanym.

   W okresie pierwszych pięciu miesięcy bieżącego roku z naszego kraju sprzedano blisko 51 tys. ton mrożonych wiśni, za które polscy eksporterzy otrzymali ok. 39 mln euro. Głównymi odbiorcami tego produktu były, jak zazwyczaj, Niemcy, ale znaczne ilości wiśni trafiły także do Rosji.

   Dla porównania, w analogicznym okresie ubiegłego roku z Polski wyeksportowano ok. 42 tys. ton wiśni o wartości blisko 43,5 mln euro. W bieżącym roku zanotowano więc większy wolumen eksportu przy spadku jego wartości. Oznacza to, że tegoroczne ceny wiśni mrożonych w eksporcie znacznie się obniżyły, co może być również jedną z przyczyn oferowania przez przetwórców niższych cen za surowiec w roku bieżącym.

   W przypadku wiśni świeżych wartość eksportu jest nieporównywalnie mniejsza (przeciętnie ok. 250-500 tys. euro), gdyż przedmiotem handlu zagranicznego są przede wszystkim wiśnie mrożone oraz koncentrat soku wiśniowego. Wiśnie świeże nie są praktycznie przedmiotem polskiego importu.

   4. Czy rodzimy przemysł przetwórczy bazuje na krajowych owocach miękkich, czy też na owocach sprowadzanych z zagranicy, i jak to się ma do jakości powstałych produktów?

   Biorąc pod uwagę fakt, że import wiśni świeżych do Polski, podobnie jak w przypadku innych owoców miękkich, jest marginalny, należy zakładać, że przedsiębiorstwa przetwórcze ulokowane w Polsce przetwarzają praktycznie wyłącznie surowiec wyprodukowany w Polsce. Większość importowanych do Polski świeżych owoców miękkich stanowią truskawki i maliny, oferowane w okresach poza sezonem podaży owoców krajowych, które są przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji.

   5. Czy resort rolnictwa ma plan zmierzający do aktywizacji przedsiębiorców w kierunku tworzenia przemysłu przetwórczego na bazie polskiego kapitału, z pomocą środków krajowych i unijnych?

   W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 uruchomione zostały działania, których celem jest wsparcie podmiotów krajowych w finansowaniu inwestycji związanych m.in. z przetwórstwem.

   Działania te to:

   - Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej - alokacja środków publicznych na lata 2007-2013 przeznaczonych na to działanie wynosi 1 100 000 000 EUR;

   - Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw - alokacja środków publicznych na lata 2007-2013 przeznaczonych na to działanie wynosi 1 023 583 600 EUR.

   Jednak przepisy dotyczące PROW 2007-2013 nie przewidują ograniczeń co do dostępności wsparcia ze względu na pochodzenie kapitału ww. podmiotów krajowych. Rozwiązanie takie byłoby wbrew przepisom wspólnotowymi w tym zakresie.

   6. Jaka jest polityka rządu wobec tak dużej dysproporcji między cenami skupu płodów rolnych a cenami produktów wytworzonych z tych towarów?

   Aktualnie, ze względu na zakres instrumentów dopuszczony do stosowania w ramach wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw, rząd nie ma możliwości wpływania na politykę cenową stosowaną przez przedsiębiorstwa wytwarzające przetwory z owoców i warzyw oraz przedsiębiorstwa dystrybuujące tego rodzaju produkty. Zważywszy że na bieżącym etapie Wspólnota ogranicza zakres instrumentów polegających na jakiejkolwiek ingerencji dotyczącej poziomów cen produktów rolniczych, mało prawdopodobne jest wprowadzenie rozwiązań regulujących relacje cen skupu surowca i gotowych towarów.

   Mam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na pytania i wnioski zamieszczone w interpelacji pana posła Jana Szyszki.

   Sekretarz stanu

   Kazimierz Plocke

   Warszawa, dnia 21 sierpnia 2008 r.