VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 2563

w sprawie zmiany sposobu przekazywania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP)

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z przekazaną przy piśmie z dnia 17 kwietnia 2008 r., nr SPS-023-2563/08, interpelacją pana posła Michała Jarosa w sprawie przekazywania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego bez możliwości wskazania konkretnej osoby uprzejmie informuję, iż wprowadzony ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1588) mechanizm zasilania organizacji pożytku publicznego przez osoby fizyczne nie zmienił dotychczasowej zasady, wedle której beneficjentem 1% może być wyłącznie organizacja pożytku publicznego.

   Jest to konsekwencja regulacji zawartej w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.). Przepis art. 27 tej ustawy jako podmiot uprawniony do otrzymywania kwot z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych określa organizację pożytku publicznego. Tym samym wyklucza możliwość bezpośredniego przekazywania tych kwot podmiotom nieposiadającym statusu organizacji pożytku publicznego. Jednocześnie ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie określa szczegółowo sposobu wykorzystania kwot z 1% otrzymanych przez organizację pożytku publicznego. Wskazuje jedynie ogólny cel w postaci wykorzystania na statutową działalność pożytku publicznego. Sposób wewnętrznej dystrybucji i wykorzystania środków powinien odbywać się w zgodzie z przedmiotem działalności określonym w statucie oraz z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Wszelkie nieprawidłowości są weryfikowane w ramach nadzoru, w toku kontroli następczej przez właściwe organy administracji publicznej.

   Godząc interesy organizacji pożytku publicznego, osób objętych działalnością statutową organizacji pożytku publicznego, jak również organów podatkowych zaangażowanych w proces przekazywania 1%, Ministerstwo Finansów w dniu 21 grudnia 2007 r. wydało komunikat, w którym poinformowało opinię publiczną, iż w składanym zeznaniu podatkowym - oprócz danych pozwalających na właściwe zidentyfikowanie organizacji pożytku publicznego (nazwa oraz numer wpisu do KRS) - podatnicy mogą podać informacje mogące mieć wpływ na dystrybucję środków gromadzonych przez te organizacje. Informację tę podatnik może zamieścić w rubryce ˝Inne informacje, w tym ułatwiające kontakt z podatnikiem˝, znajdującej się bezpośrednio nad wnioskiem o przekazanie 1% podatku należnego.

   Treść ww. komunikatu została za pośrednictwem dyrektorów izb skarbowych przekazana naczelnikom urzędów skarbowych wraz z odpowiednimi wytycznymi w zakresie sposobu obsługi podatników składających zeznania podatkowe za 2007 r. Urzędy skarbowe, realizując przedmiotowe zadania, są zobligowane do przekazania informacji podanych przez podatnika, dotyczących zadeklarowanej kwoty 1% podatku na rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego, w tym na konkretny cel wskazany w zeznaniu podatkowym.

   Powyższe informacje zostaną przesłane organizacji pożytku publicznego przez organ podatkowy jako uszczegółowienie przekazanych kwot. Nie zmienia to faktu, iż rozdysponowanie środków przekazanych przez organ podatkowy (zgodnie z wolą podatnika) pozostaje w wyłącznej gestii organizacji pożytku publicznego i powinno odbywać się w zgodzie z przedmiotem działalności organizacji określonym w statucie oraz z przepisami prawa powszechnie obowiązującego.

   Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą ponadto przekazywać darowizny na tzw. szlachetne cele, podlegające odliczeniu od dochodu, odpowiednio od przychodu podatnika.

   W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r. podstawą do dokonywania tego rodzaju odliczeń jest art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), odpowiednio art. 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930, z późn. zm), zgodnie z którymi odliczeniu od dochodu (przychodu) podlegają darowizny przekazane na działalność pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzoną przez wymienione w tej ustawie:

   1) organizacje pozarządowe,

   2) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,

   3) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.

   Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą zatem korzystać z różnorakich form wsparcia działalności statutowej organizacji pożytku publicznego. Mogą sami dokonać wpłaty na konto organizacji pożytku publicznego, a następnie na zasadach określonych w ustawie obniżyć swój dochód (przychód) do opodatkowania. Dodatkowo, jeżeli tylko wyrażą taką wolę, mogą złożyć wniosek o przekazanie przez urząd skarbowy 1% podatku należnego na rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego.

   W tym stanie rzeczy darowizny pieniężne, które osoby fizyczne samodzielnie wpłaciły na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego (np. Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce), mogą być przez te osoby odliczone od dochodu (przychodu) osiągniętego w roku, w którym dokonano darowizny (pod warunkiem że nie zostały zwrócone przez obdarowanego).

   Zmiana zasad zasilania kont organizacji pożytku publicznego 1% podatku należnego jest powszechnie znana. Od początku cieszyła się dużym zainteresowaniem mediów. W lutym 2006 r. rząd zapowiedział uproszczenie mechanizmu przekazywania 1%, co następnie znalazło swoje odzwierciedlenie w projekcie ustawy zmieniającej przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Projekt stosownej nowelizacji został w dniu 19 kwietnia 2006 r. zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej w portalu internetowym Ministerstwa Finansów. Od tego momentu każdy mógł zapoznać się z propozycjami rządu oraz zgłosić zainteresowanie prowadzonymi pracami. Brak uwag odnośnie przewidzianej w projekcie zmiany mechanizmu przekazywania 1% został odczytany jako akceptacja przedłożonych rozwiązań.

   Prace parlamentarne nad ww. przedłożeniem zostały zakończone 16 listopada 2006 r., tj. w dniu, w którym Sejm RP ostatecznie uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Jej tekst został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z dnia 29 listopada 2006 r. Nr 217, poz. 1588. Od tego dnia przepisy ww. nowelizacji stały się źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Podatnicy mieli trzynaście miesięcy na zapoznanie się z nowymi regulacjami, tj. od momentu ogłoszenia tekstu ustawy w Dzienniku Ustaw do rozpoczęcia akcji składania zeznań podatkowych za 2007 r., czyli do 1 stycznia 2008 r.

   W tej sytuacji nie sposób zgodzić się z twierdzeniem, że zainteresowani (w tym organizacje pożytku publicznego oraz podatnicy) mieli zbyt mało czasu na zapoznanie się z nowymi zasadami przekazywania 1% wprowadzonymi nowelizacją z dnia 16 listopada 2006 r.

   Jednocześnie uprzejmie informuję, iż decyzja o ewentualnym zwiększeniu z 1% do 2% kwoty podatku należnego, jaką podatnik przekazuje na rzecz organizacji pożytku publicznego, musi być poprzedzona szczegółowymi analizami odnoszącymi się do wpływu proponowanych rozwiązań zarówno na sytuację podatników, budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

   Mechanizm 1% został wprowadzony jako wyjątek od reguły dysponowania środkami publicznymi przez państwo oraz samorząd terytorialny; wyjątek będący przejawem demokracji partycypacyjnej oraz symbolizujący udział obywateli w procesie dystrybucji 1% podatku należnego. Nie może zatem stanowić uznanego standardu prawnego.

   Nie są również prowadzone prace nad zmianą przepisów, która umożliwiłaby przekazywanie 1% należnego przez osoby rozliczane przez płatnika. W przypadku pracowników roczne obliczenie podatku (PIT-40) nie jest dokonywane z urzędu. To podatnik, poprzez złożenie płatnikowi specjalnego oświadczenia, wnioskuje o rozliczenie jego dochodów przez zakład pracy, tym samym rezygnując z możliwości skorzystania z wszelkiego rodzaju ulg podatkowych, rozliczenia dochodów wspólnie z małżonkiem albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, jak również rezygnując z dystrybucji 1% swojego podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.

   Jest to suwerenna decyzja podatnika, gdyż od jego działań zależy, czy 1% podatku należnego obliczonego od uzyskanych dochodów zasili konto wybranej organizacji pożytku publicznego. Przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wprowadzają w tym zakresie żadnych ograniczeń. Wystarczy, że podatnik, który chciałby podzielić się 1% swego podatku, nie będzie wnioskował o dokonanie rocznego obliczenia podatku przez płatnika i sam złoży zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym. Podobnie jak czyni to znacząca większość podatników. Z ponad 24 mln podatników opodatkowujących swoje dochody według skali podatkowej jedynie niespełna 700 tys. (3%) jest rozliczana - na ich wniosek - przez zakłady pracy.

   W kwestii opłat za przelewy bankowe należy zauważyć, iż zgodnie z art. 160 ust. 2 ustawy o finansach publicznych bankiem obsługującym urzędy skarbowe jest Narodowy Bank Polski. Jednocześnie w dniu 7 stycznia 2008 r. Biuro Prasowe NBP poinformowało, iż Narodowy Bank Polski nie będzie pobierał od urzędów skarbowych prowizji od poleceń przelewu w złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

   W związku z przejęciem przez urzędy skarbowe przekazywania 1% podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego został zmodyfikowany system informatyczny, w który wyposażone są urzędy skarbowe. Nie można wykluczyć, iż zostanie on poddany dalszym zmianom. Z podjęciem decyzji w tej sprawie należy jednak zaczekać do czasu zakończenia pierwszej akcji związanej z przekazywaniem 1% za pośrednictwem urzędów skarbowych. Dopiero na jej podstawie będzie można wyciągnąć ostateczne wnioski dotyczące jej przebiegu i potrzeb wprowadzenia ewentualnych zmian, które przyczynią się do usprawnienia przekazywania 1%.

   Odnosząc się natomiast do trzymiesięcznego terminu przekazywania pieniędzy przez organ podatkowy (liczonego od momentu zakończenia akcji składania zeznań podatkowych), należy zauważyć, iż przyjęte rozwiązanie nie jest przypadkowe. Wynika z faktu, iż do czasu upływu terminu dla składania zeznań podatkowych podatnik może korygować uprzednio złożone zeznanie (w tym zmienić wysokość wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego). Z tych też względów przekazywanie 1% może rozpocząć się dopiero po zakończeniu akcji rozliczeniowej, czyli po upływie terminu dla składania zeznań podatkowych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Elżbieta Chojna-Duch

   Warszawa, dnia 30 kwietnia 2008 r.