VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 19011

w sprawie konieczności większego wsparcia polskiej oświaty na Ukrainie

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na przekazaną w dniu 20 października br. (pismo nr SPS-023-19011/10) interpelację posła Artura Górskiego w sprawie konieczności większego wsparcia polskiej oświaty na Ukrainie informuję, że ramy prawne dla działań Ministerstwa Edukacji Narodowej w zakresie oświaty polskiej za granicą stanowią akty wykonawcze wydane na podstawie art. 22 ustawy o systemie oświaty, tj.:

   - rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 31 sierpnia 2010 r. w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (Dz. U. Nr 170, poz. 1143);

   - rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 24 września 2009 r. w sprawie warunków i sposobu wspomagania nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą oraz dzieci pracowników migrujących (Dz. U. z 2009 r. Nr 164, poz. 1306).

   Wspomaganie nauczania języka polskiego i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim za granicą może się odbywać w następujących formach:

   - kierowanie nauczycieli z Polski do pracy dydaktycznej w środowiskach polonijnych,

   - zakup podręczników i pomocy dydaktycznych,

   - organizacja kursów doskonalenia zawodowego dla nauczycieli polonijnych,

   - dofinansowanie wypoczynku letniego dzieci i młodzieży polonijnej.

   Oświata polska na Ukrainie jest wspierana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej we wszystkich możliwych, wyżej wskazanych formach. Corocznie do pracy w szkołach ogólnokształcących i organizacjach społecznych Polaków na Ukrainie kierowani są z Polski nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej i języka polskiego. W bieżącym roku szkolnym pracę na Ukrainie podjęło już 28 nauczycieli (13 na zaproszenie Ministerstwa Oświaty i Nauki Ukrainy i 15 na zaproszenia organizacji społecznych), kolejne zaproszenia są weryfikowane. Należy jednakże zauważyć, że w tym roku po raz pierwszy nastąpiły poważne trudności w pozyskaniu do pracy za granicą kandydatów o wymaganych kwalifikacjach, pomimo kilkakrotnie wydłużanego okresu rekrutacji. Zauważamy zdecydowanie mniejsze zainteresowanie nauczycieli z Polski możliwością podjęcia pracy na Wschodzie. Wciąż trwa nabór na 3 wakujące miejsca pracy dla nauczycieli w Drohobyczu i Kijowie. Wszyscy zainteresowani nauczyciele języka polskiego na Ukrainie są objęci wsparciem w postaci zaopatrzenia szkół i punktów nauczania w podręczniki i pomoce dydaktyczne, służące temu nauczaniu i mogą korzystać z oferty kursów i szkoleń metodycznych organizowanych przez placówkę podległą Ministerstwu Edukacji Narodowej - Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie (PCN). Oferty szkoleń dla nauczycieli oraz informacje na temat dostępnych aktualnie podręczników, lektur i pomocy dydaktycznych są zamieszczane na bieżąco na stronach internetowych: www.polska-szkola.pl, www.pcn.lublin.pl oraz www.spzg.pl.

   Tylko w tym roku (do końca III kwartału) w różnych typach szkoleń zawodowych organizowanych przez PCN wzięło udział 70 nauczycieli języka polskiego z Ukrainy. Natomiast dzieci i młodzież polska z Ukrainy stanowili ponad 50% wszystkich uczestników kolonii polonijnych dofinansowywanych przez MEN w 2010 r.

   Wskazane w interpelacji pana posła Artura Górskiego problemy i trudności polskiej oświaty na Ukrainie są znane w Ministerstwie Edukacji Narodowej i stale monitorowane. Odpowiadając na pytania szczegółowe, wyjaśniam;

   1. W celu zapewnienia odpowiednich i stabilnych warunków do nauczania i upowszechniania języka polskiego na Ukrainie trwają obecnie intensywne prace nad projektem porozumienia o współpracy między ministrem edukacji narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Oświaty i Nauki Ukrainy w dziedzinie oświaty. Porozumienie zakłada, że strony będą współpracowały na zasadach wzajemności i równych praw, zwracając szczególną uwagę m.in. na następujące zagadnienia:

   - rozwój i podnoszenie poziomu nauczania języka ukraińskiego w Rzeczypospolitej Polskiej i języka polskiego na Ukrainie,

   - zapewnienie mniejszościom narodowym - ukraińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej i polskiej na Ukrainie warunków do nauki języka ojczystego i w języku ojczystym na poziomie wychowania przedszkolnego i wszystkich etapach kształcenia ogólnego, aż do egzaminu maturalnego,

   - rozwój bezpośrednich kontaktów i współpracy między szkołami podstawowymi, gimnazjalnymi, ponadgimnazjalnymi oraz instytucjami oświatowymi.

   Projekt porozumienia zakłada także, że strony zapewnią osobom należącym do mniejszości ukraińskiej zamieszkałej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i osobom należącym do mniejszości polskiej zamieszkałej na terytorium Ukrainy warunki do nauki w języku ojczystym i nauki tego języka oraz historii, geografii i kultury ojczystej w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Rzeczypospolitej Polskiej i Ukrainy, a także w centrach kulturalno-oświatowych na terenie Ukrainy oraz umożliwią podnoszenie poziomu nauczania tych przedmiotów. Planuje się także, że na mocy tego porozumienia zostaną wznowione prace wspólnej komisji konsultacyjnej do spraw szkolnictwa dla mniejszości ukraińskiej w Rzeczypospolitej Polskiej i szkolnictwa dla mniejszości polskiej na Ukrainie. Będzie to najwłaściwsze forum do rozwiązywania bieżących problemów polskiego szkolnictwa na Ukrainie, w tym trudności związanych z formalnościami dotyczącymi podjęcia pracy w szkołach. Zapewniam także, że każdy przypadek nauczyciela z Polski, któremu utrudniane jest z przyczyn formalnych podejmowanie pracy na Ukrainie, jest rozwiązywany indywidualnie, czasami również poprzez interwencje polskich służb konsularnych u właściwych lokalnych władz oświatowych. Interwencje te na ogół przynoszą pozytywne rezultaty, a tym samym nie ma potrzeby podejmowania interwencji na wyższym szczeblu.

   2. Środki finansowe z budżetu państwa przeznaczane na zadania na rzecz oświaty polskiej za granicą od lat znajdują się na tym samym poziomie, pomimo obecnego kryzysu finansów publicznych i wiążących się z nim ograniczeń wydatków budżetowych. Ponadto wychodząc naprzeciw gwałtownie rosnącym potrzebom w tym zakresie, Ministerstwo Edukacji Narodowej od roku 2008 realizuje projekty edukacyjne adresowane do uczniów i nauczycieli polskich za granicą, pozyskując na ten cel środki finansowe Unii Europejskiej, z Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach tych projektów m.in. opracowano nowe innowacyjne programy nauczania, zestawy materiałów edukacyjnych, przeszkolono kilkuset nauczycieli z całego świata, a także unowocześniono proces kształcenia na odległość poprzez wykorzystanie w tym procesie najnowszych technologii informatycznych. Realizacja projektów wspierających szkolnictwo polskie za granicą została zaplanowana do roku 2012, a łączny koszt ich realizacji obejmuje kwotę prawie 30 mln zł.

   3. Powołanie z dniem 1 marca 2009 r. Centrum Metodycznego w Drohobyczu (oficjalnie: filii Instytutu Innowacyjnych Technologii i Treści Oświaty) - działającego wcześniej w ramach społecznej organizacji ˝Zjednoczenie Nauczycieli Polskich na Ukrainie˝ zakończyło wieloletnie starania polskiego środowiska nauczycielskiego na Ukrainie o utworzenie ośrodka metodycznego dla nauczycieli języka polskiego. Starania te były mocno wpierane przez wiele instytucji w Polsce, w tym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. W podpisanym przez ministra oświaty i nauki Ukrainy Iwana Wakarczuka zarządzeniu o utworzeniu centrum czytamy, że powstało ono ˝w celu zaspokojenia potrzeb oświatowych Polaków na Ukrainie, stworzenia pełnego naukowo-metodycznego zaplecza dla wyższych i ogólnokształcących placówek edukacyjnych prowadzących nauczanie w językach mniejszości narodowych, prowadzenia działalności naukowo-badawczej i pracy naukowo-metodycznej˝.

   Ministerstwo Edukacji Narodowej na bieżąco współpracuje z dyrektorem centrum panem A. Ch. i prowadzi działania, które mogą wspomagać działalność tej instytucji. Pan A. Ch. jest członkiem Rady Oświaty Polonijnej, organu opiniodawczo-doradczego ministra edukacji narodowej, co świadczy o docenieniu znaczenia centrum dla rozwoju oświaty polskiej na Ukrainie. Nauczyciel-metodyk, skierowany w ubiegłym roku i latach poprzednich z Polski do pracy w centrum w Drohobyczu, był jednym z ekspertów zaproszonych do prac w projekcie realizowanym przez MEN w celu opracowania podstawy programowej dla uczniów polskich za granicą. Efektem tej współpracy jest kilkanaście nowych programów nauczania opracowanych przez nauczycieli na Ukrainie w oparciu o tę podstawę. W listopadzie br. przedstawiciele MEN wezmą udział w konferencjach metodycznych organizowanych przez centrum, a także odbędą wizytacje w kilku szkołach, gdzie pracują nauczyciele skierowani z Polski. Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że bezpośrednie wsparcie finansowe polskiego rządu dla centrum w Drohobyczu - jako instytucji wchodzącej w strukturę ukraińskiego systemu edukacji - jest niemożliwe oraz niewskazane, gdyż to strona ukraińska powinna ponosić koszty związane z zapewnieniem warunków do nauczania języka ojczystego dla swoich obywateli należących do mniejszości narodowych.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Mirosław Sielatycki

   Warszawa, dnia 29 października 2010 r.