VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na zapytanie nr 2813

w sprawie najkorzystniejszego dla gospodarki i wysokości wynagrodzeń obywateli kursu złotego przy wejściu Polski do strefy euro

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo z dnia 14 listopada 2008 r. nr SPS-024-2813/08 zawierające zapytanie pana posła Arkadiusza Mularczyka w sprawie najkorzystniejszego dla gospodarki i wysokości wynagrodzeń obywateli kursu złotego przy wejściu Polski do strefy euro, pragnę przekazać na ręce Pana Marszałka odpowiedź na postawione przez pana posła pytanie.

   Zgodnie z traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską, aby przyjąć wspólną walutę europejską, kraj członkowski Unii Europejskiej musi wypełnić kryteria nominalnej konwergencji oraz spełnić inne warunki formalne. Ocena osiągnięcia przez kraj członkowski wysokiego stopnia nominalnej konwergencji następuje na podstawie wypełnienia kryteriów dotyczących: stabilności poziomu cen, stabilności kursu walutowego, poziomu długoterminowej stopy procentowej oraz dyscypliny budżetowej. Kryteria te zostały sformułowane w celu zapewnienia warunków dla stabilnego i nieinflacyjnego wzrostu gospodarczego krajów strefy euro. Spełnienie ich świadczyć będzie o osiągnięciu przez polską gospodarkę dojrzałości niezbędnej do udziału w obszarze jednowalutowym.

   Wejście Polski do obszaru wspólnej waluty europejskiej i wiążące się z nim określenie nieodwołalnego kursu konwersji złotego na euro musi zatem być poprzedzone wydaniem przez Komisję Europejską pozytywnej opinii dotyczącej wejścia Polski do strefy euro i uchyleniem derogacji przez Radę Ecofin. Jeśli zgodnie z odpowiednią procedurą zostanie podjęta decyzja o uchyleniu Polsce statusu kraju z derogacją, Rada - na podstawie wniosku KE i po konsultacji z EBC - powinna jednomyślnie (na podstawie głosów krajów członkowskich nieobjętych derogacją) ustalić kurs, po którym waluta naszego kraju zostanie zastąpiona przez euro (tzw. nieodwołalny kurs konwersji). Kurs konwersji ustalany jest z dokładnością do sześciu cyfr znaczących i stanowi kurs, po jakim ze złotych na euro zostaną przeliczone wszystkie ceny towarów i usług oraz zobowiązania i należności. Ponieważ takie same zasady i kurs przeliczania będą dotyczyły wszystkich płatności (w tym również wynagrodzeń), siła nabywcza pieniądza znajdującego się w posiadaniu obywateli pozostanie bez zmian.

   Wypełnienie warunków niezbędnych do przyjęcia euro będzie wiązało się z koniecznością włączenia złotego do europejskiego mechanizmu kursowego II (ERM II). Kursowe kryterium konwergencji stanowi bowiem, że przez okres co najmniej 2 lat (przed dokonaniem oceny gotowości kraju do członkostwa w strefie euro) wahania kursu waluty krajowej muszą mieścić się w normalnym przedziale wahań wokół kursu centralnego w ramach europejskiego mechanizmu kursowego. Kurs waluty krajowej nie może w okresie tych 2 lat podlegać silnym napięciom, a także nie może być - na własny wniosek kraju - dewaluowany w stosunku do żadnej waluty krajów Unii Europejskiej. Jednym z warunków utrzymania stabilnego kursu złotego w okresie uczestnictwa w ERM II, a tym samym spełnienia kursowego kryterium konwergencji będzie wyznaczenie parytetu centralnego złotego do euro na ekonomicznie uzasadnionym poziomie. Ustalenie kursu centralnego na niewłaściwym poziomie niesie ze sobą ryzyko presji rynku na jego zmianę i w konsekwencji zagrożenie niewypełnienia przez Polskę kursowego kryterium konwergencji. Wyznaczenie zbyt wysokiego parytetu (słaby złoty) może - poprzez presję inflacyjną - doprowadzić do opóźnień w procesie nominalnej konwergencji. Z kolei ustalenie kursu parytetowego na zbyt niskim poziomie (silny złoty) może prowadzić do utraty konkurencyjności gospodarki i spowolnienia wzrostu gospodarczego. Dlatego Europejski Bank Centralny zaleca, aby kurs centralny w ramach ERM II odzwierciedlał ˝najlepsze z możliwych oszacowanie kursu równowagi˝ w momencie wejścia do mechanizmu, przy czym szacunek ten powinien uwzględniać kształtowanie się szerokiej grupy wskaźników ekonomicznych oraz rynkowego kursu waluty krajowej. Kwestia ta jest szczególnie istotna dla Polski - kraju stosującego system w pełni płynnego kursu walutowego, w którym nie istnieje żaden kurs referencyjny mogący pełnić w przyszłości rolę kursu centralnego w ramach ERM II.

   Określenie poziomu kursu równowagi w praktyce napotyka na szereg trudności. W literaturze przedmiotu istnieje wiele teorii kursu równowagi, różniących się między sobą sposobem zdefiniowania stanu równowagi, w tym horyzontem czasowym, w jakim ta równowaga jest osiągana. Analiza empiryczna może zatem prowadzić do wielu różnych oszacowań kursu równowagi zależnych od zastosowanego podejścia. W przypadku nowych krajów członkowskich UE analizę taką mogą ponadto utrudniać problemy z długością i jakością dostępnych szeregów czasowych, niestabilność relacji pomiędzy badanymi zmiennymi oraz problemy z określeniem poziomów równowagi dla zmiennych fundamentalnych.

   Dotychczasowe doświadczenia nowych krajów członkowskich UE wskazują, że kurs centralny w momencie przystępowania do mechanizmu ERM II był ustalany na poziomie kursu rynkowego lub - w przypadku krajów, w których obowiązywał system izby walutowej albo ich waluta była jednostronnie związana z euro - dotychczas obowiązującego kursu centralnego.

   Warto zauważyć, że nieodwołalny kurs konwersji przy przyjmowaniu euro nie musi być tożsamy z początkowym kursem centralnym w ramach ERM II. Wynika to nie tylko z faktu, że może wystąpić konieczność korekty kursu centralnego (kryterium kursu walutowego dopuszcza renegocjowanie parytetu, ale jedynie w dół, czyli rewaluację waluty narodowej), ale również z odpowiednich uregulowań instytucjonalnych: decyzje dotyczące kursów centralnych i kursów konwersji mają odmienny charakter, są podejmowane w różnych terminach i w ramach odrębnych procesów decyzyjnych. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że podczas uchylania derogacji kolejnym krajom członkowskim UE ostateczny kurs konwersji waluty krajowej na euro ustalano na poziomie ostatniego kursu centralnego obowiązującego w ERM II.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Katarzyna Zajdel-Kurowska

   Warszawa, dnia 5 grudnia 2008 r.