VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, głównego konserwatora przyrody - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 3522

w sprawie ocen oddziaływania na środowisko dla projektów finansowanych z krajowych i regionalnych programów operacyjnych

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo z 12 czerwca 2008 r. znak SPS-023-3522/08, przedstawiam poniżej odpowiedź na interpelację pana posła Krzysztofa Putry w sprawie ocen oddziaływania na środowisko dla projektów finansowanych z krajowych i regionalnych programów operacyjnych.

   Odnosząc się do pytań pana posła dotyczących przygotowywanych w resorcie środowiska nowych przepisów normujących system ocen oddziaływania na środowisko, uprzejmie informuję, że poprzedni rząd opracował, w celu usunięcia naruszeń prawa wspólnotowego, projekt ustawy o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Projekt ten został przesłany do Komisji Europejskiej w październiku 2007 r. W związku z uwagami przedstawionymi przez Komisję w lutym 2008 r. oraz faktem, że projekt ten nie wypełniał potrzeb reorganizacji systemu ocen oddziaływania na środowisko i służb ochrony środowiska oraz usprawnienia procesu decyzyjnego, pojawiła się potrzeba opracowania nowego projektu ustawy. Podjęte działania były uzasadnione również tym, że w poprzednim projekcie ustawy zakładano rezygnację z instytucji decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, która funkcjonuje w polskim systemie prawnym od kilku lat. Ponadto zapisy projektu mogłyby wydłużyć czas trwania procedur środowiskowych w procesie inwestycyjnym budowy np. dróg krajowych nawet do 300 dni. Nowy projekt uwzględnia uwarunkowania związane z utworzeniem nowego organu wyspecjalizowanego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony obszarów Natura 2000, a tym samym porządkuje kompetencje w tej sferze, przyczyniając się do skuteczniejszej absorpcji środków UE. To właśnie z powyższych przyczyn podjęto pilne prace legislacyjne (już w nowej sytuacji politycznej), których wyrazem jest aktualny projekt ustawy o uprawnieniach społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i organach administracji w tym zakresie.

   Projekt ustawy o uprawnieniach społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i organach administracji w tym zakresie został w dniu 16 czerwca br. przyjęty przez KRM, od 25 czerwca br. jest analizowany przez Komisję Prawniczą przy RCL, a następnie zostanie przekazany Radzie Ministrów. Ponieważ przygotowanie tego aktu prawnego traktowane jest jako zadanie priorytetowe, przewiduje się, że nowa ustawa wejdzie w życie przed końcem bieżącego roku.

   Należy także wyraźnie podkreślić, że powyższy projekt ustawy jest na bieżąco konsultowany z Komisją Europejską (DG Środowisko) w celu zapobieżenia potencjalnym niezgodnościom nowych regulacji z wymaganiami wspólnotowymi w zakresie ochrony środowiska, w tym zwłaszcza w ramach procesu przygotowania inwestycji.

   Projekt ustawy o uprawnieniach społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i organach administracji w tym zakresie ma m.in. na celu:

   - uwzględnienie zarzutów Komisji Europejskiej podniesionych w ramach postępowania w sprawie o naruszenie przepisów Parlamentu Europejskiego i Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, zmienionej dyrektywami: 11/97/WE i 2003/35/WE;

   - usprawnienie i uproszczenie procedur związanych z oceną oddziaływania przedsięwzięć na środowisko oraz oceną oddziaływania na obszary Natura 2000;

   - stworzenie warunków prawnych umożliwiających absorpcję środków pomocowych ze środków polityki spójności Unii Europejskiej.

   Zakres ww. projektu ustawy obejmuje:

   - udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie;

   - udział społeczeństwa w ochronie środowiska;

   - postępowanie w sprawie oceny strategicznej oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów i programów;

   - postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć;

   - postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko;

   - zasady działania komisji do spraw ocen oddziaływania na środowisko.

   Ponadto projekt przewiduje utworzenie nowego organu administracji ochrony środowiska - Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, którego głównym zadaniem jest usprawnienie procesu zarządzania środowiskiem w Polsce w kontekście skuteczniejszej absorpcji środków UE. Organ ten przejąć ma od wojewodów kompetencje w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, ochrony obszarów Natura 2000 i innych obszarów przyrodniczo cennych oraz zwalczania szkód ekologicznych.

   Powstanie nowego organu pozwoli m.in. na usprawnienie i skrócenie procedury oceny oddziaływania na środowisko, w szczególności poprzez:

   - skrócenie terminów na przeprowadzenie poszczególnych etapów oceny oddziaływania na środowisko (zgodnie z proponowanymi przepisami czas trwania procedur środowiskowych w procesie inwestycyjnym budowy na przykład autostrad zostanie skrócony ze 180 dni do 105 dni),

   - przeniesienie odpowiedzialności za tok postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko na jeden organ,

   - zapewnienie wysokiej jakości aparatu urzędniczego odpowiednio wyspecjalizowanego i sprofilowanego, co gwarantuje wysoki stopień poprawności formalnoprawnej przebiegu procedury administracyjnej oraz materialnej podejmowanych rozstrzygnięć.

   Działania te przełożą się tym samym na skuteczniejszą absorpcję środków unijnych na realizację przedsięwzięć w Polsce, ponieważ warunkiem pozyskania dofinansowania jest zarówno poprawność przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko, jak i jakość dokumentacji sporządzonej w jej toku.

   Jak wynika z treści Oceny Skutków Regulacji dotyczącej projektu przedmiotowej ustawy: Wprowadzenie przewidywanych w nowej ustawie zmian w zakresie dotyczącym postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko spowoduje zwiększenie obciążenia finansowego budżetu państwa. Należy przy tym mieć na uwadze fakt, iż obecny, nieefektywny system ocen oddziaływania na środowisko generuje szereg kosztów, zawartych w planach finansowych Ministerstwa Środowiska, wojewodów i marszałków oraz podmiotów zarządzających parkami krajobrazowymi, które szacuje się na ok. 59 000 tys. zł rocznie. Podkreślić jednak należy, że trzon pracowników urzędu obsługującego generalnego dyrektora Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska stanowić będą pracownicy obecnie zatrudnieni w trzech departamentach Ministerstwa Środowiska. Na poziomie regionalnych oddziałów Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska nastąpi przeniesienie urzędników urzędów wojewódzkich wykonujących zadania i kompetencje podlegające przekazaniu na podstawie ustawy do tworzonych oddziałów dyrekcji, ponadto przeniesieni w ramach rządowej administracji publicznej zostaną pracownicy służb parków krajobrazowych. Dla osiągnięcia celów ustawy związanych z usprawnieniem procedur zezwalających na realizację inwestycji współfinansowanych ze środków wspólnotowych, a niezbędnych dla zagwarantowania absorpcji tych środków, konieczne jest zwiększenie zatrudnienia łącznie na wszystkich szczeblach generalnej dyrekcji o dodatkowych 330 osób.

   Uwzględniając koszty ponoszone obecnie na realizację zadań, które w projekcie ustawy zostały powierzone Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w kwocie 58 800 tys. zł, rzeczywisty wzrost obciążeń budżetowych w pierwszym pełnym roku działania generalnej dyrekcji wyniesie 52 700 tys. zł.

   Wynagrodzenia pracowników Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska będą współfinansowane ze środków Pomocy Technicznej dla Programu Operacyjnego ˝Infrastruktura i środowisko˝. W chwili obecnej trwają konsultacje z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego dotyczące wysokości i zakresu dofinansowania wynagrodzeń.

   Warto także podkreślić, że wspólnie przez resort rozwoju regionalnego i resort środowiska opracowane zostały ˝Wytyczne w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych˝. Dokument ten był na bieżąco konsultowany z Komisją Europejską, która w konsekwencji zaakceptowała jego treść. Wytyczne zostały podpisane przez panią minister Elżbietę Bieńkowską w dniu 3 czerwca 2008 r. i zamieszczone na stronie internetowej MRR.

   Wytyczne te zostały przygotowane m.in. po to, aby nie zablokować absorpcji środków wspólnotowych do czasu wejścia w życie nowych regulacji będących już w pełni zgodnych z regulacjami wspólnotowymi. Wytyczne zawierają więc szereg zaleceń dotyczących postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, które pozwolą w okresie przejściowym (tj. do czasu wejścia w życie nowych przepisów wspomnianej wyżej ustawy) w sposób maksymalny wykorzystać istniejące przepisy prawne w ramach szeroko rozumianego procesu inwestycyjnego w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami dyrektyw:

   - Rady nr 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne;

   - Rady nr 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. dyrektywa siedliskowa);

   - Rady nr 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (tzw. dyrektywa ptasia),

   zgodnie z wykładnią ustaloną przez właściwe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

   Jednocześnie pragnę zaznaczyć, że przedstawiona w pańskiej interpelacji procedura przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji planów i programów. Tymczasem decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia jest wydawana po przeprowadzeniu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć. Przepisy w tym zakresie reguluje dział VI, rozdział 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150).

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Maciej Trzeciak

   Warszawa, dnia 11 lipca 2008 r.