VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 3169

w sprawie problemów lokalowych organizacji pożytku publicznego

   Szanowny Panie Marszałku! W związku pismem z dnia 21 maja 2008 r. (znak SPS-023-3169/08) dotyczącym interpelacji pana posła Tadeusza Motowidły w sprawie problemów lokalowych organizacji pożytku publicznego prezentuję następujące stanowisko w przedmiotowej sprawie.

   Organizacje pożytku publicznego, podobnie jak inne podmioty prawa, co do zasady zobowiązane są samodzielnie ponosić koszty swojego funkcjonowania. Dotyczy to w szczególności uiszczania opłat za wynajem pomieszczeń. Fakt posiadania statusu organizacji pożytku publicznego daje organizacjom pozarządowym wiele przywilejów, jednak nie zwalnia od podstawowego obowiązku, jakim jest spłacanie zaciągniętych zobowiązań cywilnoprawnych.

   Istnieje jednak kilka sposobów na to, aby jednostki samorządu terytorialnego finansowały utrzymanie lokali, w których działalność prowadzą organizacje pożytku publicznego. Ze środków samorządowych mogą być pokrywane koszty działalności organizacji pożytku publicznego związane z realizacją zleconego jej zadania publicznego. Art. 19 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie stanowi podstawę do wydania w drodze rozporządzenia wzoru oferty zlecania realizacji zadania publicznego. Zgodnie z załącznikiem nr 1 (Oferta realizacji zadania publicznego) do rozporządzenia z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie wzoru oferty realizacji zadania publicznego, ramowego wzoru umowy o wykonanie zadania publicznego i wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz. U. z 2005 Nr 264, poz. 2207) do kosztów wykonywania zadania zalicza się także koszty administracyjne.

   Na podstawie art. 82. ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.) minister finansów wydał w drodze rozporządzenie z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz. U. z 2001 r. Nr 137, poz.1539). Zgodnie z tym rozporządzeniem do kosztów działalności jednostki zalicza się koszty związane z realizacją zadań statutowych, w tym także świadczenia określone statutem. Za koszty uważa się również koszty administracyjne jednostki, a w szczególności wynagrodzenia oraz ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników i innych osób, odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zużycie materiałów i energii, usługi obce oraz pozostałe koszty o charakterze administracyjnym (§ 2 ust. 3.). Co istotne, za koszty administracyjne można uznać także koszty utrzymania lokali.

   W praktyce często zdarzają się przypadki, kiedy organ administracji pokrywa organizacji pozarządowej (a także organizacji pożytku publicznego), realizującej zadanie publiczne, koszty wynajmu lokalu, o ile są one związane jest z wykonywaniem powierzonego zadania. Taka możliwość istnieje np. w ramach finansowania realizacji projektów z Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝ lub Programu ˝Fundusz Inicjatyw Obywatelskich˝.

   Ponadto w myśl art. 24 ust. 2 i 5 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 r. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.) organizacja pożytku publicznego może nabywać na szczególnych warunkach prawo użytkowania nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, przy czym użytkowanie to z mocy prawa wygasa w przypadku utraty statusu organizacji pożytku publicznego. Owe szczególne zasady określone zostały w odrębnych przepisach, które weszły w życie na mocy ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 r. Nr 96, poz. 874, z późn. zm.).

   Ustawa o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 2004 Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.) w art. 37 oraz art. 59 określa przywileje, jakimi cieszą się OPP w zakresie szczególnych warunków nabywania nieruchomości.

   Art. 37 powyższej ustawy reguluje możliwość nabycia nieruchomości bez przetargu przez podmioty określone w art. 68 ust 1 pkt 2. Wśród uprawnionych wymienionych w tym przepisie, znalazły się organizacje pożytku publicznego nabywające nieruchomość dla celów prowadzonej działalności pożytku publicznego. Ponadto w myśl art. 59 minister skarbu państwa może dokonać darowizny nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa na rzecz organizacji pożytku publicznego, o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, na jej cele statutowe. Darowizny nieruchomości na cele statutowe organizacji pożytku publicznego może także dokonać Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, po uzgodnieniu z ministrem skarbu państwa w odniesieniu do nieruchomości, w stosunku do której wykonuje prawa właścicielskie Skarbu Państwa.

   Kolejna możliwość wynika z cywilnoprawnej zasady swobody umów. Zgodnie z tą zasadą jednostki samorządu terytorialnego mogą przekazywać organizacjom pozarządowym bezpłatnie, na podstawie umów użyczenia lokale, które mogą być użytkowane w zakresie użytecznych społecznie celów statutowych. W stosunku użyczenia biorący (organizacja pozarządowa) ponosi jedynie koszty mediów podłączonych do lokalu (tj. wody, energii elektrycznej, telefonu itp.).

   Istnieje zatem wiele możliwości udzielania przez organy publiczne pomocy organizacjom pozarządowym w zakresie zaspokajania ich potrzeb lokalowych. Ustawa o działalności pożytku publicznego nie wprowadza jednak dla organizacji pożytku publicznego wyjątku od ogólnych zasad wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań.

   De lege lata prócz możliwości nabywania na szczególnych warunkach prawa użytkowania nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego organizacje pożytku publicznego korzystają z takich udogodnień, jak: zwolnienia w zakresie podatków i opłat (podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej oraz opłat sądowych), wykonywania w organizacji pożytku publicznego pracy poborowych skierowanych do odbycia służby zastępczej na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach, nieodpłatnego informowania o ich działalności na zasadach określonych w przepisach odrębnych przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji, przekazywania przez osoby fizyczne na zasadach i w trybie określonym w przepisach odrębnych 1% podatku obliczonego zgodnie z odrębnymi przepisami na rzecz statutowej działalności pożytku publicznego.

   Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej dostrzega i wspiera społeczną wartość, jaką oferują organizacje pozarządowe, w tym organizacje pożytku publicznego. Jeśli chodzi o przygotowywany projekt nowelizacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, to nie przewiduje on jednak szczególnych zasad umarzania organizacjom pożytku publicznego długów związanych z wynajmem pomieszczeń. Proponowana nowelizacja koncentruje się na wzmocnieniu mechanizmów współpracy organizacji pozarządowych z administracją, co ma przysłużyć się warunkom rozwoju sektora pozarządowego, w tym także wpłynąć na kondycję organizacji pozarządowych. Uważamy bowiem działania o charakterze systemowym za skuteczniejsze, a przez to bardziej celowe, niż zaspokajanie doraźnych potrzeb poszczególnych organizacji.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 9 czerwca 2008 r.