VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 4102

w sprawie dróg wewnętrznych na osiedlach mieszkaniowych

   Szanowny Panie Marszałku! Nawiązując do pisma z dnia 9 lipca 2008 r. (sygn. SPS-023-4102/08) przekazującego interpelację posła na Sejm RP pana Wojciecha Saługi w sprawie dróg wewnętrznych na osiedlach mieszkaniowych, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

   Na wstępie podkreślić należy, że ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, z późn. zm.) wyróżnia dwie kategorie dróg, tj. drogi publiczne oraz drogi wewnętrzne. Zgodnie z art. 1 oraz art. 8 ust. 1 ww. ustawy drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie tej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub w innych przepisach szczególnych. Drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, a w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami oraz pętle autobusowe są drogami wewnętrznymi.

   W świetle art. 8 ust. 2 ustawy o drogach publicznych utrzymanie i oznakowanie dróg wewnętrznych, a także zarządzanie nimi należy do zarządcy terenu, przez który droga przebiega, a w razie jego braku - do właściciela terenu. Jednak oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi, jak również utrzymanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu związanych z funkcjonowaniem tych połączeń należy już do zarządcy drogi publicznej.

   Z kolei ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.) reguluje zasady ruchu na drogach publicznych oraz w strefach zamieszkania. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 16 ww. ustawy strefą zamieszkania jest obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi. Stosownie do art. 1 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym przepisy ustawy stosuje się do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu. A zatem strefa zamieszkania to obszar, który może obejmować zarówno drogi publiczne, jak i drogi wewnętrzne.

   Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, iż przepisy Prawa o ruchu drogowym mają zastosowanie zarówno do dróg wewnętrznych położonych na obszarze strefy zamieszkania, jak i tych położonych poza nim, z tymże do dróg wewnętrznych położonych na obszarze strefy zamieszkania przepisy te mają ogólne zastosowanie we wszystkich sytuacjach (także w sytuacji wskazanej w art. 1 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym), natomiast w odniesieniu do dróg wewnętrznych położonych poza taką strefą znajdują one zastosowanie tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników ruchu na tychże drogach. Niemniej jednak, aby dany obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi (drogi wewnętrzne) można było uznać za strefę zamieszkania, musi on spełniać następujące warunki:

   1) musi być to obszar, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego,

   2) wjazdy i wyjazdy ze strefy zamieszkania muszą być oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi.

   Odnosząc się do pierwszego z ww. warunków, wskazać należy, iż owe szczególne zasady ruchu drogowego uregulowane zostały w ww. ustawie Prawo o ruchu drogowym. Przepisy tej ustawy ustanawiają bowiem wyjątki od ogólnych zasad ruchu drogowego mające zastosowanie właśnie na obszarze stref zamieszkania. Do tych szczególnych zasad należą m.in.:

   - odmienne zasady ruchu pieszych w strefie zamieszkania, zgodnie z którymi w tej strefie pieszy korzysta z całej szerokości drogi i ma pierwszeństwo przed pojazdem (art. 11 ust. 5 Prawa o ruchu drogowym),

   - znaczne ograniczenie dopuszczalnej prędkości pojazdu lub zespołu pojazdów w strefie zamieszkania (zgodnie z art. 20 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym prędkość ta wynosi maksymalnie 20 km/h),

   - szczególne zasady postoju pojazdu w strefie zamieszkania (zgodnie z art. 49 ust. 2 pkt 4 Prawa o ruchu drogowym w strefie zamieszkania zabroniony jest postój w innym miejscu niż wyznaczone w tym celu).

   Drugim wymogiem jest to, aby wjazdy i wyjazdy ze strefy zamieszkania były oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi. Zgodnie z § 58 ust. 1 i 2 rozporządzenia ministrów infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393), wydanego na podstawie art. 7 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym, wjazd do strefy zamieszkania oznaczony jest znakiem informacyjnym D-40 ˝strefa zamieszkania˝, który informuje nie tylko o wjeździe do strefy zamieszkania, ale również o tym, że umieszczone w strefie zamieszkania urządzenia i rozwiązania wymuszające powolną jazdę mogą nie być oznakowane znakami ostrzegawczymi. Wyjazd ze strefy zamieszkania oznaczony jest natomiast znakiem D-41 ˝koniec strefy zamieszkania˝. Brak oznaczenia danego obszaru przy pomocy powyższych znaków informacyjnych powoduje, że dany obszar nie stanowi strefy zamieszkania w rozumieniu przepisów Prawa o ruchu drogowym.

   Obszar spełniający wskazane wymogi, a przede wszystkim prawidłowo oznaczony właściwymi znakami informacyjnymi, a zatem stanowiący strefę zamieszkania, pozostaje taką strefą niezależnie od tego, czy wjazd na ten obszar jest ogólnodostępny, czy też obszar ten charakteru ogólnej dostępności nie posiada. Wskazania wymaga, iż zarówno art. 2 pkt 16, jak i żaden inny przepis Prawa o ruchu drogowym nie uzależnia istnienia strefy zamieszkania od posiadania przymiotu ogólnej dostępności. W konsekwencji jeżeli droga wewnętrzna położona jest na obszarze spełniającym wymienione w art. 2 pkt 16 Prawa o ruchu drogowym warunki niezbędne do uznania tego obszaru za strefę zamieszkania, to ma ona przymiot drogi wewnętrznej położonej w strefie zamieszkania, co oznacza, iż przepisy Prawa o ruchu drogowym mają na takiej drodze wewnętrznej zastosowanie bez względu na fakt, czy strefa zamieszkania, na obszarze której droga jest położona, ma charakter ogólnodostępny, czy też nie.

   W odniesieniu do kwestii kontroli ruchu drogowego wskazać należy, iż stosownie do przepisów działu V Prawa o ruchu drogowym uprawnienia do kontroli ruchu drogowego posiadają następujące podmioty: Policja (art. 129 ust. 1), Inspekcja Transportu Drogowego (art. 129a), w gminach lub miastach, które utworzyły straż gminną (miejską) - strażnicy gminni (miejscy) (art. 129b), na terenach lasów lub parków narodowych - strażnicy leśni lub funkcjonariusze Straży Parku (art. 129c). Kontrolę ruchu drogowego mogą również wykonywać osoby działające w imieniu zarządcy drogi (art. 129d).

   Najszersze uprawnienia w zakresie kontroli ruchu drogowego przysługują Policji, jako podstawowemu podmiotowi sprawującemu władztwo publiczne w tym zakresie. Zgodnie z art. 129 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym do zadań Policji należy czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, a także kierowanie ruchem i jego kontrolowanie. Szczegółowe uprawnienia policjantów, jakie przysługują im w związku z wykonywaniem powyższych zadań, wymienione są w art. 129 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym.

   Zgodnie z art. 129b ust. 1 Prawa o ruchu drogowym w gminach lub miastach, które utworzyły straż gminną (miejską), kontrola ruchu drogowego może być wykonywana przez strażników danej straży, jednakże ich zakres uprawnień jest znacznie węższy niż policjantów, tj. uprawnieni są do wykonywania kontroli ruchu drogowego:

   1) wobec tych kierujących pojazdem, którzy nie stosują się do zakazu ruchu w obu kierunkach określonego odpowiednim znakiem drogowym, oraz tych, którzy naruszają przepisy ruchu drogowego, w przypadku ujawnienia i zarejestrowania czynu przy użyciu urządzeń działających samoczynnie,

   2) wobec uczestników ruchu naruszających przepisy o zatrzymaniu lub postoju pojazdów, ruchu motorowerów, rowerów, pojazdów zaprzęgowych oraz o jeździe wierzchem lub pędzeniu zwierząt, a także o ruchu pieszych.

   Uprawnienia do kontroli ruchu drogowego posiadają również osoby działające w imieniu zarządcy drogi, niemniej ich zakres uprawnień jest ograniczony, gdyż mogą wykonywać czynności kontrolne wyłącznie w obecności funkcjonariusza Policji lub inspektora Inspekcji Transportu Drogowego i tylko - zgodnie z art. 129d ust. 1 Prawa o ruchu drogowym - w stosunku do:

   1) pojazdów w zakresie przestrzegania przepisów o wymiarach, masie lub nacisku osi,

   2) pojazdów powodujących uszkadzanie lub niszczenie drogi,

   3) pojazdów zanieczyszczających lub zaśmiecających drogę.

   Reasumując powyższe, przepisy Prawa o ruchu drogowym mają zastosowanie na drogach wewnętrznych położonych w strefach zamieszkania, zatem uzasadnionym jest twierdzenie, iż wskazane powyżej organy kontroli ruchu drogowego są uprawnione, w zakresie swej właściwości, do podejmowania na tych drogach czynności kontrolnych dotyczących przestrzegania zasad ruchu drogowego.

   Niemniej z uwagi, iż obowiązujące przepisy stwarzają ograniczone możliwości działania Policji i straży gminnej (miejskiej) w przypadku naruszeń o charakterze porządkowym zaistniałych na drogach wewnętrznych leżących poza strefą zamieszkania, uprzejmie informuję, iż w Komendzie Głównej Policji podjęto prace zmierzające do przygotowania stosownych zmian legislacyjnych, które uregulują przedmiotową problematykę.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Adam Rapacki

   Warszawa, dnia 31 lipca 2008 r.