VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 12382

w sprawie objęcia szczegółową i specjalistyczną diagnozą oraz opieką zdrowotną żołnierzy powracających z zagranicznych misji wojskowych, pokojowych i stabilizacyjnych

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Dawida Jackiewicza, dotyczącą objęcia szczegółową i specjalistyczną diagnozą oraz opieką zdrowotną żołnierzy powracających z zagranicznych misji wojskowych, pokojowych i stabilizacyjnych, przesłaną do pani Ewy Kopacz, ministra zdrowia, za pismem przewodnim nr SPS-023-12382/09 z dnia 30 października 2009 r., poniżej uprzejmie przedstawiam odpowiedź na pytania zawarte w przedmiotowym wystąpieniu pana posła, przygotowane z wykorzystaniem informacji dotyczących tematyki poruszonej w przedmiotowej interpelacji przekazanych przez pana Bogdana Klicha, ministra obrony narodowej.

   Problematyka zabezpieczenia medycznego i świadczeń zdrowotnych udzielanych żołnierzom skierowanym na misje i po ich powrocie regulowana jest przez następujące akty prawne:

   1) ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.);

   2) rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 16 czerwca 2004 r. w sprawie badań lekarskich żołnierzy zawodowych skierowanych do służby poza granicami państwa oraz powracających do kraju po zakończeniu tej służby (Dz. U. Nr 148, poz. 1557);

   3) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie należności pieniężnych i świadczeń otrzymywanych przez żołnierzy wyznaczonych do pełnienia służby poza granicami państwa i pracowników wojska zatrudnionych w jednostkach wojskowych wykonujących zadania poza granicami państwa (Dz. U. Nr 110, poz. 1257, ze zm.);

   4) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 r. w sprawie warunków otrzymywania świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych żołnierzom w służbie czynnej i pracownikom wojska (Dz. U. Nr 208, poz. 1740);

   5) rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 9 listopada 2007 r. w sprawie dokumentu potwierdzającego uprawnienia przysługujące osobie poszkodowanej podczas wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa (Dz. U. Nr 216, poz. 1608);

   6) decyzję nr 283/MON ministra obrony narodowej z dnia 23 września 2004 r. w sprawie badań lekarskich, certyfikatów zdrowia oraz profilaktyki przeciwepidemicznej dla żołnierzy niezawodowych skierowanych do służby i pracowników resortu obrony narodowej, skierowanych do pracy poza granicami państwa oraz powracających do kraju po jej zakończeniu, jak również szczepień profilaktycznych i profilaktyki przeciwepidemicznej żołnierzy zawodowych (Dz. Urz. MON Nr 12, poz. 134, ze zm.).

   Procedura obowiązkowych badań lekarskich, jakim podlegają polscy żołnierze powracający z zagranicznych misji, i kto jest odpowiedzialny za jej przeprowadzenie

   Żołnierze skierowani do służby poza granicami państwa objęci są bezpłatnymi badaniami lekarskimi, szczepieniami profilaktycznymi i profilaktyką przeciwepidemiczną, natomiast żołnierze powracający do kraju po zakończeniu służby poza granicami państwa - bezpłatnymi badaniami, z możliwością skierowania na bezpłatne turnusy leczniczo-profilaktyczne połączone z treningiem antystresowym.

   Badania lekarskie żołnierzy zawodowych skierowanych do służby poza granicami państwa, przed ich wyjazdem, przeprowadzają właściwe terytorialnie wojskowe komisje lekarskie. Szczepienia ochronne wykonuje się po ustaleniu braku przeciwwskazań w tym zakresie. Żołnierze im poddani otrzymują międzynarodowe świadectwo szczepień ochronnych Światowej Organizacji Zdrowia.

   W przypadku zachorowania żołnierza zawodowego po przeprowadzeniu badań lekarskich, a przed jego wyjazdem do służby poza granicami państwa, wyznacza się datę ponownego badania tego żołnierza, zgodnie z oceną stanu jego zdrowia.

   Zakres badań lekarskich żołnierzy zawodowych skierowanych do służby poza granicami państwa obejmuje:

   1) ogólne badania lekarskie;

   2) badania specjalistyczne: internistyczno-kardiologiczne, dermatologiczne, neurologiczne, laryngologiczne, okulistyczne, w razie potrzeby badania psychiatryczne, a w przypadku żołnierza zawodowego kobiety także ginekologiczne;

   3) badania diagnostyczne:

   - badania radiologiczne klatki piersiowej,

   - badania elektrokardiograficzne (EKG),

   - badanie morfologiczne krwi obwodowej z rozmazem i oznaczeniem liczby płytek krwi,

   - OB,

   - badanie biochemiczne krwi z uwzględnieniem: poziomu bilirubiny, kreatyniny, mocznika, kwasu moczowego, glukozy, aktywności aminotrasferaz i GGTP, jonogram oraz GGT, poziomu cholesterolu,

   - wskaźnik protrombinowy,

   - badanie ogólne moczu wraz z badaniem na obecność narkotyków,

   - badanie serologiczne na obecność antygenu HBs oraz przeciwciał anty HIV i anty HCV oraz w kierunku kiły,

   - badanie kału na obecność pasożytów przewodu pokarmowego,

   - próba ciążowa u żołnierza zawodowego kobiety;

   4) badanie stomatologiczne - z doraźną sanacją uzębienia i określeniem diagramu uzębienia;

   5) inne badania specjalistyczne i diagnostyczne - jeśli lekarz prowadzący uzna je za niezbędne.

   Żołnierze zawodowi bezpośrednio przed wyjazdem do służby poza granicami państwa podlegają ponownemu, kontrolnemu badaniu w celu rozpoznania ewentualnych zaburzeń w stanie ich zdrowia, jakie mogły zaistnieć od daty zakończenia wymienionych wyżej badań. Wyniki badań kontrolnych wpisuje się do dokumentacji medycznej, prowadzonej na podstawie przepisów w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej prowadzenia i udostępniania przez zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez ministra obrony narodowej.

   W przypadku żołnierzy zawodowych powracających do kraju po zakończeniu służby poza granicami państwa przeprowadza się, oprócz wszystkich wymienionych wyżej badań lekarskich, również:

   1) badania na nosicielstwo pałeczek salmonella-shigella;

   2) badania uzupełniające w kierunku specyficznych chorób tropikalnych i pasożytniczych, charakterystycznych dla rejonu, w którym żołnierz zawodowy pełnił służbę;

   3) w przypadku stwierdzenia nosicielstwa choroby tropikalnej (pasożytniczej) dalsze postępowanie przeprowadzane jest z uwzględnieniem ˝Instrukcji o ochronie sanitarnohigienicznej i przeciwepidemicznej wojsk w czasie pokoju i wojny˝;

   4) inne badania specjalistyczne i diagnostyczne - jeśli lekarz prowadzący uzna je za niezbędne.

   Powyższe badania przeprowadzane są w terminie siedmiu dni od dnia powrotu. W przypadkach uzasadnionym względami zdrowotnymi, w tym względami związanymi ze specyfiką miejsca odbywania przez danego żołnierza misji, jej charakteru i przebiegu oraz indywidualnych uwarunkowań zdrowotnych danej osoby, żołnierz zawodowy może być skierowany na badania uzupełniające do właściwych zakładów opieki zdrowotnej.

   Biorąc powyższe pod uwagę, oprócz badań lekarskich i diagnostycznych przeprowadzanych standardowo po powrocie żołnierza z misji zagranicznej, przewiduje się także - w zależności od potrzeb - przeprowadzanie dodatkowych badań uwzględniających indywidualną specyfikę pacjenta.

   Żołnierzy zawodowych powracających do kraju ze służby poza granicami państwa, którzy doznali urazu psychicznego oraz chorych lub rannych, kieruje się, po wyleczeniu, na bezpłatne turnusy leczniczo-profilaktyczne. Dokonuje tego dowódca jednostki wojskowej, na której zaopatrzeniu dany żołnierz pozostaje, na wniosek lekarza tej jednostki. Podstawą wniosku są wyniki badań przeprowadzanych po powrocie do kraju oraz opinia psychologiczna.

   Turnusy leczniczo-profilaktyczne z treningiem antystresowym trwają czternaście dni i są organizowane w wojskowych szpitalach uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych - samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej. W przypadku konieczności kontynuacji leczenia lub rehabilitacji żołnierza lekarz jednostki wojskowej, na której zaopatrzeniu żołnierz ten pozostaje, kieruje go do właściwej poradni specjalistycznej.

   Zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych żołnierze, którzy doznali urazu lub zachorowali podczas wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa, są uprawnieni do korzystania z licznych świadczeń opieki zdrowotnej. W myśl przepisów tej ustawy:

   - zgodnie z art. 24a uprawnieni żołnierze korzystają ze świadczeń opieki zdrowotnej, o których mowa w art. 20 ustawy (tj. świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach oraz świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej), w zakresie leczenia urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, poza kolejnością,

   - zgodnie z art. 42 ust. 1 świadczenia opieki zdrowotnej niekwalifikowane jako świadczenia gwarantowane oraz odpłatne świadczenia opieki zdrowotnej udzielane są uprawnionym żołnierzom także po ich zwolnieniu ze służby lub ustaniu umowy o pracę, w związku z urazami i chorobami nabytymi podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, pokrywa się z budżetu państwa z części pozostającej w dyspozycji ministra obrony narodowej,

   - zgodnie z art. 44 ust. 1a uprawnionemu żołnierzowi przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki umieszczone w wykazach leków podstawowych i uzupełniających oraz leki recepturowe na czas leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa,

   - zgodnie z art. 47 ust. 1 uprawnionemu żołnierzowi, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, przysługuje prawo do bezpłatnych wyrobów medycznych będących przedmiotami ortopedycznymi i środków pomocniczych do wysokości limitu ceny określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 31d pkt 1,

   - zgodnie z art. 57 ust. 2 pkt 12 dla uprawnionego żołnierza, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa, nie jest wymagane skierowanie do korzystania z ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych.

   W nadesłanej odpowiedzi poinformowano ponadto, że Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia, nadzorujący przygotowanie medyczne żołnierzy przed wyjazdem oraz wykonywanie badań medycznych po ich powrocie, nie ma sygnałów, które można nazwać ˝negatywnymi opiniami o badaniach˝. Napływające uwagi, czasami krytyczne, dotyczą poszczególnych zdarzeń czy elementów badań, np. czasu oczekiwania na wydanie orzeczeń, czy organizację badań, nie piętnują one natomiast trybu ani też zakresu badań. Wszystkie sygnały o nieprawidłowościach są badane, a wnioski z nich płynące z podejmowanych czynności wyjaśniających, w miarę realnie istniejących możliwości, są wprowadzane w życie.

   W materiale informacyjnym, dotyczącym kwestii przeprowadzania badań żołnierzy powracających z misji zagranicznych, przekazanym ministrowi zdrowia przez ministra obrony narodowej, zaznaczono również, że wszystkie badania, także te przeprowadzane bezpośrednio po powrocie żołnierza z misji, jak i kolejne - mające miejsce w odległych od powrotu terminach, a pozostające w związku z misją - są wykonywane przez wojskową służbę zdrowia wyłącznie ze wskazań medycznych, bez jakiegokolwiek wpływu czynników ekonomicznych.

   W świetle analizy przygotowanej przez Departament Ubezpieczenia Zdrowotnego MZ zaznaczyć należy, że zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) - zwanej dalej ustawą, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego podlegają:

   - żołnierze odbywający zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe oraz ćwiczenia wojskowe,

   - żołnierze pełniący służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny,

   - kandydaci na żołnierzy zawodowych,

   - żołnierze zawodowi,

   - żołnierze odbywający nadterminową służbę wojskową i służbę okresową.

   Wyżej wymienionym osobom, jako ubezpieczonym, przysługuje prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy). Osoby te posiadają więc prawo do świadczeń gwarantowanych (finansowanych w całości lub w części ze środków publicznych) na takich samych zasadach, jak pozostali ubezpieczeni.

   W przypadku żołnierzy wykonujących zadania poza granicami państwa świadczenia opieki zdrowotnej, niezakwalifikowane jako świadczenia gwarantowane, oraz odpłatne świadczenia opieki zdrowotnej, udzielane uprawnionym żołnierzom w związku z urazami i chorobami nabytymi podczas wykonywania wskazanych zadań, są pokrywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister obrony narodowej. Dotyczy to także świadczeń udzielanych uprawnionym żołnierzom po zwolnieniu ze służby, jeżeli pozostają one w związku z urazami i chorobami nabytymi podczas wykonywania zadań poza granica (art. 42 ust. 1 ustawy).

   Podkreślenia zatem wymaga, że zapewnienie właściwego poziomu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej we wskazanym powyżej zakresie leży w zakresie zadań ministra obrony narodowej. Co za tym idzie, Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia, który, jak zaznaczono uprzednio, nadzoruje przygotowanie medyczne żołnierzy przed wyjazdem oraz wykonywanie badań medycznych po ich powrocie z misji zagranicznych, dysponuje szczegółowymi informacjami co do kosztów wykonywanych badań diagnostycznych.

   Odnosząc się do kwestii poruszanych w pytaniach 4 oraz 5 interpelacji pana posła Dawida Jackiewicza, jednoznacznie należy stwierdzić, że dbałość o stan zdrowia żołnierzy powracających z misji zagranicznych oraz wczesna diagnostyka ewentualnych chorób zakaźnych stanowi element zapobiegania importowi niebezpiecznych chorób zakaźnych na teren kraju oraz ich szerzenia się wśród ludności Polski. Wprawdzie to resort obrony narodowej (Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia) nadzoruje bezpośrednio badania żołnierzy powracających z misji zagranicznych, a do decyzji lekarza wykonującego świadczenia w stosunku do personelu Sił Zbrojnych powracającego z zagranicy należy ustalenie konieczności przeprowadzenia ewentualnych dodatkowych badań w czasie wykraczającym poza okres 7 dni od powrotu, niemniej Ministerstwo Zdrowia aktywnie współpracuje z Inspektoratem Wojskowej Służby Zdrowia oraz głównym inspektorem sanitarnym Wojska Polskiego w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa sanitarnego kraju.

   Należy także podkreślić, na podstawie wyżej przytoczonych regulacji prawnych, uwzględniających specyfikę służby wojskowej, a w szczególności specyfikę zagrożeń zdrowotnych, z którymi mogą zetknąć się polscy żołnierze podczas pełnienia służby poza granicami kraju, że na poprawę ich bezpieczeństwa zdrowotnego wpływ ma przede wszystkim resort obrony narodowej, natomiast Ministerstwo Zdrowia, wspierając inicjatywy wojskowej służby zdrowia, uwzględnia w swojej działalności wnioski i sugestie służące poprawie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli, w tym także żołnierzy.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Marek Haber

   Warszawa, dnia 31 grudnia 2009 r.