VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów -

na interpelację nr 11997

w sprawie zobowiązań Polski w zakresie emisji dwutlenku siarki i tlenków azotu

   Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację posła Jana Szyszki w sprawie zobowiązań Polski w zakresie emisji dwutlenku siarki (SO₂) i tlenków azotu (NO_x) (znak: SPS-023-11997/09) poniżej przedstawiam stosowne informacje.

   Polska transponowała postanowienia dyrektywy nr 2001/80/WE z dnia 23 października 2001 r. Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (LCP) do polskiego porządku prawnego przede wszystkim na mocy postanowień rozporządzenia ministra środowiska z dnia 4 sierpnia 2003 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 163, poz. 1584), zastąpionego następnie rozporządzeniem ministra środowiska z dnia 20 grudnia 2005r. o tym samym tytule (Dz. U. Nr 260, poz. 2181, z późń. zm.). Dyrektywa LCP zawiera regulacje dla źródeł spalania paliw, których nominalna moc cieplna, określana jako ilość energii cieplnej wprowadzonej w paliwie w jednostce czasu przy nominalnym obciążeniu, jest równa lub większa od 50 MW.

   Wdrożenie wymagań dyrektywy LCP związane jest z olbrzymimi nakładami inwestycyjnymi na instalacje oczyszczania spalin. W trakcie negocjacji akcesyjnych uzyskano zgodę na niestosowanie norm dyrektywy (w większości przypadków do końca 2015 r.) w zakresie emisji dwutlenku siarki dla 121 kotłów w 36 zakładach - elektrowniach, elektrociepłowniach zawodowych i dużych elektrociepłowniach przemysłowych. Uzyskano także zgodę na odstępstwo w zakresie tlenków azotu dla 84 kotłów w 21 zakładach w okresie 2016-2017 (co jest związane z zaostrzeniem standardów dyrektywy od 2016 roku z 500 do 200 mg/m³) oraz w zakresie emisji pyłu (do końca 2017 r.) dla 89 kotłów w 29 ciepłowniach komunalnych.

   Ponadto rząd Rzeczypospolitej Polskiej skorzystał z możliwości zgłoszenia kotłów do tzw. derogacji 20 tys. godzin, jaką daje art. 4 ust 4. dyrektywy LCP.

   Należy dodać, że w rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji określone zostały standardy emisji także dla źródeł mniejszych od 50 MW. Standardy emisyjne dotyczą źródeł o nominalnej mocy cieplnej od 1 MW. Systemem pozwoleń na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza zgodnie z polskim prawem objęte są instalacje energetyczne:

   - powyżej 5 MW - opalane węglem kamiennym;

   - powyżej 10 MW - opalane koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym, olejem opałowym, benzyną lub opalane koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym, olejem opałowym, benzyną oraz węglem kamiennym, z tym że nominalna moc cieplna wprowadzona w węglu kamiennym przekracza 5 MW;

   - powyżej 15 MW - opalane paliwem gazowym lub opalane paliwem gazowym oraz węglem kamiennym, koksem, drewnem, słomą, olejem napędowym, olejem opałowym, benzyną, z tym że nominalna moc cieplna wprowadzona w węglu kamiennym przekracza 5 MW, a nominalna moc cieplna wprowadzona w węglu kamiennym, koksie, drewnie, słomie, oleju napędowym, oleju opałowym, benzynie przekracza 10 MW.

   W niektórych przypadkach polskie wymagania są ostrzejsze od wymagań dyrektywy LCP - przykładowo, standard emisji dopuszczalnej SO₂ dla źródeł o mocy poniżej 225 MWt obowiązujący w Rzeczypospolitej Polskiej jest znacznie niższy niż określony w dyrektywie LCP.

   Niestety, nawet ostrzejsze standardy emisyjne nie gwarantują osiągnięcia pułapów zapisanych w traktacie o przystąpieniu.

   Należy jednak pamiętać, że sytuacja Polski jest odmienna od innych państw członkowskich. W traktacie o przystąpieniu oprócz okresów przejściowych dla imiennie podanych źródeł określone zostały bowiem dla naszego kraju pułapy emisji dla źródeł objętych dyrektywą. Limity emisji dla wszystkich źródeł objętych dyrektywą 2001/80/WE w perspektywie do roku 2012 określone zostały na poziomie podanym niżej:

   w przypadku SO₂:

   - 2008 r. - 454 000 ton rocznie,

   - 2010 r. - 426 000 ton rocznie,

   - 2012 r. - 358 000 ton rocznie;

   w przypadku NO_x

   - 2008 r. - 254 000 ton rocznie,

   - 2010 r. - 251 000 ton rocznie,

   - 2012 r. - 239 000 ton rocznie.

   Przeprowadzone przez resort środowiska analizy wykazały, że dotrzymanie tych pułapów wymagałoby zdecydowanego zaostrzenia standardów. Ilustrują to tabele, gdzie porównano średnie stężenia emisji SO₂ i NO_x wynikające z rozporządzenia ministra środowiska w sprawie standardów emisyjnych z instalacji i dyrektywy LCP ze standardami wynikającymi z konieczności dotrzymania limitów emisji zapisanych w traktacie o przystąpieniu. (tabele 1 i 2)

Tabela 1

Moc cieplna w paliwie (MWt)	Średnie stężenia SO2 (mg/Nm3)		Średnie stężenia emisji SO2 wynikające z konieczności dotrzymania limitów emisji zapisanych w traktacie o przystąpieniu
	rozporządzenie ministra środowiskadyrektywa LCP
	lata 2008-2015		2008	2010	2012
50 =< P < 225	1480	1720	1390	1266	933
225 =< P < 500	1210	1210	1091	956	642
>= 500	400	400	367	331	320

Tabela 2

Moc cieplna w paliwie (MWt)	Średnie stężenia NOx (mg/Nm3)		Średnie stężenia emisji NOx wynikające z konieczności dotrzymania limitów emisji zapisanych w traktacie o przystąpieniu
	rozporządzenie ministra środowiska dyrektywa LCP
	lata 2008-2015		2008	2010	2012
50 =< P < 225	569	580	633	598	543
225 =< P < 500	534	560	465	439	399
>= 500	500	500	289	273	248

   Jak wynika z poniższego zestawienia, Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest do zmniejszenia poziomów emisji w większym stopniu niż w innych państwach członkowskich. Wyższe koszty produkcji energii spowodowane koniecznością dostosowania do ostrzejszych wymagań obciążą bezpośrednio społeczeństwo i mogą naruszyć bezpieczeństwo energetyczne kraju.

   Aby zoptymalizować koszty osiągnięcia pułapów emisyjnych określonych w traktacie o przystąpieniu, rząd polski zdecydował się na wprowadzenie rozwiązania polegającego na wdrożeniu systemu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku siarki i tlenków azotu, który powinien prowadzić do poszukiwania przez podmioty gospodarcze najtańszych sposobów ograniczania emisji SO₂ i NO_x. Stworzy on warunki i możliwości do realizacji działań modernizacyjnych i inwestycyjnych w sektorze energetycznym w sposób najbardziej efektywny pod względem gospodarczym i środowiskowym i docelowo pozwoli osiągnąć wytyczone w traktacie cele.

   Projekt odpowiedniej ustawy był przedmiotem w okresie lipiec-wrzesień 2009 r. konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Proponowany system został oparty na bilansowaniu emisji i uprawnień do emisji. Rozliczenie operatorów z wielkości emisji odbywać się będzie według zasady ex post, na podstawie rzeczywistych wielkości produkcji i emisji z roku poprzedniego. Każdy operator będzie dysponował uprawnieniami do emisji na poziomie wynikającym z jego rzeczywistej produkcji pomnożonej przez współczynnik redukcyjny równy średniemu z poprzedniego roku krajowemu wskaźnikowi emisji SO₂ lub NO_x. Dla wykonania tak określonego zadania redukcyjnego podmiot będzie zmuszony do wyboru tańszego rozwiązania: wdrożenia odpowiedniej modernizacji lub zakupu uprawnień na rynku. Projekt ustawy wzoruje się na rozwiązaniach dotyczących gazów cieplarnianych, natomiast nie ma odpowiednika w ustawodawstwie unijnym. Aktualnie ze względu na ilość zgłoszonych uwag, i w wielu przypadkach uwag wykluczających się, prowadzone są robocze konsultacje i uzgodnienia możliwych do zaakceptowania przez wszystkich zainteresowanych rozwiązań na zasadzie konsensusu, przy zachowaniu nadrzędnego celu wynikającego z ustaleń traktatu o przystąpieniu. W mojej ocenie projekt przedmiotowej ustawy będzie przyjęty przez Radę Ministrów w I kwartale 2010 r. i skierowany do Sejmu RP.

   Jednocześnie chciałbym poinformować, że w wyniku odpowiednio wcześniej podjętych działań przez resort środowiska (m.in. ostrzejsze wymagania niż w Unii Europejskiej dla instalacji w zakresie mocy od 50 do 225 MW, kontrola dużych źródeł spalania i związane z tym konsekwencje ekonomiczne w postaci kar za niedotrzymywanie warunków pozwoleń na wprowadzanie pyłów lub gazów do powietrza, a także ustalania szczegółowych warunków udzielania pomocy publicznej na przedsięwzięcia będące inwestycjami służącymi redukcji emisji ze źródeł spalania paliw) już osiągnięto znaczną redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza. Według prowadzonych systematycznie inwentaryzacji emisji z przedmiotowych źródeł porównanie emisji substancji objętych traktatem o przystąpieniu za rok 2008 przedstawia się następująco:

Tabela 3

Rok	Poziom z traktatu dla SO2	Poziom wynikający z inwentaryzacji dla SO2	Poziom z traktatu dla NOx	Poziom wynikający z inwentaryzacji dla NOx
2008	454 000 t	500 416 t	254 000 t	243 267 t

   Jak z powyższego zestawienia wynika, w przypadku tlenków azotu emisja z krajowych dużych źródeł spalania jest poniżej wymaganego przez traktat o przystąpieniu poziomu, a w przypadku dwutlenku siarki - nieznacznie go przekracza.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Janusz Zaleski

   Warszawa, dnia 4 listopada 2009 r.