VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 12763

w sprawie fatalnego systemu polskiej energetyki, a w szczególności przemysłowych sieci energetycznych

   Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację pana posła Piotra Polaka, przekazaną przy piśmie znak SPS-023-12763/09 z dnia 20 listopada 2009 r., w sprawie fatalnego systemu polskiej energetyki, a w szczególności przesyłowych sieci energetycznych, uprzejmie informuję, co następuje.

   1. Jakie działania zamierza podjąć rząd, aby zmodernizować system przesyłu energii w Polsce?

   2. Jakie środki finansowe będą zabezpieczone w budżecie państwa na te działania, tak aby spółki energetyczne nie przerzucały wszystkich kosztów na odbiorców energii (prąd w Polsce już jest bardzo drogi)?

   Majątek sieci przesyłowych elektroenergetycznych jest zaawansowany wiekowo. Starszych niż 30 lat jest 80% linii o napięciu 220 kV, 23% linii o napięciu 400 kV i 38% transformatorów. W przedziale wiekowym 20-30 lat znajduje się 19% linii 220 kV, 56% linii 400 kV i 34% transformatorów. Młodszych niż 20 lat natomiast jest 1% linii o napięciu 200 kV, 21% linii o napięciu 400 kV i 28% transformatorów.

   Również stopień zamortyzowania majątku sieci dystrybucyjnych w 2008 r. wynosił ponad 25%, lecz jego wartość księgowa, w związku z restrukturyzacją sektora elektroenergetycznego była kilka razy przeszacowywana. Stan techniczny sieci dystrybucyjnych jest zróżnicowany, a występujące problemy z utrzymaniem parametrów energii elektrycznej dotyczą głównie terenów wiejskich (długie ciągi sieci niskiego napięcia). Modernizacji i przebudowy wymagają ciągi liniowe średniego napięcia i obwody niskiego napięcia, w których zainstalowane są przewody o małych przekrojach oraz linie, na końcach których spadki napięć przekraczają dopuszczalne normy.

   Ministerstwo Gospodarki, mając świadomość problemów, z jakimi borykają się przedsiębiorstwa energetyczne, w zakresie realizacji inwestycji w rozbudowę sieci elektroenergetycznych prowadzi szereg prac, które te sytuację mają poprawić. W trakcie przeprowadzonego w Ministerstwie Gospodarki przeglądu obowiązującego ustawodawstwa pod kątem likwidacji barier w planowaniu i realizacji inwestycji w rozbudowę infrastruktury liniowej ustalono że bariery te znajdują się w co najmniej kilku aktach prawnych.

   Pragnę podkreślić, że obecnie w Ministerstwie Gospodarki trwają prace nad założeniami do projektu ustawy mającej na celu likwidację barier przy planowaniu i realizacji inwestycji liniowych (dokument ten nosi nazwę: założenia do ustawy o korytarzach przesyłowych celu publicznego). Przyszła ustawa ma normować zasady wyodrębniania gruntów, na których będą lokalizowane urządzenia liniowe mające znaczenie z uwagi na realizację celu publicznego, poprzez tworzenie specjalnych pasów gruntów, zwanych korytarzami przesyłowymi. W przedmiotowych założeniach znajdą się również rozwiązania dla takiej kwestii, jak uregulowanie i uproszczenie zasad umieszczania w tych pasach urządzeń liniowych celu publicznego.

   Ministerstwo Gospodarki współpracuje z Ministerstwem Infrastruktury nad nowelizacją ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.). Projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw zawiera szereg rozwiązań wypracowanych wspólnie przez Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Infrastruktury, które w dużej mierze wyczerpują postulowane zmiany w celu ułatwienia planowania inwestycji infrastrukturalnych. Projekt tej ustawy zakłada położenie szczególnego nacisku przy planowaniu tego typu inwestycji na tzw. programy rządowe.

   Programy te zapewnią przyspieszenie działań przy planowaniu inwestycji liniowych m.in. dzięki wprowadzonym zapisom, które mówią, że w przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego województwa lub niewprowadzenia do niego wiążących ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego kraju lub programów, o których mowa w art. 48 ust. 1, w projekcie studium uwzględnia się te ustalenia.

   Ponadto projekt tej ustawy wprowadza zapisy, które mówią, że plan miejscowy sporządza się obowiązkowo dla inwestycji celu publicznego ujętych w programach, o których mowa w art. 48 ust. 1 tej ustawy. Dodatkowo, gdy już miejscowy plan istnieje, a Rada Ministrów przyjęła program, który jest sprzeczny z planem miejscowym, wprowadzono obowiązek dostosowania planu do programu rządowego. Ustawa ta będzie przewidywała również skrócenie terminów, w jakich przedmiotowy program powinien zostać implementowany do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

   W związku z powyższym w celu jak najszybszego rozwiązania problemu związanego z planowaniem inwestycji liniowych Ministerstwo Gospodarki w porozumieniu z Ministerstwem Infrastruktury przystąpiło do przygotowywania programu rządowego, o którym mowa w art. 48 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

   Ponadto pragnę poinformować, że trwają również prace wprowadzające zmiany do ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.). Także w trakcie prac nad projektem nowelizacji tej ustawy czynny udział brało Ministerstwo Gospodarki, w wyniku czego zostały m.in. wprowadzone zmiany do art. 122, art. 124 oraz art. 126 tej ustawy. Zmiany zaproponowane w tej ustawie mają na celu przede wszystkim przyspieszenie i ułatwienie procedury dotyczącej możliwości szybszego i sprawniejszego wejścia na teren nieruchomości, na której planowane są prace przy budowie czy modernizacji infrastruktury sieciowej. Obecnie projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz zmianie innych ustaw jest przedmiotem prac sejmowych.

   Pragnę również poinformować, że Ministerstwo Gospodarki współpracuje z Ministerstwem Infrastruktury przy wprowadzeniu zmian do ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, z późn. zm.). Proponowane przez Ministerstwo Gospodarki zmiany mają na celu przede wszystkim stworzenie możliwości budowy linii energetycznych w pasach drogowych. Obecnie Ministerstwo Infrastruktury jest w trakcie wprowadzania zmian do tej ustawy przy okazji przygotowywania ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. W wyniku prowadzonych prac nad tą ustawą Ministerstwu Gospodarki udało się uzyskać wprowadzenie zapisów, które zezwolą na wprowadzenie do pasów drogowych m.in. infrastruktury elektroenergetycznej.

   W tym miejscu pragnę uprzejmie zaznaczyć, że w opinii ministra gospodarki zarówno istniejące procedury prawne, jak i narzędzia nadzoru pozwalają na skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa energetycznego kraju, a obecny kształt przepisów ani nie wyklucza, ani nie uniemożliwia prowadzenia przez przedsiębiorstwa energetyczne inwestycji nakierowanych na modernizację i rozwój infrastruktury elektroenergetycznej. Wprowadzenie do Kodeksu cywilnego instytucji służebności przesyłu stworzyło możliwość pozyskiwania nieruchomości na potrzeby inwestycyjne, a przeprowadzona przez ministra gospodarki analiza działań przedsiębiorstw energetycznych w zakresie pozyskiwania gruntów pod nowe inwestycje w rozbudowę sieci elektroenergetycznej potwierdza, że możliwości, jakie dają obowiązujące na dziś regulacje prawne w tym zakresie, nie są w pełni wykorzystywane i stosowane przez inwestorów, którzy notabene oczekują od administracji publicznej kolejnych ułatwień w prowadzeniu swoich działalności.

   Pragnę również podkreślić, że ocena bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej przedstawiona przez NIK w ˝Informacji o wynikach kontroli restrukturyzacji elektroenergetyki oraz bezpieczeństwa sieci energetycznych˝ jest uproszczona. Natomiast pełną ocenę bezpieczeństwa za okres od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. można znaleźć w obwieszczeniu ministra gospodarki z dnia 14 sierpnia 2009 r. w sprawie sprawozdania z wyników nadzoru nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w energię elektryczną (M.P. z dnia 4 września 2009 r. Nr 56, poz. 771) sporządzanym na podstawie art. 15b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.).

   Na Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) składają się dziesiątki jednostek wytwórczych, dziesiątki tysięcy kilometrów linii różnych napięć, ponad sto stacji elektroenergetycznych (SE) i tysiące tzw. głównych punktów zasilania (GPZ). Ponadto KSE zawiera połączony siecią telekomunikacyjną skomplikowany system układów automatyk, zabezpieczeń i sterowań pracą ww. obiektów. Odpowiedzialnie projektując tak złożony system, którego działanie wpływa na pewność dostaw energii elektrycznej do odbiorców i możliwość funkcjonowania państwa, w przeważającej części KSE stosowana jest zasada co najmniej dwustronnego zasilania (kryterium n-1) oraz dublowania systemów układów automatyki, zabezpieczeń i sterowania pracą ww. obiektów.

   Dla pokrycia obecnego zapotrzebowania na energię elektryczną KSE dysponuje wystarczającą liczbą linii przesyłowych. Niemniej jednak nie można wykluczyć pewnych hipotetycznych sytuacji mogących powodować trudności z pokryciem zapotrzebowania odbiorców na energię elektryczną (w skrajnych warunkach mogących skutkować blackoutem) związanych z jednoczesnym wystąpieniem następujących zjawisk:

   - anomalii pogodowych (długotrwała susza, wysokie temperatury, szadź katastrofalna, wichury, wcześniejsze opady śniegu),

   - gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na moc, w tym moc bierna, spowodowanego masowym użyciem urządzeń klimatyzacyjnych,

   - niskiego poziomu i wyższej temperatury wód - problemy z chłodzeniem elektrowni skutkujące ograniczeniami wytwarzania i regulacji mocy tych elektrowni.

   Organy administracji publicznej nie występują w charakterze inwestora. Rozbudowy i modernizacje linii przesyłowych (w tym organizacja finansowania) prowadzone są w sposób ciągły przez Operatora Systemu Przesyłowego (OSP). W zakresie rozbudowy sieci 400 kV zrealizowano:

   - budowę linii Miłosna - Narew - znaczne wzmocnienie zasilania północno-wschodniej części kraju,

   - rozbudowę stacji Krosno - Iskrzynia oraz budowę dwutorowej linii Krosno - Iskrzynia - Lemeszany, w sumie stanowiących połączenie transgraniczne z systemem Słowacji,

   - budowę stacji Słupsk umożliwiającej poprzez wstawkę prądu stałego połączenie transgraniczne z systemem Szwecji,

   - budowę linii Krosno - Iskrzynia - Tarnów zwiększającej pewność zasilania połączenia transgranicznego ze Słowacją,

   - budowę dwutorowej linii Dobrzeń - Wielopole, z utworzeniem nowej relacji transgranicznej 400 kV z Czechami Dobrzeń - Albrechcice.

   W trakcie realizacji są połączenia 400 kV ze stacji Plewiska w kierunku wschodnim i południowo-wschodnim. Połączenia te będą wykorzystywane do poprawy pewności zasilania (pokrycia zapotrzebowania) zachodniej Polski, jak również do tranzytu energii wschód - zachód.

   W ramach działań modernizacyjnych różnym zakresom modernizacji poddano 88 linii o łącznej długości 4937 km, w tym zabiegom polegającym na wymianie izolacji, przewodów roboczych i odgromowych. W ramach zadań modernizacyjnych realizowane są także programy wymiany poszczególnych urządzeń (np. transformatorów, ograniczników przepięć).

   Kontynuując realizację programu dla elektroenergetyki w wyniku działań Ministerstwa Skarbu Państwa i Ministerstwa Gospodarki dokonano głębokiej zmiany struktury przedsiębiorstw sektora elektroenergetycznego, m.in. wydzielono OSP ze struktur Grupy Kapitałowej PGE, przekazano do OSP majątek sieci przesyłowej oraz pięć obszarowych spółek eksploatacyjnych w 2008 r. Ponadto:

   - podpisano umowę o budowie połączenia 400 kV z Litwą,

   - przekazano na majątek OSP wschodnie połączenia transgraniczne,

   - w decyzji nr 1364/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. ustanawiającej wytyczne dla transeuropejskich sieci energetycznych w załączniku umieszczono 13 projektowanych połączeń na terenie kraju,

   - wprowadzono służebność przesyłu do Kodeksu cywilnego.

   W związku z potencjalnymi problemami w zakresie możliwości pokrycia krajowego zapotrzebowania na moc elektryczną OSP podejmuje krótkoterminowe działania wyprzedzające, które w razie potrzeby zostaną również podjęte w celu zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej podczas trwania Euro 2012:

   - zawarcie umów na dostawy handlowe energii elektrycznej ze Szwecji, Ukrainy i Białorusi (do 300 MW) i ich fizyczna realizacja,

   - okresowa praca interwencyjna lokalnych źródeł wytwórczych energii elektrycznej (elektrociepłowni na terenie Warszawy, Wrocławia, Poznania, Białegostoku, Krakowa, Szczecina),

   - zmiany w zasadach funkcjonowania mechanizmu bilansującego sprzyjające aktywizacji krajowych źródeł wytwórczych,

   - zmiany harmonogramów remontów jednostek wytwórczych centralnie dysponowanych pozwalające na minimalizację zagrożeń bilansu mocy KSE w okresie letnim,

   - zmiana struktury, wielkości i przekierowanie eksportu energii elektrycznej na potrzeby krajowego zapotrzebowania,

   - zapewnienie stabilności napięciowej w północno-wschodniej Polsce (instalacja źródeł mocy biernej przez OSP).

   W celu eliminacji zagrożeń pracy KSE w przyszłości z inicjatywy i przy współudziale ministra gospodarki zostały podjęte poniższe działania długofalowe:

   - przygotowanie modelu w zakresie funkcjonowania rynku bilansującego (odejście od modelu ˝miedzianej płyty˝ na rzecz systemu opartego na stawkach węzłowych) oraz propozycji legislacyjnych,

   - przygotowanie do wprowadzenia rynku zdolności wytwórczych i organizowania przetargów na zdolności wytwórcze jako sposobu na zapewnienie pokrycia przyszłych potrzeb w zakresie mocy elektrycznej,

   - program budowy całkowicie nowych elektrowni (w oparciu o niskoemisyjne elektrownie węglowe, bloki gazowo-parowe i elektrownie jądrowe),

   - program rozwoju energetyki rozproszonej,

   - przygotowanie sieci przesyłowej do importu energii elektrycznej (rozbudowa połączeń transgranicznych).

   Z powyższymi działaniami ściśle związany jest także ˝Plan rozwoju PSE-Operator SA w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2010-2025˝, który został opracowany przez OSP w sierpniu 2009 r. Aktualnie znajduje się on w fazie uzgodnień z prezesem Urzędu Regulacji Energetyki. Realizacja ww. planu pozwoli m. in. na:

   - pokrycie prognozowanego do 2025 r. zapotrzebowania na moc i energię elektryczną,

   - przyłączenie do sieci elektroenergetycznej OZE o łącznej mocy ponad 10 000 MW,

   - przyłączenie do sieci przesyłowej źródeł konwencjonalnych o mocy blisko 13 000 MW,

   - stworzenie płaszczyzny rozbudowy sieci pozwalającej na planowanie przyłączenia energii jądrowej,

   - zwiększenie pewności zasilania obszarów metropolii poprzez zmiany strukturalne układów zasilania w newralgicznych obszarach kraju,

   - ograniczenie przepływów karuzelowych na połączeniu z systemem niemieckim.

   Pragnę nadmienić, że w dniu 10 listopada 2009 r. został przyjęty przez Radę Ministrów dokument ˝Polityka energetyczna Polski do 2030 r.˝, który odpowiada na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką, zarówno w perspektywie krótkoterminowej jak i w perspektywie do 2030 r.

   Polski sektor energetyczny stoi obecnie przed poważnymi wyzwaniami. Wysokie zapotrzebowanie na energię, nieadekwatny poziom rozwoju infrastruktury wytwórczej i transportowej paliw i energii, znaczne uzależnienie od zewnętrznych dostaw gazu ziemnego i niemal pełne od zewnętrznych dostaw ropy naftowej oraz zobowiązania w zakresie ochrony środowiska, w tym dotyczące klimatu, powodują konieczność podjęcia zdecydowanych działań zapobiegających pogorszeniu się sytuacji odbiorców paliw i energii.

   Polska, jako kraj członkowski Unii Europejskiej, czynnie uczestniczy w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej, a także dokonuje implementacji jej głównych celów w specyficznych warunkach krajowych, biorąc pod uwagę ochronę interesów odbiorców, posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania technologiczne wytwarzania i przesyłu energii.

   Podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są zatem:

   - poprawa efektywności energetycznej,

   - wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,

   - dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,

   - rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,

   - rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,

   - ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

   Przyjęte kierunki polityki energetycznej są w znacznym stopniu współzależne. Poprawa efektywności energetycznej ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwa i energię, przyczyniając się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego na skutek zmniejszenia uzależnienia od importu, a także działa na rzecz ograniczenia wpływu energetyki na środowisko poprzez redukcję emisji. Podobne efekty przynosi rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym zastosowanie biopaliw, wykorzystanie czystych technologii węglowych oraz wprowadzenie energetyki jądrowej.

   Realizując działania zgodnie z tymi kierunkami, polityka energetyczna będzie dążyła do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego kraju przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju.

   Mam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia zostaną przyjęte jako wyczerpująca odpowiedź na zagadnienia podniesione w interpelacji pana posła Piotra Polaka.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Joanna Strzelec-Łobodzińska

   Warszawa, dnia 11 grudnia 2009 r.