VI kadencja
Interpelacja nr 2303
do ministra edukacji narodowej
w sprawie dodatku za wychowawstwo
Rozporządzenie MEN z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, sposobu obliczania wysokości stawki wynagrodzenia zasadniczego za jedną godzinę przeliczeniową, wykazu stanowisk oraz dodatkowych zadań i zajęć uprawniających do dodatku funkcyjnego, ogólnych warunków przyznawania dodatku motywacyjnego, wykazu trudnych i uciążliwych warunków pracy stanowiących podstawę przyznania dodatku za warunki pracy oraz szczególnych przypadków zaliczania okresów zatrudnienia i innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat (Dz. U. 00. 39. 455, z późn. zm.) wprowadziło następującą regulację: § 3 Do uzyskania dodatku funkcyjnego uprawnieni są nauczyciele, którym powierzono (...) pkt 2. wychowawstwo klasy. Kwestia ustalenia wysokości dodatku została, zgodnie z art. 30 ust. 6 ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. 06. 97. 674), przekazana organowi prowadzącemu szkołę.
Przez: wychowawstwo klasy zarówno ustawodawca, jak i MEN rozumieli przydzielenie wychowawstwa w szkole i w przedszkolu. Brak rozróżnienia wychowawcy klasy na wychowawcę w przedszkolu i w szkole w rozporządzeniu z 2000 r. jak i w obecnie obowiązującym rozporządzeniu MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. 05. 22. 181, z późn. zm.) wynika z tego, że decyzje dotyczące określenia wysokości dodatku funkcyjnego podejmują właściwe organy prowadzące szkół w drodze regulaminu.
Ustawodawca w art. 2 pkt 1 ustawy Karta Nauczyciela wprowadził zapis określający, że pod pojęciem: szkoła należy rozumieć również przedszkola i inne placówki. Tym samym wszystkie zapisy dotyczące szkoły należy odnieść również do przedszkola, w tym także o dodatku funkcyjnym za wychowawstwo klasy. Zapis w regulaminie wynagradzania jedynie doprecyzował to pojęcie. Nie ulega również wątpliwości, że nauczyciel, któremu dyrektor powierzył funkcje wychowawcy (opiekuna) grupy przedszkolnej (oddziału) wykonuje dodatkowe czynności, które nie są czynnościami związanymi z zajęciami dydaktyczno-wychowawczymi i opiekuńczymi. Należą do nich m.in. prowadzenie i odpowiedzialność za dokumentację oddziału: dziennik, sprawozdawczość, frekwencja, usprawiedliwianie nieobecności, przekazywanie rodzicom poleceń dyrekcji, kontakty bieżące z rodzicami, organizowanie okresowych zebrań rodziców, współdziałanie z komitetem rodzicielskim oddziału, czynności związane z organizacją zajęć dodatkowych w tym również dodatkowo płatnych i inne. W przypadku braku dodatku funkcyjnego należałoby więc przyjąć, że czynności te winien wykonywać dyrektor przedszkola, bowiem nie mieszczą się one w pojęciu czynności, za które nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze (art. 42 ustawy Karta Nauczyciela). W skład wynagrodzenia nauczyciela wchodzą dodatki funkcyjne (art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela), a wykreślenie tych dodatków dla nauczycieli przedszkoli będzie skutkowało obniżeniem średniej płacy, która już w tej chwili nie jest osiągana przez tę grupę zawodową.
21 listopada 2005 r. dyrekcja Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edukacji i Nauki zakwestionowała dodatki za sprawowanie funkcji wychowawcy w przedszkolu i oddziale przedszkolnym. Jednostki samorządowe oraz wojewodowie, kierując się tą opinią zaczęli systematycznie obcinać przedszkolankom dodatek za wychowawstwo. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że w listopadzie 2006 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok w tej sprawie stanowiący, iż nauczycielom przedszkoli i oddziałów przedszkolnych sprawujących funkcję wychowawcy należy się dodatek za wychowawstwo. Podstawa prawna: orzeczenie NSA wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2006 r., sygn. akt I 1287/06.
Okazuje się, że w praktyce wyrok Sądu Administracyjnego niewiele znaczy dla wielu jednostek samorządów terytorialnego, wojewodów i kuratorów oświaty, którzy, odbierając przedszkolankom należny im dodatek, złamali prawo. Z uzasadnienia wspomnianego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że w przedmiocie regulaminu określającego wysokość oraz warunki przyznawania dodatków nauczycielom, czyli w tzw. regulaminie wynagradzania ustanowione zapisy przyznające dodatki funkcyjne za sprawowanie funkcji wychowawcy w oddziale przedszkolnym i przedszkolu są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Prezentowane jednostkom samorządu terytorialnego pismo zastępcy dyrektora Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edukacji i Nauki z dnia 21 listopada 2005 r. kwestionujące dodatki za sprawowanie funkcji wychowawcy w przedszkolu i oddziale przedszkolnym nie miało oparcia w przepisach prawa.
Ogłaszając swój wyrok, NSA stwierdził, że wyłączenie wychowawców w przedszkolach z prawa do dodatku funkcyjnego prowadzi do nieuzasadnionego zróżnicowania ich statusu prawnego w porównaniu z wychowawcami w szkołach. Sąd uznał, że skoro ustawa o systemie oświaty rozumie pod pojęciem szkoły również przedszkole, to nauczyciele wychowawcy zatrudnieni w przedszkolu powinni być traktowani tak samo jak nauczyciele wychowawcy zatrudnieni w szkole.
Nadmienić należy, iż pismo zastępcy dyrektora Departamentu Pragmatyki Zawodowej Nauczycieli Ministerstwa Edukacji i Nauki z dnia 21 listopada 2005 r. nie stanowi ani źródła prawa, ani też wykładni - dyrektywy określonego przepisu prawa. Oznacza to, że opinia przedstawiona przez zastępcę dyrektora Pragmatyki Zawodowej MEiN nie stanowi źródła prawa i nie jest aktem prawa powszechnie obowiązującego, które wiązałoby j.s.t., wojewodów i kuratorów oświaty. W rzeczywistości okazuje się jednak, że tego typu opinie urzędników Ministerstwa Edukacji Narodowej stają się wiążące dla wojewodów i j.s.t.
Zgodnie z opinią ZG ZNP i opinią prawną Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu RP z dnia 04.01.2007 r. nauczyciel opiekun w oddziale przedszkolnym i przedszkolu powinien mieć zagwarantowane prawo do otrzymywania dodatku funkcyjnego z tytułu wykonywania dodatkowych zadań. Powyższy pogląd został potwierdzony wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2006 r.
W związku z powyższym prosimy o odpowiedź na następujące pytanie:
Kiedy i w jaki sposób zostanie uregulowany, w sposób jednoznaczny, zapis o dodatku za wychowawstwo?
Z poważaniem
Posłowie Tomasz Piotr Nowak i Arkady Fiedler
Konin, dnia 27 marca 2008 r.