VI kadencja

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej

na interpelację nr 9018

w sprawie problemów ze standaryzacją domów pomocy społecznej

   W odpowiedzi na otrzymaną za pośrednictwem Pana Marszałka, przy piśmie z dnia 15 kwietnia 2009 r., znak SPS-023-9018/09, interpelację pana posła Marka Kuchcińskiego w sprawie problemów ze standaryzacją domów pomocy społecznej w województwie podkarpackim, uprzejmie informuję, co następuje:

   Zgodnie z art. 19 ust. 10 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728, z późn. zm.) prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej jest zadaniem własnym powiatu. Powiaty prowadzące domy pomocy społecznej mają świadomość, że takie jednostki są zobowiązane do zachowania odpowiednich standardów wymaganych przez prawo.

   Dom pomocy społecznej musi spełniać określone standardy w zakresie świadczenia usług bytowych, opiekuńczych, wspomagających i edukacyjnych. Organizacja placówki, zakres i poziom usług muszą być dostosowane do potrzeb mieszkańców, uwzględniać ich wolność, intymność, godność, poczucie bezpieczeństwa oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności. Ustawodawca przewidział okres przejściowy, w którym istniejące placówki powinny dostosować się do nowych wymagań. Wdrażanie standardów następuje na podstawie programu naprawczego. Do tego czasu funkcjonowanie placówek ma niejako charakter warunkowy, a ich dalszy byt zależy od spełnienia standardów najpóźniej z końcem okresu przejściowego. W pierwotnym tekście ustawa o pomocy społecznej przewidywała, że realizacja programu naprawczego powinna zostać zakończona do 31 grudnia 2006 r. Do tego też czasu zachowywały moc obowiązującą zezwolenia (w tym warunkowe) na prowadzenie domu wydane przed wejściem w życie ustawy. Okres przejściowy został wydłużony ustawą z dnia 8 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 249, poz. 1831), która weszła w życie 31 grudnia 2006 r. Aktualnie okres zakończenia programu naprawczego oraz obowiązywania zezwolenia warunkowego na prowadzenie placówki upływa z końcem 2010 r.

   Formą zdyscyplinowania placówek do wdrożenia programów jest zakaz kierowania do nich nowych mieszkańców, począwszy od początku 2009 r., jeśli dom nadal nie spełnia wymaganych standardów. Podobnie zakaz podwyższania opłat pobytowych w takich placówkach od l stycznia 2008 r.

   Wobec powyższego obowiązek osiągnięcia standardów w domach pomocy społecznej nie jest nowością i samorządy prowadzące domy pomocy społecznej miały świadomość, że sytuacja związana z zakazem kierowania osób od dnia l stycznia 2009 r. do domów prowadzonych na podstawie zezwoleń warunkowych będzie miała miejsce.

   Standardy wymagane wobec domów pomocy społecznej miały na celu zapewnienie świadczenia usług na określonym poziomie w zakresie potrzeb bytowych, opiekuńczych i wspomagających osobom w nich przebywającym.

   Jednocześnie informuję, że w poruszonej przez pana posła Marka Kuchcińskiego sprawie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zwróciło się do dyrektora Wydziału Polityki Społecznej w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie z prośbą o zajęcie stanowiska. Z udzielonej odpowiedzi wynika, iż na dzień dzisiejszy w województwie podkarpackim z ogólnej liczby 48 domów pomocy społecznej prowadzonych przez samorządy lub na ich zlecenie zezwolenia na czas nieokreślony posiada 11 domów pomocy społecznej. W najbliższym czasie kilka kolejnych domów wystąpi o ich wydanie.

   Zakaz kierowania osób od dnia l stycznia 2009 r. do domów prowadzonych na podstawie zezwoleń warunkowych wprowadza trudną i napiętą sytuację, niemniej jednak celem nadrzędnym wprowadzenia tej sankcji z całą pewnością jest dobro osoby zamieszkującej w domu pomocy społecznej.

   Pracownicy Wydziału Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego na bieżąco monitorują sytuację w województwie. Liczba wolnych miejsc w podkarpackich domach pomocy społecznej przedstawia się następująco:

   - na koniec grudnia 2007 r. - 172 wolne miejsca,

   - na koniec grudnia 2008 r. - 147 wolnych miejsc,

   - na koniec stycznia 2009 r. - 153 wolne miejsca,

   - na koniec lutego 2009 r. - 136 wolnych miejsc,

   - na koniec marca 2009 r. - 149 wolnych miejsc.

   Informacja podana w interpelacji o ewentualnych zwolnieniach 250-300 osób pracujących w domach pomocy społecznej nie znajduje uzasadnienia, gdyż dyrektorzy domów pomocy społecznej w roku bieżącym nie zgłaszali informacji o żadnych planowanych zwolnieniach personelu.

   Ustosunkowując się do poszczególnych pytań zawartych w interpelacji, uprzejmie informuję:

   Ad l. Brak jest danych, ile domów pomocy społecznej osiągnie standard w tym roku, i nieuzasadnione jest przyjęcie wskaźnika 50%, z uwagi na to, że w każdym przypadku jest to decyzja indywidualna, poprzedzona wizytacją w domu pomocy społecznej. Wydanie przez wojewodę zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej na czas nieokreślony potwierdza, że dana jednostka osiągnęła standard i świadczy przebywającym w niej mieszkańcom usługi na określonym w przepisach poziomie.

   Ad 2. W limitach przyznanych wojewodom na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej uwzględnione są środki na finansowanie zadań bieżących. Wydatki majątkowe związane z dofinansowaniem zadań własnych powiatów w zakresie osiągania wymaganych standardów w domach pomocy społecznej są ujęte w rezerwach celowych budżetu państwa.

   Mając na względzie konieczność osiągnięcia wymaganych standardów w domach pomocy społecznej do końca 2010 r., wojewoda podkarpacki w ramach wygenerowanych oszczędności w swoim budżecie, po uprzednim zabezpieczeniu w pełnej wysokości wszystkich zadań z zakresu pomocy społecznej o charakterze obligatoryjnym, od kilku lat udziela wparcia finansowego samorządom powiatowym w przedmiotowym zakresie.

   Pomimo że realizacja programów naprawczych w domach pomocy społecznej stanowi zadanie własne powiatu, wojewoda podkarpacki traktuje je priorytetowo, o czym świadczą wysokości kwot, jakie od kilku lat z własnego budżetu przeznacza na wsparcie samorządów w tym zakresie. W 2007 r. wyasygnowano na ten cel 4715 tys. zł, a w roku 2008 kolejne środki w kwocie 4296 tys. zł.

   Z rezerwy celowej budżetu państwa przekazano w ubiegłym roku na ten cel środki w wysokości 1170 tys. zł.

   W przyszłym roku domy pomocy społecznej województwa podkarpackiego będą mogły skorzystać także ze środków Polsko-Szwajcarskiego Programu Współpracy. Obecnie trwają prace nad opisami obszarów i kryteriów kwalifikowalności w zakresie celu 2 - obszaru tematycznego: Ochrona zdrowia.

   Ad 3. Wojewoda podkarpacki nie posiada tytułu do mobilizowania gmin do wydawania skierowań zabezpieczających umieszczanie nowych osób w domach pomocy społecznej.

   Wydział Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego organizuje spotkania z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego dotyczące m.in. obszaru pomocy społecznej, w tym domów pomocy społecznej, a także udziela informacji na zapytania jednostek prowadzących domy pomocy społecznej.

   W dniu 29 września 2008 r. na Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego, na którą zostali zaproszeni m.in. starostowie, dyrektorzy powiatowych centrów pomocy rodzinie, a także dyrektorzy domów pomocy społecznej, dyrektor Wydziału Polityki Społecznej przypomniał o obowiązku osiągnięcia standardów przez domy pomocy społecznej i grożących sankcjach za ich niedotrzymanie, w tym o zakazie kierowania po l stycznia 2009 r. do takich domów. Organy prowadzące domy pomocy społecznej mają więc świadomość powagi sytuacji i konsekwencji wynikających z niedostosowania do wymagań ustawowych w określonym terminie.

   Podczas spotkania w dniu 27 marca 2009 r. z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego zarówno wojewoda podkarpacki, jak i dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego przypomnieli podmiotom prowadzącym domy pomocy społecznej, aby zintensyfikowały działania nadzorcze mające na celu jak najszybsze osiągnięcie wymaganych standardów w podległych jednostkach.

   Minister

   Jolanta Fedak

   Warszawa, dnia 7 maja 2009 r.