VI kadencja

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 9791

w sprawie odpowiedzialności za zdarzenia drogowe osób zdających egzamin na prawo jazdy

   Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 29 maja 2009 r. (sygn. SPS-023-9791/09) przekazującego interpelację posła na Sejm RP pana Krzysztofa Brejzy z dnia 21 maja 2009 r. w sprawie odpowiedzialności za zdarzenia drogowe osób zdających egzamin na prawo jazdy, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.

   Na wstępie podkreślić należy, że osoba egzaminowana, zgodnie z dyspozycją art. 2 pkt 20 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908, z późn. zm.) jest kierującym pojazdem. W przypadku kierującego pojazdem nie ma znaczenia kwestia posiadania przez niego uprawnień do kierowania. W związku z powyższym osoba egzaminowana może ponieść odpowiedzialność za spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, jeśli w sposób zawiniony dopuściła się naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu (art. 86 §1 Kodeksu wykroczeń).

   Nie można jednakże pominąć roli egzaminatora i wpływu, jaki ma na prowadzenie pojazdu przez osobę egzaminowaną poprzez wydawanie wiążących poleceń, a także oddziaływanie na dodatkowe urządzenia zamontowane w pojeździe. Dlatego też egzaminator w czasie trwania egzaminu praktycznego traktowany jest jako współprowadzący pojazd, z wszelkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami.

   W opisanej przez pana posła sytuacji niewątpliwie zmniejszenie prędkości pojazdu egzaminacyjnego było realizacją polecenia egzaminatora. Istotny jest jednak sposób jego wykonania, gdyż mało prawdopodobne jest, aby egzaminator wydał polecenie gwałtownego hamowania.

   Zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym kierujący pojazdem jest obowiązany hamować w sposób niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia. Jeśli więc osoba egzaminowana zrealizowała polecenie zmniejszenia prędkości poprzez nieuzasadnione gwałtowne hamowanie, to mogła w ten sposób spowodować zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, tj. czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 Kodeksu wykroczeń w związku z art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

   Należy podkreślić, że osoba egzaminowana jest dopuszczana do egzaminu praktycznego po uprzednim zdaniu egzaminu teoretycznego. W związku z tym wskazane wyżej regulacje prawne winny jej być znane. Powinna również posiadać przygotowanie teoretyczne i praktyczne z zakresu techniki kierowania pojazdem.

   Ewentualną odpowiedzialność egzaminatora można by wywodzić z obowiązku zareagowania na nieprawidłowe zachowanie osoby egzaminowanej. O ile jednak egzaminator ma wpływ na prędkość pojazdu, choćby przy użyciu dodatkowego pedału hamulca, to nie ma bezpośredniego wpływu na sposób zmniejszenia prędkości (dobór intensywności hamowania) przez egzaminowanego. Dlatego też w przypadku gwałtownego wciśnięcia hamulca przez osobę egzaminowaną egzaminator nie ma możliwości skutecznego zapobieżenia zatrzymaniu pojazdu.

   Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym kierujący pojazdem jest obowiązany utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu. Nadto, zgodnie z art. 55 ust. 3 ww. ustawy, kierujący pojazdem, przejeżdżając obok pojazdu do nauki jazdy lub przeprowadzania egzaminu państwowego lub jadąc za nim, jest obowiązany do zachowania szczególnej ostrożności. W związku z tym uderzenie w tył hamującego pojazdu egzaminacyjnego stanowi naruszenie zasad ruchu drogowego, choćby to gwałtowne hamowanie nie było uzasadnione sytuacją drogową. Wydaje się, że kierujący pojazdem nadjeżdżającym z tyłu powinien również ponieść konsekwencje prawne naruszenia przepisów ruchu drogowego. Można więc stwierdzić, że to przede wszystkim kierowca jadący za samochodem egzaminacyjnym powinien podjąć szczególne środki ostrożności, jak choćby zwiększenie standardowego odstępu, aby nie doszło do zderzenia z tym pojazdem.

   Jednakże podkreślić należy, iż decyzja o zastosowanych konsekwencjach prawnych w stosunku do osoby egzaminowanej, która mogła naruszyć zasady ruchu drogowego, jest decyzją policjanta przeprowadzającego interwencję, który na miejscu zdarzenia wyjaśnia jego okoliczności. Ponadto warunkiem nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego jest wyrażenie przez sprawcę zgody na jej przyjęcie. Jeśli osoba egzaminowana skorzysta z prawa do odmowy przyjęcia mandatu karnego, wówczas sprawę rozpatrzy sąd.

   Dodać również należy, że zgodnie z art. 130 ustawy Prawo o ruchu drogowym punkty karne przypisuje się jedynie kierowcy, czyli osobie, która już posiada uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym. Jednocześnie wyjaśniam, że Policja nie prowadzi statystyk zdarzeń drogowych z udziałem pojazdów do przeprowadzania egzaminu państwowego na prawo jazdy.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Adam Rapacki

   Warszawa, dnia 22 czerwca 2009 r.